Apples, Books, Fruit Preserves… Cultivating a History by Countess Ludwika Ostrowska, Lady of the Maluszyn Manor – in Search of the Anthropological Dimension of Historiography
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2022.129.SI.1.02Słowa kluczowe
Ludwika Ostrowska, Polish landed gentry, nineteenth-century woman, history of historiography, anthropology of historiographyAbstrakt
The article presents an analysis of the history included in a history textbook for peasant children, entitled ‘Stories from World History for Country Folk’, written by a landowner, domain manager, social activist, writer and historian – Ludwika Ostrowska of Maluszyn (1851–1926). The authors hypothesize that the cultural model of the Polish landed gentry played a crucial role in Ostrowska’s work. During their research, they wanted to show that the multiple social relations of the Polish gentry in the second half of the nineteenth century became a mirror image of the subjective aspects of human activity created in Ostrowska’s narrative. They point out that farm management (filled with a resource that creates a model of landowning culture) became the fundamental category of all intellectual reflections of Ludwika, outlining the general framework for her thinking about the world (both present and past). By suggesting that Ostrowska ‘cultivated’ history, they wish to draw attention to the need to search – supported by broader source research and methodological reflection – into the anthropological dimension of historiography.
Bibliografia
Sources
[Brzozowski, Karol], O nowoczesnym zarządzaniu majątkiem – rady dla potomnych Karola Belina Brzozowskiego: Źródła do dziejów gospodarstwa ziemiańskiego na Kresach w XIX wieku, ed. Piotr Franaszek, Cracow: Towarzystwo Wydawnicze ‘Historia Iagellonica’, 2005.
[Ostrowska, Helena], Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadania i z pamięci zebrane przez hrabinę Helenę [z Morstinów] Ostrowską, ed. Andrzej J. Zakrzewski, Warsaw: DiG, 2009.
Ostrowska, Ludwika, ‘O wychowaniu kobiet’, APŁ, APiOM, sygn. II/87, p. 1, Papiery osobiste Ludwiki Ostrowskiej, córki Aleksandra, Rękopis artykułu.
[Ostrowska, Ludwika], Opowiadanie o historii powszechnej dla ludu wiejskiego Ludwiki Ostrowskiej: Źródło do dziejów historiografii polskiej XIX w., ed. Karolina Studnicka-Mariańczyk and Norbert Morawiec, Częstochowa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego im. Jana Długosza w Częstochowie, 2020.
[Ostrowska, Ludwika], ‘Pamiętnik Ludwiki Ostrowskiej’, in Świat dziecka ziemiańskiego: Antologia źródeł, ed. Nina Kapuścińska-Kmiecik and Jarosław Kita, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2012, pp. 63–146.
[Ostrowska, Ludwika], I wojna światowa z perspektywy dworu: Źródła do dziejów wsi polskiej w XIX w.: Pamiętniki Ludwiki Ostrowskiej i Anieli Jałowieckiej-Belinowej, ed. Karolina Studnicka-Mariańczyk and Andrzej J. Zakrzewski, Radomsko: Taurus, 2014.
[Ostrowski, Aleksander] A.O., ‘O głównych warunkach dobrego gospodarstwa’, Roczniki Gospodarstwa Krajowego, 7, 1848, 13, 2, pp. 301–18.
[Ostrowski, Aleksander] A.O., ‘O głównych warunkach dobrego gospodarstwa: O różnych rodzajach gospodarstwa rolnego’, Roczniki Gospodarstwa Krajowego, 7, 1849, 14, 2, p. 193–248.
[Zamoyski, Andrzej], ‘Moje przeprawy’: Pamiętnik Andrzeja Zamoyskiego o czasach Powstania Listopadowego (1830–1831), 3 vols, ed. Alexander Kraushar, Cracow: Kraushar, 1906.
Literature
Aktywność gospodarcza ziemiaństwa w Polsce w XVII–XX w., ed. Wiesław Caban and Mieczysław B. Markowski, Kielce: Kieleckie Towarzystwo Naukowe, 1993.
Bieniek, Maria, Obudowa dydaktyczna polskich podręczników historii 1795−1914, Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2001.
Blobaum, Robert E., ‘The “Woman Question” in Russian Poland, 1900–1914’, Journal of Social History, 35, 2002, 4 (Summer), pp. 799–824,
Bołdyrew, Aneta, ‘Wzorce wychowania dzieci i młodzieży jako element integrujący kulturę życia rodzinnego polskiego ziemiaństwa w dobie zaborów’, Wychowanie w Rodzinie, 1, 2011, pp. 53–85.
Borzyszkowski, Józef, ‘Życie codzienne w kaszubsko-pomorskich dworach i dworkach na przełomie XIX i XX wieku: (Zarys problematyki i możliwości badawczych)’, in Szlachta – społeczeństwo – państwo między Warmią a Rugią w XVIII–XX wieku, ed. Mieczysław Jaroszewicz and Włodzimierz Stępiński, Szczecin and Słupsk: Muzeum Pomorza Środkowego, 1998, pp. 201–40,
Caban, Wiesław, ‘O potrzebie badań nad udziałem ziemiaństwa Królestwa Polskiego doby przeduwłaszczeniowej w działaniach na rzecz rozwoju przemysłu’, Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej, 8, 2010, pp. 9–18.
Charewiczowa, Łucja, ‘The Position of Polish Women in the Historical Outreach and Scientific Work’, APH, 117, 2018, pp. 241–57.
Dajnowicz, Małgorzata, ‘Polish Writers and their Influence on Women’s Public Activity: A Case Study of Józefa Kisielnicka and Eliza Orzeszkowa’, Respectus Philologicus, 27(32), 2015, pp. 43–51.
Dajnowicz, Małgorzata, ‘Rodzina drobnoszlachecka w XIX wieku: Życie codzienne, autorytety, wzorce postępowania’, in Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku: Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, ed. Cezary Kukla, Warsaw: DiG, 2008, pp. 4–469.
Dobkowska, Joanna, ‘Poglądy w kwestii potrzeby oraz zakresu edukacji kobiet panujące w drugiej połowie XIX i na przełomie XIX i XX wieku’, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, 96, 2016, pp. 89–107.
Falkowska, Joanna, Ambasadorki wychowania: Poglądy pedagogiczne polskich kobiet w II połowie XIX i początkach XX wieku, Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2018.
Firlej, Krzysztof, ‘Formy organizacyjne zagospodarowania ziem polskich na przestrzeni wieków’, Roczniki Ekonomiczne Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy, 4, 2011, pp. 21–36.
Grażyna od Wszechpośrednictwa NMP [Grażyna Jordan], Wychowanie to dzieło miłości: System pedagogiczny bł. Marceliny Darowskiej, Szymanów: Siostry Niepokalanki, 1997.
Kamusella, Tomasz, ‘Szkolne atlasy historyczne: Niewidzialne ideologie w edukacji’, Autoportret: Pismo o dobrej przestrzeni, 2014, 1(44), pp. 70–77.
Kita, Jarosław, ‘Ludwika hrabina Ostrowska z Maluszyna (1851–1926) – życie i działalność’, in Villa Maluschyn 1412–2012: 600 lat Parafii św. Mikołaja w Maluszynie: Księga jubileuszowa, ed. Andrzej J. Zakrzewski and Łukasz Kopera, Częstochowa: Parafia św. Mikołaja w Maluszynie, 2012, pp. 257–82.
Kita, Jarosław, ‘Ostatnia z rodu – Ludwika z Korabitów Ostrowska’, in Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie III: Panie z dworów i pałaców: Materiały III sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 11–13 października 2006, ed. Hubert Łaszkiewicz, 2 vols, Lublin: Werset, 2007, vol. 1, pp. 172–90.
Kita, Jarosław, ‘Pani na Maluszynie: Ludwika hrabina Ostrowska (1851–1926)’, Wiadomości Ziemiańskie, 28, 2006, pp. 53–60.
Kita, Jarosław, ‘Pomysły ziemiańskie dotyczące rozwoju przemysłu w Królestwie Polskim w okresie międzypowstaniowym: Teoria i praktyka’, Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej, 8, 2010, pp. 35–46.
Kita, Jarosław, ‘Z dworu ziemiańskiego na uniwersytecką katedrę przyczynek do genezy inteligencji polskiej’, Studia z Historii Społeczno-Gospodarczej, 19, 2018, pp. 101–22.
Kizwalter, Tomasz, ‘Nowatorstwo i rutyny’: Społeczeństwo Królestwa Polskiego wobec procesów modernizacji (1840–1863), Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1991.
Kopera, Łukasz, Dzieje szkół elementarnych i powszechnych w dobrach Ostrowskich z Maluszyna (do 1945 r.), Sudzin and Włoszczowa: Włoszczowskie Towarzystwo Historyczne, 2011.
Kopera, Łukasz, ‘Szkolnictwo elementarne w dobrach Ostrowskich z Maluszyna’, Częstochowskie Teki Historyczne, 2: Dyskurs humanistyczny początku XXI wieku w Częstochowie, ed. Norbert Morawiec, Robert W. Szwed and Maciej Trąbski, 2011, pp. 143–72.
Kosmanowa, Bogumiła, ‘Opowieści z dziejów ojczystych dla młodzieży w XIX wieku’, Biuletyn Historii Wychowania, 7/8, 1998, pp. 10–16.
Kostrzewska, Ewelina Maria, ‘A Reportage at the End of the Century: European Economic Journeys of Countess Cecylia Plater-Zyberk in the Light of the “Kronika Rodzinna” (1899)’, Review of Historical Sciences, 16, 2017, 3, pp. 137–54.
Kostrzewska, Ewelina, Ruch organizacyjny ziemianek w Królestwie Polskim na początku XX wieku, Łódź: Ibidem, 2007.
Kostrzewska, Ewelina Maria, ‘Ziemianki Królestwa Polskiego a gospodarka: Koncepcje i empiria (przełom wieków XIX i XX)’, Studia Maritima, 28, 2015, pp. 295–315.
Kraushar, Alexander, ‘Przedmowa’, in ‘Moje przeprawy’: Pamiętnik Andrzeja Zamoyskiego o czasach Powstania Listopadowego (1830–1831), 3 vols, Cracow: Kraushar, 1906, vol. 1, pp. 1–40.
Kuroczycka-Schultes, Anna, ‘On the Margins of Religion/On the Forefront of Culture: The Image of the Matka Polka (Polish Mother) in Contemporary Poland’, Journal of the Motherhood Initiative, 5, 2014, 1, pp. 263–74.
Malinowska, Jolanta, ‘Wizerunek kobiety w kronice mistrza Wincentego’, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, 64, 1999, pp. 5–25.
Mazur, Piotr, Zawód nauczyciela w ciągu dziejów: Skrypt dla studentów z historii wychowania, Chełm: Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Chełmie, 2015.
Michalik, Zbigniew, ‘Na drodze ku integralnej wizji dziejów Polski: Podręczniki szkolne przełomu XIX i XX wieku’, Przegląd Humanistyczny, 25, 1981, 1–2, pp. 233–45.
Molik, Witold, Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku, part 1: Kultura materialna, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1999.
Morawiec, Norbert, ‘Chleb, książki, truskawki: Rawity-Gawrońskiego uprawianie historii (przyczynek do antropologii wiedzy/historiografii)’, in Życie prywatne Polaków w XIX wieku, ed. Maria Korybut-Marciniak and Marta Zbrzeźniak, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2013, pp. 67–89.
Morawiec, Norbert, ‘Feminizowanie historii a soteriologiczny wymiar kobiecości – na przykładzie “Opowiadania o Historii powszechnej dla ludu wiejskiego” Ludwiki hrabiny Ostrowskiej, dziedziczki z Maluszyna’, in ‘Portret kobiecy’: Polki w realiach epoki, vol. 1, ed. Maria Korybut-Marciniak and Marta Zbrzeźniak, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego; Olsztyn: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski, 2014 (Życie Prywatne Polaków w XIX Wieku), pp. 87–109.
Morawiec, Norbert, ‘“Małe ojczyzny” a transkulturowy, intertwingularny i transkluzyjny charakter historiografii’, in Doświadczenie pokoleniowe a perspektywa osobista, ed. Bożena Płonka-Syroka, Mateusz Dąsal and Kaja Marchel, Warsaw: DiG; Bellerive-sur-Allier: Edition La Rama, 2016, pp. 51–79.
Morawiec, Norbert, ‘Mity/metafory w polskiej refleksji metodologiczno-historiograficznej’, in Aktual′ni problemy arkheolohiï, istoriï ta istorychnoho kraieznavstva Buho-Dniprovs′koho mezhyrichchia: Zbirnyk naukovykh prats′, ed. V.I. Marochko and A.H. Morozov, Uman′: Zhovtyi, 2012, pp. 351–56.
Mucha, Danuta, ‘Poglądy pedagogiczne pozytywistów na wychowanie młodego pokolenia’, Kultura i Wychowanie, 2012, 3, pp. 30–47.
Nowak, Mariusz, ‘Model idealny i rzeczywisty polskiej rodziny arystokratyczno-ziemiańskiej funkcjonujący w drugiej połowie XIX oraz na początku XX wieku’, in Rodzina i gospodarstwo domowe na ziemiach polskich w XV–XX wieku: Struktury demograficzne, społeczne i gospodarcze, ed. Cezary Kukla, Warsaw: DiG, 2008, pp. 455–69.
Osial, Wojciech, ‘Chrześcijańskie inspiracje w pedagogice – refleksja nad wartością wychowania religijnego na przykładzie pedagogii bł. Marceliny Darowskiej (1827–1911)’, Łódzkie Studia Teologiczne, 20, 2011, pp. 235–50.
Płonka-Syroka, Bożena, Medycyna w historii i kulturze: Studia z antropologii wiedzy, Wrocław: Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, 2013.
Pomorski, Jan, ‘Punkt widzenia we współczesnej historiografii’, in Punkt widzenia w języku i kulturze, ed. Jerzy Bartmiński, Stanisława Niebrzegowska-Bartmińska and Ryszard Nycz, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2004, pp. 11–23.
Poznański, Karol, ‘Wokół 150 rocznicy reformy szkolnej Aleksandra Wielopolskiego’, in Komisja Edukacji Narodowej: Kontekst historyczno-pedagogiczny, ed. Katarzyna Dormus et al., Cracow: Wydawnictwo Wydziału Pedagogicznego Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej, 2014, pp. 322–42.
Radomski, Andrzej, Historiografia a kultura współczesna, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2006.
Sajdek, Wiesława, ‘Program wychowania kobiet wedle wskazówek Eleonory Ziemieckiej’, in Niepodległościowe koncepcje i programy wychowania przełomu XIX i XX wieku: I Seminarium Polskiej Myśli Pedagogicznej ‘Myśl o wychowaniu dla Polski niepodległej 1863–1914/18’, ed. Beata Gola, Dominika Jagielska and Janina Kostkiewicz, Cracow: Zakład Pedagogiki Szkoły Wyższej i Polskiej Myśli Pedagogicznej IP Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2015, pp. 93–104.
Sikorska-Kowalska, Marta, ‘Kwestia kobieca w świetle programu społecznego “Kroniki Rodzinnej” Aleksandry Borkowskiej (1867–1872)’, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica, 61, 1998, pp. 17–32.
‘Skon polskiej matrony’, Nowości Illustrowane, 5 October 1907, p. 2.
Śladkowski, Wiesław, ‘Powstania – przeszkoda czy katalizator procesów modernizacji na ziemiach polskich’, in Polskie powstania narodowe na tle przemian europejskich w XIX wieku, ed. Anna Barańska, Witold Matwiejczyk and Jan Ziółek, Lublin: TN KUL, 2001, pp. 217–26.
Stawiak-Ososińska, Małgorzata, Ponętna, uległa, akuratna… Ideał i wizerunek kobiety polskiej pierwszej połowy XIX wieku (w świetle ówczesnych poradników), Cracow: Impuls, 2009.
Stobiecki, Rafał, Bolszewizm a historia: Próba rekonstrukcji bolszewickiej filozofii dziejów, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 1998.
Studnicka-Mariańczyk, Karolina, Domena Ostrowskich z Maluszyna jako przykład przemian kapitalistycznych w polskim rolnictwie XIX wieku, Warsaw: DiG, 2014.
Studnicka-Mariańczyk, Karolina, Ludwika hrabina Ostrowska (1851–1926): Kobieta, gospodarz, społecznik, Warsaw: DiG; Bellerive-sur-Allier: Edition La Rama, 2016.
Studnicka-Mariańczyk, Karolina, ‘Organizacja i zarząd w dobrach Ostrowskich na przykładzie klucza Maluszyn w XVIII–XIX wieku’, in Folwark – wieś – latyfundium: Gospodarstwo wiejskie w Rzeczypospolitej w XVI–XVIII wieku, ed. Jadwiga Muszyńska, Szymon Kazusek and Jacek Pielas, Kielce: Wydawnictwo Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, 2009, pp. 159–71.
Studnicka-Mariańczyk, Karolina, ‘Organizacja posiłków, czyli historia “od kuchni” w maluszyńskim pałacu Ostrowskich-Korabitów’, in Życie prywatne Polaków w XIX wieku, ed. Maria Korybut-Marciniak and Marta Zbrzeźniak, Olsztyn: Instytut Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, 2013, pp. 291–310.
Studnicka-Mariańczyk, Karolina, Siedziba ziemiańska Korabitów Ostrowskich w Maluszynie, Warsaw: DiG, 2014.
Studnicka-Mariańczyk, Karolina, ‘Siedziba ziemiańska rodziny Ostrowskich z Maluszyna’, Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie. Zeszyty Historyczne, 10, 2009, pp. 255–74.
Studnicka-Mariańczyk, Karolina ‘Społeczno-gospodarcza działalność Aleksandra Ostrowskiego w latach 1832–1890, in Silva Rerum Antiquarum: Księga Pamiątkowa dedykowana Prof. zw. dr. hab. Bartłomiejowi Szyndlerowi, ed. Robert W. Szwed, Częstochowa: Wydawnictwo im. Stanisława Podobińskiego Akademii im. Jana Długosza, 2009, pp. 297–309.
Syguda. Magdalena, ‘Działalność społeczna Anny z Działyńskich Potockiej’, in Częstochowskie spotkania młodych historyków, ed. Norbert Morawiec and Tadeusz Srogosz, Częstochowa: Polskie Towarzystwo Historyczne; Radomsko: Taurus, 2013 (Historia III°, 1).
Szlachta i ziemiaństwo na Pomorzu w dobie nowożytnej XVI–XX wieku: (Przemiany struktur wewnętrznych), ed. Jerzy Dygdała, Toruń: Towarzystwo Naukowe w Toruniu, 1993.
Szymański, Zdzisław, ‘Ekonomiczne i etyczne cele ziemiańskiego stronnictwa “klemensowczyków” w latach czterdziestych XIX wieku’, Annales: Etyka w życiu gospodarczym, 18, 2015, 3, pp. 85–98.
Ustrzycki, Mirosław, Ziemianie polscy na Kresach 1864–1914: Świat wartości i postaw, Cracow: Arcana, 2006.
Welsch, Wolfgang, ‘Transculturality – the Puzzling Form of Cultures Today’, in Spaces of Culture: City, Nation, World, ed. Mike Featherstone and Scott Lash, London: SAGE, 1999, pp. 194–213.
Werner, Wiktor, ‘Wokół metafory wojny’, Pro Libris, 2004, 1(6), pp. 69–82.
Wierzbicka, Maria, ‘Popularne podręczniki dziejów Polski w latach 1864–1914’, in Edukacja historyczna społeczeństwa polskiego w XIX w.: Zbiór studiów, ed. Jerzy Maternicki, Warsaw: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1981, pp. 355–94.
Woźniak, Marek, ‘Metafora jako narzędzie badań historycznych: Kilka uwag na marginesie pracy R. Stobieckiego: “Bolszewizm a historia. Próba rekonstrukcji bolszewickiej filozofii dziejów”’, Historyka, 30, 2000, pp. 89–112.
Woźniak, Marek, Przeszłość jako przedmiot konstrukcji: O roli wyobraźni w badaniach historycznych, Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, 2010.
Wrzosek, Wojciech, Historia – Kultura – Metafora: Powstanie nieklasycznej historiografii, Wrocław: Fundacja na Rzecz Nauki Polskiej; Leopoldinum, 1995.
Wrzosek, Wojciech, O myśleniu historycznym, Bydgoszcz: Epigram, 2009.
Zakrzewski, Andrzej J., ‘Społeczność dóbr Ostrowskich h. Korab wobec powstania styczniowego’, in Powstanie styczniowe w regionie częstochowskim i w województwie kaliskim (1863–1864), ed. Maciej Trąbski, Norbert Morawiec and Robert W. Szwed, Częstochowa: Polskie Towarzystwo Historyczne; Taurus, 2014, pp. 69–80.
Zakrzewski, Andrzej J., ‘Z dziejów dziewiętnastowiecznej rodziny ziemiańskiej: Ostrowscy h. Korab z Maluszyna’, in Dzieje Maluszyna i jego dziedziców z opowiadania i z pamięci zebrane przez hrabinę Helenę [z Morstinów] Ostrowską, ed. Andrzej J. Zakrzewski, Warsaw: DiG, 2009, pp. 7–46.
Zawiszewska, Agata, ‘Polish Suffragettes and the European Women’s Movement at the Turn of the 19th and 20th Centuries: Paulina Kuczalska-Reinschmit’s Social Activism and Journalism’, Rocznik Komparatystyczny – Comparative Yearbook, 8, 2017, pp. 299–315.
Ziemiaństwo w pracy społecznej, ed. Stanisław Miklaszewski, Warsaw: Rada Naczelna Organizacji Ziemiańskich, 1929.
Zwolska, Wanda, ‘Podręczniki historii w gimnazjach galicyjskich w latach 1867–1914’, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego, Series 1: Nauki Humanistyczno-Społeczne, 86, 1972, pp. 27–45.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 262
Liczba cytowań: 0
