Czy u schyłku XVIII wieku miasta leżące w najdalej na wschód wysuniętej części Galicji rzeczywiście były miastami?
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2022.129.3.04Słowa kluczowe
Galicja, miasta, mieszczaństwo, gospodarka miejska, agraryzacja miastAbstrakt
Ostatnie ćwierćwiecze XVIII w. to w dziejach Galicji czas intensywnych reform ustrojowych. Najważniejsze z nich dotyczyły m.in. prawnego położenia ludności chłopskiej, szlachty i duchowieństwa, organizacji aparatu administracyjnego i skarbowego, a przede wszystkim systemu poboru podatków. Reformy te zapoczątkowały proces głębszych zmian, które objęły wiele dziedzin życia społecznego, politycznego i gospodarczego. Wpłynęły one także na miasta, co po kilkudziesięciu latach doprowadziło do ograniczenia liczby miejscowości oficjalnie uznawanych za miasta lub miasteczka.
Bibliografia
Edycje źródłowe
Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim, R. 1889, Lwów [1889].
Dziennik ustaw i rozporządzeń krajowych dla Królestwa Galicji i Lodomerii wraz z Wielkim Księstwem Krakowskim, R. 1896, Lwów [1896].
Handbuch des Lemberger Statthalterei-Gebietes in Galizien für das Jahr 1860, Lemberg [1860].
Schematismus der Königreiche Galizien und Lodomerien für das Jahr 1840, Lemberg [1840].
Schematismus des Königreiches Galizien und Lodomerien für das Jahr 1820, Lemberg [1820].
Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1880, Lwów 1880.
Szematyzm Królestwa Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim na rok 1900, Lwów 1900.
Opracowania
Adelsgruber Paulus, Cohen Laurie, Kuzmany Börries, Getrennt und doch verbunden. Grenzstädte zwischen Österreich und Russland 1772–1918, Böhlau, Wien–Köln–Weimar 2011.
At the Meeting Point of Cultures and Nations. Galician Towns and Small Towns in the Josephinian Cadastral Survey. A Collection of Studies, red. Bohdana Petryshak, Tomasz Kargol, Krzysztof Ślusarek, Historia Iagellonica, Central State Historical Archive of Ukraine in Lviv, Kraków–Lviv 2020.
Baczkowski Michał, Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 6: Wpływ armii austriackiej na miasta Galicji, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020.
Galicyjskie miasta w epoce zmian społeczno-politycznych w Europie Środkowo-Wschodniej w XVIII–XIX wieku. Zbiór studiów, red. Tomasz Kargol, Bohdana Petryszak, Krzysztof Ślusarek, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2018.
Grodziski Stanisław, Historia ustroju społeczno-politycznego Galicji 1772–1848, Ossolineum, Wrocław 1971.
Grodziski Stanisław, Sejm Krajowy galicyjski 1861–1914, t. 2: Źródła, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1993.
Jewuła Łukasz, Galicyjskie miasta i miasteczka oraz ich mieszkańcy w latach 1772–1848, Historia Iagellonica, Kraków 2013.
Kargol Tomasz, Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 5: Rzymskokatolickie instytucje religijne w miastach Galicji. Przełom XVIII i XIX wieku, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020.
Karpiniec Jan, Ilość osad miejskich byłej Galicji i podział ich na miasta i miasteczka, „Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych” 2, 1932–1933, s. 1–37.
Kuzmany Börries, Brody. Eine galizische Grenzstadt im langen 19. Jahrhundert, Böhlau, Wien–Köln–Weimar 2011.
Meus Konrad, Wadowice 1772–1914. Studium przypadku miasta galicyjskiego, Księgarnia Akademicka, Kraków 2013.
Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 1–7, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020.
Na styku kultur i narodów. Galicyjskie miasta i miasteczka w józefińskim katastrze gruntowym, red. Krzysztof Ślusarek, t. 1–48, Historia Iagellonica, Kraków 2018–2020 (dostępne on line na stronie internetowej projektu: www.miasta-galicji.pl [dostęp: 15 XII 2021]).
Ruszała Kamil, Społeczeństwo miasteczka galicyjskiego w pierwszych latach rządów austriackich w świetle pierwszego katastru gruntowego, tzw. metryki józefińskiej na przykładzie Jasła, w: Społeczeństwo i gospodarka Galicji w latach 1772–1867. Źródła i perspektywy badań. Zbiór studiów, red. Tomasz Kargol, Krzysztof Ślusarek, Historia Iagellonica, Kraków 2014, s. 129–144.
Rychlikowa Irena, Losy fortun magnackich w Galicji 1772–1815, „Kwartalnik Historyczny” 95, 1988, 3, s. 127–172.
Ślusarek Krzysztof, Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 4: Typologia funkcjonalna miast Galicji. Przełom XVIII i XIX wieku, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020.
Tokarz Wacław, Galicya w początkach ery józefińskiej w świetle ankiety urzędowej z roku 1783, Akademia Umiejętności, Kraków 1909.
Zamoyski Grzegorz, Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 3: Przestrzeń fizyczna miast Galicji, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020.
Атлас українських історичних міст, t. 1–4, Національна академія наук України, Львів 2014–2020.
Долинська Марʹяна, Історична топографія Львова XIV–XIX ст., Видавництво Національного університету „Львівська політехніка”, Львів 2006.
Доліновський Володимир, Господарська інфраструктура міст Галичини наприкінці XVIII – на початку ХІХ ст., w: Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 2: Gospodarka i przestrzeń miejska. Zbiór studiów, red. Tomasz Kargol, Bogdana Petryszak, Krzysztof Ślusarek, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków– Lwów 2020, s. 9–49.
Іваночко Уляна, Вплив соціально-функціональних процесів на розвиток урбанізації в Галичині кінця XVIII – початку XX ст., w: Історична топографія i соціотопографія України, red. Ярослав Дашкевич, Павло Сохань [et al.], Літературна агенція Піраміда, Львів 2006, s. 258–298.
Капраль Мирон, Смерека Богдан, Фелонюк Aндрій, Міста на магдебурзькому праві українських земель у ХІІІ–ХІХ ст., t. 1: Руське та Белзьке воєводства, Інститут української археографії та джерелознавства імені М.С. Грушевського НАН України, Львів 2019.
Лаба Василь, Iсторiя міста Перемишляни від найдавнiших часiв до 1939 року, [nakładem autora], Львiв 2001.
Мельник Ростислав, Правове становище мешканців міст і містечок Галичини наприкінці 18 ст. у світлі Йосифінської метрики та урбаріальних описів (на прикладі окремих населених пунктів), w: Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 1: Władza i społeczeństwo. Zbiór studiów, red. Tomasz Kargol, Bogdana Petryszak, Krzysztof Ślusarek, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020, s. 45–74.
Петришак Богдана, Зміни в структурі та функціонуванні міської влади в Галичині наприкінці XVIII століття, w: Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 1: Władza i społeczeństwo. Zbiór studiów, red. Tomasz Kargol, Bogdana Petryszak, Krzysztof Ślusarek, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020, s. 21–44.
Петришин Галина, „Карта Ф. фон Міґа” (1779–1782 рр.). Як джерело до містознавства Галичини, Видавництво Національного університету „Львівська політехніка”, Львів 2006.
Стадник Іванна, Греко-католицькі релігійні інституції у містах Галичини наприкінці XVIII – початку ХІХ ст. (на вибраних прикладах), w: Miasta i miasteczka wschodniej części Galicji pod koniec XVIII wieku, t. 1: Władza i społeczeństwo. Zbiór studiów, red. Tomasz Kargol, Bogdana Petryszak, Krzysztof Ślusarek, Historia Iagellonica, Центральний державний історичний архів України, м. Львів, Kraków–Lwów 2020, s. 97–118.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 463
Liczba cytowań: 0
