Polityka (zdrowotna) doby rozbiorów. Bojkot niemieckich uzdrowisk i miejscowości wypoczynkowych przez Polaków na przełomie XIX i XX wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2024.131.3.03Słowa kluczowe
uzdrowiska, bojkot, Niemcy, Królestwo Kongresowe, SopotAbstrakt
Artykuł poświęcony jest bojkotowi niemieckich uzdrowisk i miejscowości wypoczynkowych, do którego wzywała polska prasa na przełomie XIX i XX w. Organizowano go oddolnie, na znak protestu przeciw polityce germanizacji prowadzonej w zaborze pruskim. Bojkot miał także zwiększyć popularność uzdrowisk znajdujących się na ziemiach polskich. Spierano się przy tym, czy należy obejmować nim leżący na Kaszubach, a więc „polski” Sopot, czy nie. Wezwania do bojkotu zaniepokoiły władze niemieckie, lecz przyniosły ograniczone efekty. Spadek liczby kuracjuszy okazał się przejściowy. Przyczyną była m.in. niewystarczająca jakość usług oferowanych przez ośrodki wypoczynkowe leżące na ziemiach polskich.
Bibliografia
Źródła
Chrzanowski Bernard, Na kaszubskim brzegu. Zwięzły przewodnik z sześciu krajobrazami i mapą, Druk „Praca”, Poznań 1910.
Dobrzycki Henryk, Przyczyny niepowodzeń naszych miejscowości leczniczych w ostatnim roku, „Zdrowie” 1907 [odbitka].
Dobrzycki Henryk, Polskie zdrojowiska lecznicze w porównaniu z zagranicznemi a głównie niemieckiemi, Księgarnie E. Wende i ska, Warszawa 1910.
Listy z Helu. Korespondencja Romana Komierowskiego z żoną (1904–1913), oprac. Tomasz Łaszkiewicz, Polskie Towarzystwo Historyczne, Inowrocław 2015.
Nowaczyński Adolf, Słowa, słowa, słowa…, Wydawnictwo J. Przeworskiego, Warszawa 1938.
Prus Bolesław, Kroniki, [oprac. Zygmunt Szweykowski], t. 9, PIW, Warszawa 1960, t. 13, PIW, Warszawa 1963.
Zdrojowiska, zakłady lecznicze i stacye klimatyczne w guberniach Królestwa Polskiego i najbliższych guberniach Cesarstwa oraz prywatne zakłady lecznicze w Warszawie (przewodnik dla lekarzy i leczących się), red. Henryk Dobrzycki, druk P. Laskauer & W. Babicki, Warszawa 1896.
Opracowania
Astramowicz-Leyk Teresa, Wiktor Kulerski (1865–1935). Polityk – wydawca – dziennikarz, Duet, Toruń 2006.
Babicz Karolina, „Omijajcie Sopoty”. Bojkot kurortu, w: Polska nad Bałtykiem. Konstruowanie identyfikacji kulturowej państwa nad morzem 1918–1939, red. Dariusz Konstantynów, Małgorzata Omilanowska, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2012, s. 147–149.
Bachmann Klaus, „Ein Herd der Feindschaft gegen Rußland”. Galizien als Krisenherd in den Beziehungen der Donaumonarchie mit Rußland 1907–1914, Oldenbourg Wissenschaftsverlag, Wien 2001.
Bierzanek Remigiusz, Symonides Janusz, Prawo międzynarodowe publiczne, PWN, Warszawa 1994.
Dargacz Janusz, Od Sopotu po Stogi. Początki kąpielisk morskich w okolicach Gdańska (1800–1870), Muzeum Gdańska, Gdańsk 2020.
Dargacz Janusz, Polscy letnicy w Sopocie w świetle raportów policji pruskiej z przełomu XIX i XX wieku, w: Modernizacja – polskość – trwanie. Społeczne, kulturowe i polityczne aspekty aktywności Polaków na przełomie XIX i XX wieku, red. Szczepan Wierzchosławski, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2015, s. 137–162.
Dargacz Janusz, Polskie pensjonaty w Sopocie do 1939 r., w: W kręgu dwóch kultur. Społeczeństwo polskich ziem zachodnich w XIX i XX stuleciu, red. Szczepan Wierzchosławski, Aneta Niewęgłowska, Tomasz Krzemiński, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2017, s. 99–118.
Dzieje Sopotu do roku 1945, red. Błażej Śliwiński, Oficyna Pomorska, Gdańsk 1998.
Fortescue William, The Third Republic in France 1870–1940. Conflicts and Continuities, Routledge, London–New York 2000.
Karpowicz-Słowikowska Sylwia, „Kwestia niemiecka” w publicystyce Bolesława Prusa, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2011.
Kita Jarosław, „Dziewiętnastowieczne podróże do wód” z patriotycznym wydźwiękiem w tle, w: Patriotyczny obowiązek. O turystyce zaangażowanej, red. Iwona Janicka, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2018 (Gdańskie Teki Turystyczno-Krajoznawcze, t. 3), s. 66–80.
Kita Jarosław, Ilustracje z dziewiętnastowiecznej prasy Królestwa Polskiego jako źródło do badań nad kulturą uzdrowiskową, „Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej XIX i XX Wieku” 14, 2015, s. 37–48.
Kita Jarosław, Kultura uzdrowiskowa w polskiej satyrze w XIX i pierwszej połowie XX w., w: Uzdrowiska w procesie modernizacji (XIX–XXI wiek), red. Bożena Płonka-Syroka i in., Quaestio, Wrocław 2014, s. 351–370.
Křen Jan, Konfliktní společenství. Češi a Nĕmci 1780–1918, Academia, Praha 1990.
Krzemiński Tomasz, Polityk dwóch epok. Wiktor Kulerski (1865–1935), Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń 2008.
Matwiejczyk Witold, Pruska policja polityczna wobec mniejszości polskiej w latach 1871– 1933. Struktury i ludzie, Towarzystwo Naukowe KUL, Lublin 2020.
Jaworski Rudolf, „Swój do swego”. Studium o kształtowaniu się zmysłu gospodarności Wielkopolan 1871–1914, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 1998 (oryg. niem. 1986).
Lacina Vlastislav, Hájek Jan, Kdy nám bylo nejlépe? Od hospodářské dezintegrace k integraci střední Evropy, Libri, Praha 2002.
Omilanowska Małgorzata, Początki kąpielisk morskich w Europie, w: Nasze morze i nie nasze. Zbiór studiów, red. Piotr Kurpiewski, Tadeusz Stegner, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2011, s. 47–59.
Spät Robert, Die „polnische Frage” in der öffentlichen Diskussion im Deutschen Reich, 1894–1918, Herder Institut, Marburg 2014.
Stegner Tadeusz, Wypoczynek ponad zaborami. Polacy w nadbałtyckich uzdrowiskach w XIX i na początku XX wieku, w: Dagmara Płaza-Opacka, Tadeusz Stegner, Ewa Sztykiel, Po słońce i wodę. Polscy letnicy nad Bałtykiem w XIX i w pierwszej połowie XX wieku, Oficyna Pomorska, Gdańsk 2004, s. 7–33.
Stosunki międzynarodowe. Geneza, struktura, dynamika, red. Edward Haliżak, Roman Kuźniar, WUW, Warszawa 2000.
Szlanta Piotr, Die deutsche Persienpolitik und die russisch-britische Rivalität 1906–1914, EB-Verlag, Schenefeld 2006.
Szlanta Piotr, Kryzys zażegnany czy wojna przełożona? Bośniacki kryzys aneksyjny końca 1908 r. – początku 1909 r., w: Społeczeństwo w dobie przemian. Wiek XIX i XX. Księga jubileuszowa profesor Anny Żarnowskiej, red. Maria Nietyksza i in., DiG, Warszawa 2003, s. 433–442.
Szlanta Piotr, Wilhelm II. Ostatni z Hohenzollernów, Książka i Wiedza, Warszawa 2015.
Trzeciakowski Lech, Pod pruskim zaborem 1850–1918, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
Trzeciakowski Lech, Posłowie polscy w Berlinie 1848–1928, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003.
Wrzesiński Wojciech, Sąsiad czy wróg? Ze studiów nad kształtowaniem obrazu Niemca w Polsce w latach 1795–1939, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2007.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 63
Liczba cytowań: 0
