Między semantyką historyczną a kontekstem społecznym epoki – o języku politycznym szlachty Rzeczypospolitej
DOI:
https://doi.org/10.12775/KH.2021.128.3.04Słowa kluczowe
Rzeczpospolita Obojga Narodów, szlachta, język polityczny, kultura polityczna, szkoła CambridgeAbstrakt
Monografia Dyskurs polityczny Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Pojęcia i idee Anny Grześkowiak-Krwawicz skupia się na języku uczestników debaty politycznej, czyli szlachty, od czasów renesansu do upadku Rzeczypospolitej. Punkt ciężkości został położony nie tyle na zmianie znaczeń najpopularniejszych pojęć, ile na wartościach, które za tymi pojęciami były ukryte. Autorka, zwracając uwagę głównie na kontekst społeczny wypowiedzi, skłania do refleksji nad niuansami w pojęciach używanych przez szlachtę w czasach Rzeczypospolitej oraz przez współczesnych badaczy wykorzystujących te pojęcia do opisu tego okresu dziejów.
Bibliografia
Edycje źródłowe
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Aleksandra hr. Stadnickiego, t. 24: Lauda sejmikowe halickie 1575–1695, wyd. Antoni Prochaska, nakładem Towarzystwa Naukowego, Lwów 1931.
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1: 1572–1632, cz. 1: 1572–1616, wyd. Włodzimierz Dworzaczek, PWN, Poznań 1957 (Wydawnictwa Źródłowe Komisji Historycznej, t. 12).
Akta sejmikowe województw poznańskiego i kaliskiego, t. 1: 1572–1632, cz. 2: 1616–1632, wyd. Włodzimierz Dworzaczek, PWN, Poznań 1962 (Wydawnictwa Źródłowe Komisji Historycznej, t. 16).
Dyaryusze i akta sejmowe z r. 1591–1592, wyd. Eugeniusz Barwiński, nakładem Akademii Umiejętności, Kraków 1911 (Scriptores Rerum Polonicarum, t. 21).
Filozofia i myśl społeczna XVI wieku, oprac. Lech Szczucki, PWN, Warszawa 1978.
Górnicki Łukasz, Pisma, t. 2, oprac. Roman Pollak, PIW, Warszawa 1961.
Konarski Stanisław, O skutecznym rad sposobie i inne pisma polityczne, oprac. Władysław Konopczyński, Ossolineum, De Agostini Polska, Wrocław–Warszawa 2005.
Literatura barska (antologia), wyd. Janusz Maciejewski, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków 1976 (Biblioteka Narodowa, Seria 1, nr 108).
Pisma polityczne z czasów pierwszego bezkrólewia, wyd. Jan Czubek, nakładem Akademji Umiejętności, Kraków 1906.
Pisma polityczne z czasów rokoszu Zebrzydowskiego 1606–1608, wyd. Jan Czubek, nakładem Akademji Umiejętności, t. 1: Poezya rokoszowa, Kraków 1916, t. 2–3: Proza, Kraków 1918.
Poezja Związku Święconego i rokoszu Lubomirskiego, oprac. Juliusz Nowak-Dłużewski, Ossolieum, Wydawnictwo PAN, Wrocław 1953.
Skarga Piotr, Kazania sejmowe, oprac. Janusz Tazbir, Mirosław Korolko, Ossolineum, De Agostini Polska, Wrocław 2003.
Sześć broszur politycznych z XVI i początku XVII stulecia, wyd. Bolesław Ulanowski, nakładem Polskiej Akademji Umiejętności, Kraków 1921.
Opracowania
Augustyniak Urszula, Informacja i propaganda w Polsce za Zygmunta III, PWN, Warszawa 1981.
Bem-Wiśniewska Ewa, Funkcjonowanie nazwy Polska w języku czasów nowożytnych, DiG, Warszawa 1998.
Ekes Janusz, Trójpodział władzy i zgoda wszystkich. Naczelne zasady „ustroju mieszanego” w staropolskiej refleksji politycznej, Instytut Historii Akademii Podlaskiej, Siedlce 2001.
Geschichtliche Grundbegriffe. Historisches Lexikon zur politisch-sozialen Sprache in Deutschland, t. 1–9, red. Otto Brunner, Werner Conze, Reinhart Koselleck, Klett-Cotta, Stuttgart 1972–1997.
Górska Magdalena, Polonia – Respublica – Patria. Personifikacja Polski w sztuce XVI– XVIII wieku, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław 2005.
Grześkowiak-Krwawicz Anna, Regina libertas. Wolność w polskiej myśli politycznej XVIII wieku, słowo/obraz terytoria, Gdańsk 2006.
Kuligowski Piotr, O ważności metahistorii idei. Szkoła Cambridge a „Begriffsgeschichte”. Porównania, spory, krytyki, „Historyka. Studia Metodologiczne” 49, 2019, s. 403– 427.
Matwijów Maciej, Zbiory materiałów życia publicznego jako typ książki rękopiśmiennej w czasach staropolskich (1660–1760), DiG, Warszawa 2020.
Niedziela Rafał, Pisma polityczne w okresie bezkrólewia i wojny o tron polski po śmierci Augusta II Mocnego (1733–1736), Historia Iagellonica, Kraków 2005.
Opaliński Edward, Kultura polityczna szlachty polskiej w latach 1587–1652. System parlamentarny a społeczeństwo obywatelskie, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1995.
Orłowski Hubert, Reinhart Koselleck – szkoła bielefeldzka – semantyka historyczna, [wstęp] w: Reinhart Koselleck, Semantyka historyczna, wybór i oprac. Hubert Orłowski, tłum. Wojciech Kunicki, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2012.
Orzeł Joanna, „Przemiany treści i formy wypowiedzi politycznych szlachty w Rzeczypospolitej”, praca magisterska napisana pod kier. prof. Stanisława Roszaka, Toruń 2008, mps.
Pietrzyk-Reeves Dorota, Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Księgarnia Akademicka, Kraków 2021.
Zajączkowski Andrzej, Szlachta polska. Kultura i struktura, Semper, Warszawa 1993.
Zakrzewski Andrzej, Niepodległość w Rzeczypospolitej, czyli Litwa wobec Korony XVI– XVIII wieku, w: „Najwyższa Pani swoich praw…” Idee wolności, niepodległości i suwerenności Rzeczypospolitej 1569–1795, red. Anna Grześkowiak-Krwawicz, Muzeum Historii Polski, Polskie Towarzystwo Badań nad Wiekiem Osiemnastym, IBL PAN, Warszawa 2019, s. 87–101.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 415
Liczba cytowań: 0
