Корректировка российским крестьянством государственной аграрной политики. XX век

Abstrakt

Chłopi – najliczniejsza warstwa rosyjskiego społeczeństwa – od wieków pozostawali poza formalnym udziałem w polityce. W ten sposób ich interesy nie były realizowane, a jedyną formę uczestnictwa stanowiły aktywne i pasywne formy percepcji reform „z góry”. W artykule omówiono recepcję polityki państwowej wobec chłopstwa na przestrzeni XX wieku. Najważniejsze reformy rosyjskiej wsi zawsze spotykały się z odzewem chłopów, który przynosił rezultaty odmienne od spodziewanych. Pierwszą próbą zmiany rosyjskiej polityki agrarnej była reforma stołypinowska (1906) zakładająca likwidację obszczyzn. Chłopom zapewniały one jednak gwarancje społeczne, wobec czego starali się oni wszelkimi legalnymi sposobami zahamować skutki reform. Z jeszcze większym niezadowoleniem rosyjskie chłopstwo przyjęło reformy wprowadzane przez bolszewików po przewrocie 1917 roku, wystąpienia chłopskie wręcz wymusiły zmianę polityki wobec wsi i przejście od komunizmu wojennego do NEP-u. Równie silna była reakcja chłopstwa na próbę totalnej kolektywizacji ZSRR w 1930 roku, masowe bunty zmusiły władze do nieznacznej liberalizacji w zakresie handlu żywnością. Nie uchroniło to jednak tradycyjnych społeczności wiejskich przed likwidacją. Wraz z kolektywizacją możemy mówić o przejściu od aktywnej do pasywnej reakcji na politykę rolną państwa. Takimi działaniami można nazwać kłusownictwo i kradzież, które kołchoźnicy uprawiali nie w celu wzbogacenia się, lecz przeżycia. Była to oddolna reakcja na politykę państwową, utrwalającą system kołchozowy. Kołchoźnicy większą wagę przywiązywali do pracy na swoich „prywatnych gospodarstwach pomocniczych” niż do kołchozu. Gospodarstwa te stały się również, wbrew założeniom państwa, podstawą gospodarki rolnej po upadku systemu kołchozowego.