Дело „О военно-фашистском заговоре в РККА”: резонанс и последствия в СССР и за его пределами

Abstrakt

Sprawa „Zmowy wojskowo-faszystowskiej w RKKA”: oddźwięk i konsekwencje w ZSRR i za granicą

Artykuł poświęcony jest jednemu z bolesnych i mało zbadanych tematów – oddźwiękowi wywołanemu przez sprawę „Zmowy wojskowo-faszystowskiej w RKKA”, zainspirowanej przez elity polityczne z Józefem Stalinem na czele. Ofiarami tego procesu było wyższe kierownictwo Armii Czerwonej, a następnie – dziesiątki tysięcy dowódców i żołnierzy. Na podstawie nieznanych dotąd źródeł z archiwów rosyjskich i niemieckich (w tym materiałów Niemieckiego Archiwum Federalnego w Koblencji i Centralnego Archiwum Federalnej Służby Bezpieczeństwa w Moskwie), dr Julia Kantor analizuje zarówno reakcję nazistowskiego przywództwa na „rozstrzelania w Moskwie” w czerwcu 1937 r., jak też obraz sytuacji wewnętrznej w Związku Radzieckim zaistniały po tych wydarzeniach. Autorka zwraca szczególną uwagą na stan moralny i psychologiczny Armii Czerwonej, przedstawiając sprawozdania o „dekadenckim” nastroju wśród żołnierzy. Ponadto, co nie mniej ważne, koncentruje się na problemie gwałtownego obniżenia poziomu profesjonalizmu RKKA, biorąc pod uwagę kryzys zasobów ludzkich w szkołach wojskowych. W artykule przedstawiono również dane na temat liczby dowódców wojskowych, represjonowanych w latach 1937–1938, a także materiały dotyczące postaw politycznych, które zostały przekazane przez Stalina kierownictwu RKKA w 1938 r.