Józef Piłsudski wobec wyborów do parlamentu austriackiego oraz działalności polskich posłów socjalistycznych IX kadencji (1897–1900)
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2018.125.4.03Słowa kluczowe
socjalizm, parlamentaryzm, Rada Państwa w Wiedniu, Józef Piłsudski, Galicja, socialism, parliamentarism, Imperial Council in Vienna, GaliciaAbstrakt
Józef Piłsudski w młodości zmagał się z carskim despotyzmem i poszukiwał alternatywnych rozwiązań dla Polski, m.in. w konstytucyjnej monarchii habsburskiej. Wyrazem tego były kontakty od 1892 r. z socjalistami z zaboru austriackiego, wspieranie ich w kampanii wyborczej w 1897 do V kurii Izby Posłów Rady Państwa w Wiedniu i współpraca z posłami socjalistycznymi z Galicji w latach 1897–1900.
In his youth, Józef Piłsudski struggled with tsarist despotism and sought for alternative solutions for Poland, inter alia in the constitutional Habsburg monarchy. To this end, from 1892 he maintained contacts with socialists from Galicia (the Austrian share of the partitioned Polish lands), he supported them in the electoral campaign of 1897 to the fifth curia of the Imperial Council in Vienna, and cooperated with socialist deputies from Galicia in 1897–1900.
Bibliografia
Adler Viktor, Briefwechsel mit August Bebel und Karl Kautsky, gesammelt und erläutert von Friedrich Adler, Wiener Volksbuchhandlung, Wien 1954.
Ajnenkiel Andrzej, Romana Dmowskiego i Józefa Piłsudskiego spór o Polskę, w: Do niepodległości 1918, 1944/45, 1989. Wizje, drogi, spełnienie, red. Wojciech Wrzesiński, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1998, s. 201–223.
Ardelt Rudolf Gustav, Sozialdemokratie und Bürgerliche Öffentlichkeit. Überlegungen zum Hainfelder Parteitag, w: Politik und Gesellschaft im alten und neuen Österreich. Festschrift für Rudolf Neck zum 60. Geburtstag, t. 1, red. Isabella Ackerl, Walter Hummelberger, Hans Mommsen, Verlag für Geschichte und Politik, Wien 1981, s. 214–238.
Ardelt Rudolf Gustav, Vom Kampf um Bürgerrechte zum „Burgfrieden”. Studien zur Geschichte der österreichischen Sozialdemokratie 1888–1914, Verlag für Gesellschaftskritik, Wien 1994.
Binder Harald, Galizien in Wien. Parteien, Wahlen, Fraktionen und Abgeordnete im Übergang zur Massenpolitik, Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 2005.
Bobrowski Emil, Stan wyjątkowy w Galicji w r. 1898 (Urywek z pamiętnika), „Niepodległość” 13, 1936, s. 442–446.
Brügel Ludwig, Geschichte der österreichischen Sozialdemokratie, t. 4, Wiener Volksbuchhandlung, Wien 1923.
Buszko Józef, Józef Piłsudski w Krakowie 1896–1935, KAW, Kraków 1990.
Buszko Józef, Polacy w parlamencie wiedeńskim 1848–1918, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1996.
Chłędowski Kazimierz, Pamiętniki, t. 2: Wiedeń 1881–1901, oprac. Antoni Knot, Ossolineum, Wrocław 1951.
Das österreichische Parlament, Parlamentsdirektion, Wien 1997.
Daszyński Ignacy, Pamiętniki, t. 1, Nakładem Związku Robotniczych Stowarzyszeń Spółdzielczych „Proletariat”, Kraków 1925.
Dziadzio Andrzej, Monarchia konstytucyjna w Austrii (1867–1914). Władza – obywatel – prawo, Księgarnia Akademicka, Kraków 2001.
Feldman Józef, Daszyński Ignacy, PSB, t. 4, Kraków 1938, s. 448–454.
Garlicki Andrzej, Józef Piłsudski 1867–1935, Znak, Kraków 2009.
Gaul Jerzy, Czarno-żółty miraż. Sprawa Józefa Piłsudskiego w monarchii habsburskiej 1896–1918, Agencja Wydawnicza CB, Warszawa 2018.
Gaul Jerzy, Między Austrią a Polską. Posłowie galicyjscy w parlamencie wiedeńskim, w: Viribus Unitis? Polscy parlamentarzyści w monarchii habsburskiej 1848–1918, red. Barbara Górska, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2012.
Gaul Jerzy, Posłowie polscy do Rady Państwa w Wiedniu wobec ruchu niepodległościowego w okresie zawieszonego parlamentu (sierpień 1914 – maj 1917), „Studia Humanistyczno-Społeczne” 7, 2013, s. 13–36.
Grodziski Stanisław, Franciszek Józef I, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1978.
Grodziski Stanisław, Sejm Krajowy Galicyjski 1861–1914, t. 1–2, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993.
Grodziski Stanisław, W Królestwie Galicji i Lodomerii, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1976.
Holzer Jerzy, PPS. Szkic dziejów, Wiedza Powszechna, Warszawa 1977.
Jędrzejewicz Wacław, Cisek Janusz, Kalendarium życia Józefa Piłsudskiego 1867–1935, t. 1: 1867–1916, LTW, Kraków–Łomianki 2006.
Jędrzejewicz Wacław, Józef Piłsudski. 1867–1935. Życiorys, LTW, Łomianki 2014.
Kaufmann Fritz, Sozialdemokratie in Österreich. Idee und Geschichte einer Partei von 1889 bis zur Gegenwart, Amalthea, Wien–München 1978.
Kołakowski Leszek, Główne nurty marksizmu, t. 2, PWN, Warszawa 2009.
Konrad Helmut, Nationalismus und Internationalismus. Die österreichische Arbeiterbewegung vor dem Ersten Weltkrieg, Europa Verlag, Vienna 1976.
Kuprian Hermann, An der Schwelle zum 20. Jahrhundert – Staat und Gesellschaft vor dem Erstem Weltkrieg, w: Österreich im 20. Jahrhundert, t. 1: Von der Monarchie bis zum Zweiten Weltkrieg, red. Rolf Steininger, Michael Gehler, Böhlau Verlag, Wien–Köln–Weimar 1997, s. 9–62.
Listy Józefa Piłsudskiego, oprac. Władysław Pobóg-Malinowski, Leon Wasilewski, „Niepodległość” 13–20, 1935–1939.
Litwin-Lewandowska Dorota, O polską rację stanu w Austrii. Polacy w życiu politycznym Austrii w okresie monarchii dualistycznej (1867–1918), Wydawnictwo UMCS, Lublin 2008.
Łazuga Waldemar, „Rządy polskie” w Austrii. Gabinet Kazimierza hr. Badeniego 1895–1897, Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań 1991.
Najdus Walentyna, Ignacy Daszyński 1866–1936, Czytelnik, Warszawa 1988.
Najdus Walentyna, Polska Partia Socjalno-Demokratyczna Galicji i Śląska 1890–1919, PWN, Warszawa 1983.
Najdus Walentyna, Zygmunt Marek. Prawnik i polityk 1872–1931, IH PAN, Warszawa 1992.
Pamiętnik Hermana Diamanda, zebrany z wyjątków listów do żony, Towarzystwo Uniwersytetu Robotniczego (TUR), Kraków 1932.
Pijaj Stanisław, Między polskim patriotyzmem a habsburskim lojalizmem. Polacy wobec przemian ustrojowych monarchii habsburskiej (1866–1871), Historia Iagellonica, Kraków 2003.
Piłsudski Józef, Pisma zbiorowe, t. 1–10, Instytut Józefa Piłsudskiego, Warszawa 1937–1938.
Piłsudski Józef, Pisma zbiorowe. Uzupełnienia, red. Andrzej Garlicki, Ryszard Świętek, t. 1: 1886–1897, KAW, WSiP, Warszawa 1992; t. 2: 1898–1914, KAW, WSiP, Warszawa 1993.
Pobóg-Malinowski Władysław, Józef Piłsudski 1867–1914, LTW, Łomianki 2015.
Próchnik Adam, Leon Wasilewski w polskim ruchu socjalistycznym, „Niepodległość” 16, 1937, s. 107–163.
Protokoły Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (lata 1867–1868), oprac. i wstęp Zbigniew Fras, Stanisław Pijaj, Historia Iagellonica, Kraków 2001.
Schefbeck Günther, Parlament wielonarodowy, w: Viribus Unitis? Polscy parlamentarzyści w monarchii habsburskiej 1848–1918, red. Barbara Górska, Międzynarodowe Centrum Kultury, Kraków 2012, s. 40–55.
Suleja Włodzimierz, Józef Piłsudski, Ossolineum, Wrocław 1995.
Taborski Roman, Polacy w Wiedniu, Ossolineum, Wrocław 1992.
Trzeciakowski Lech, Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003.
Urbankowski Bohdan, Józef Piłsudski. Marzyciel i strateg, Zysk i S-ka, Warszawa 2014.
Von der Donaumonarchie zum vereinten Europa. 20 Reichsratsabgeordnete die Geschichte schrieben, red. Andreas P. Pittler, Marie-Louise Janota, Wieser Verlag, Klagenfurt–Wien–Ljubjana–Sarajevo 2003.
Wandycz Piotr, Pod zaborami 1795–1918, PIW, Warszawa 1994.
Wasilewski Leon, Zarys dziejów Polskiej Partii Socjalistycznej. W związku z historią socjalizmu polskiego w trzech zaborach i na emigracji, Spółdzielnia Wydawniczo-Księgarska „Nowe Życie”, Warszawa 1924.
Wereszycki Henryk, Historia Austrii, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1986.
Wereszycki Henryk, Historia polityczna Polski 1864–1918, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1990.
Zdrada Jerzy, Organizacja i stanowisko Koła Polskiego w wiedeńskiej Radzie Państwa (1861– 1862), „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne” 1963, 12, s. 62–76.
Zdziechowski Marian, Widmo przyszłości, Stowarzyszenie Kulturalne Fronda, Warszawa 1999.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 420
Liczba cytowań: 0
