U genezy Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego. Powstanie i rozpad pierwszego zespołu redakcyjnego tygodnika „Za i Przeciw”
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2019.126.4.03Słowa kluczowe
Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne, odwilż 1956, Stowarzyszenie „Pax”, tygodnik „Za i Przeciw”, Kościół katolicki, Jan FrankowskiAbstrakt
Jesienią 1956 r. Stowarzyszenie „Pax”, najpotężniejsza organizacja polityczna katolików świeckich w PRL, przeżyło rozłam. Grupa działaczy z Janem Frankowskim i Konstantym Łubieńskim na czele dążyła do usunięcia z jego kierownictwa Bolesława Piaseckiego, a gdy okazało się to niemożliwe, do utworzenia nowej organizacji. Dyskusja nad jej obliczem ideowym na łamach nowo powstałego tygodnika „Za i Przeciw” doprowadziła do konfliktu między Frankowskim i jego współpracownikami oraz powołania Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego.
Bibliografia
Andrusiewicz Andrzej, Stronnictwo Pracy 1937–1950. Ze studiów nad dziejami najnowszymi chadecji w Polsce, PWN, Warszawa 1988.
Bankowicz Bożena, Stowarzyszenie Pax. Między rzeczywistością socjalizmu realnego a utopią socjalizmu wieloświatopoglądowego, w: Doktryny. Historia. Władza. Księga dedykowana profesorowi Wiesławowi Kozubowi-Cembroniewiczowi z okazji czterdziestolecia pracy naukowej, red. Anna Citkowska-Kimla, Małgorzata Kiwior-Filo, Bogdan Szlachta, Wydawnictwo UJ, Kraków 2009, s. 37–48.
Bankowicz Bożena, W labiryncie wieloświatopoglądowości. Stowarzyszenie Pax między realizmem a rzeczywistością, w: Bożena Bankowicz, Antoni Dudek, Ze studiów nad dziejami Kościoła i katolicyzmu w PRL, PiT, Kraków 1996, s. 53–71.
Bankowicz Bożena, Neopozytywizm Znaku. Próba legalizmu motywowana realizmem, w: Bożena Bankowicz, Antoni Dudek, Ze studiów nad dziejami Kościoła i katolicyzmu w PRL, PiT, Kraków 1996, s. 37–52.
Błaszak Tomasz, Służba Bezpieczeństwa wobec Stowarzyszenia Pax i Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego w województwie szczecińskim w latach 1952–1990, w: Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy – aktywność – myśl. Studia i szkice, red. red. Radosław Ptaszyński, Tomasz Sikorski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, s. 647–655.
Bocheński Aleksander, Dzieje głupoty w Polsce. Pamflety dziejopisarskie, Panteon, Warszawa 1947.
Bujak Waldemar, Historia Stronnictwa Pracy 1937–1946–1950, ODiSS, Warszawa 1988.
Dudek Antoni, Pytel Grzegorz, Bolesław Piasecki. Próba biografii politycznej, Aneks, Londyn 1990.
Eska Juliusz, Kościół otwarty, Znak, Warszawa 1964.
Friszke Andrzej, Koło posłów „Znak” w Sejmie PRL 1957–1976, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2002.
Friszke Andrzej, Kościół a państwo realnego socjalizmu, „Więź” 1997, 3, s. 128–152.
Friszke Andrzej, Między wojną a więzieniem 1945–1953, Biblioteka „Więzi”, ISP PAN, Warszawa 2015.
Friszke Andrzej, Nadzieje i złudzenia. Środowiska katolików świeckich przed i po Październiku 1956, w: Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy – aktywność – myśl. Studia i szkice, red. Radosław Ptaszyński, Tomasz Sikorski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, s. 74–114.
Friszke Andrzej, Opozycja polityczna w PRL 1945–1980, Aneks, Londyn 1994.
Friszke Andrzej, Dominika Horodyńskiego „uzupełnienia” historyczne, „Więź” 2001, 10, s. 120–135.
Gucewicz Daniel, Dywersyjna rola Chrześcijańskiego Stowarzyszenia Społecznego w ruchu katolickim (na przykładzie Gdańska), w: Sensus catholicus. Katolicy świeccy w Polsce Ludowej. Postawy – aktywność – myśl. Studia i szkice, red. Radosław Ptaszyński, Tomasz Sikorski, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, s. 627–646.
Kaczorowski Andrzej W., Frankowski Jan Józef, w: Słownik biograficzny katolicyzmu społecznego w Polsce. A–J, red. Ryszard Bender et al., Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 1994, s. 134–135.
Kardela Piotr, W służbie bezpieki i narodu. Wojciech Kętrzyński (1918–1983), „Rocznik Mazurski” 2015, 19, s. 151–180.
Kętrzyński Wojciech, Na przełomie 1944–1945, „Więź” 1967, 11–12, s. 160–171.
Kierys Arkadiusz, Polska Jasienicy. Biografia publicysty, Universitas, Kraków 2015.
Kimla Piotr, Realizm z fałszywej analogii historycznej wywiedziony. Przypadek Ksawerego Pruszyńskiego, „Politeja” 2013, 25, s. 177–188.
Kisielewski Stefan, Abecadło Kisiela, Interim, Warszawa 1990.
Kosicki Piotr H., Personalizm po polsku. Francuskie korzenie polskiej inteligencji katolickiej, IPN – KŚZpNP, Warszawa 2016.
Krajewski Kazimierz, Uderzeniowe Bataliony Kadrowe 1942–1944, Pax, Warszawa 1993.
Lisicka Halina, Pluralizm światopoglądowy w koncepcjach Pax, ChSS, PZKS, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 1991.
Łubieński Konstanty, Na starcie. Wspomnienia z lat 1948–1950, „Przegląd Socjologiczny” 1971, 24, s. 381–396.
Łubieński Konstanty, Kartki z wojny, ODISS, Warszawa 1976.
Micewski Andrzej, Katolicy w potrzasku. Wspomnienia z peryferii polityki, BGW, Warszawa 1993.
Micewski Andrzej, Współrządzić czy nie kłamać? Pax i Znak w Polsce 1945–1976, Oficyna NZS UJ „Jagiellonia”, Kraków 1981.
Micewski Andrzej, Dziennik idącego samotnie (czerwiec 1993 – wrzesień 1998), Projekt, Warszawa 1998.
Mozgol Ryszard, Ryzykowna gra. Jak Aleksander Bocheński przyczynił się do powstania „Dziś i Jutro”, „Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej” 2007, 4, s. 84–92.
Piotrowski Mirosław, Służba idei czy serwilizm? Zygmunt Felczak i Feliks Widy-Wirski w najnowszych dziejach Polski, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin 1994.
Pół wieku polityki czyli Rzecz o obronie czynnej. Z Wiesławem Chrzanowskim rozmawiali Piotr Mirecki i Bogusław Kiernicki, Ad Astra, Warszawa 1997.
Ptaszyński Radosław, Stommizm. Biografia polityczna Stanisława Stommy, Znak, Kraków 2018.
Sikorski Tomasz, Fronda. Rozłam w Stowarzyszeniu Pax w 1955 roku. (Geneza – przebieg – konsekwencje), „Dzieje Najnowsze” 2018, nr 1, s. 201–227.
Sikorski Tomasz, Kulesza Marcin, Niezłomni w epoce fałszywych proroków. Środowisko „Tygodnika Warszawskiego” (1945–1948), von boroviecky, Warszawa 2013.
Stanosz Barbara, Wstęp, w: Empiryzm współczesny, red. Barbara Stanosz, Wydawnictwa UW, Warszawa 1991, s. 5–12.
Strzelecka Małgorzata, Między minimalizmem a maksymalizmem. Dylematy ideowe Stanisława Stommy i Janusza Zabłockiego, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2015.
Zabłocki Janusz, Dzienniki 1956–1965, t. 1, IPN, Warszawa 2008.
Zabłocki Janusz, O jedność i transcendencję Kościoła. Przeciw wszelkim odmianom „immanencji politycznej”, katolicyzmu, w: Janusz Zabłocki, Na polskim skrzyżowaniu dróg, ODISS, Warszawa 1972.
Zawieyski Jerzy, Dzienniki, t. 1: Wybór z lat 1955–1959, Ośrodek Karta – Dom Spotkań z Historią, Warszawa 2011.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 531
Liczba cytowań: 0
