The Influence of historical heritage on idea of Belarusian statehood in 1914-1918

Abstrakt

Na początku XX w. Białorusini liczyli ponad 5 mln osób i skupiali się głównie  w pięciu zachodnich guberniach Cesarstwa Rosyjskiego. Większość z nich (92% nnależała do warstwy chłopskiej, słabo wykształconej. Tylko bardzo niewielki odsetek Białorusinów tworzył warstwy wyższe. Białorusini należeli głównie do dwóch Kościołów: prawosławnego i rzymskokatolickiego, ale żaden z nich nie popierał białoruskiej idei narodowej. Brak elity był następstwem procesów kulturalnych i wyznaniowych, które sięgały daleko w przeszłość, a zadecydowały o tym, że wyższe warstwy uległy stopniowej polonizacji, a następnie rusyfikacji, szczególnie pod wpływem ideologii rosyjskiego państwa, określanej mianem zachodniorusizmu. Pod wpływem doświadczeń przeszłości formowała się białoruska idea państwowa (odwoływano się do poprzednich rodzajów państwowości powstałych na obszarze Białorusi: Wielkiego Księstwa Litewskiego i Rosji, a ignorujących tradycję Rzeczypospolitej, a przez to i ewentualne związki z Polską). Białoruska Socjalistyczna Gromada przed I wojną światową sformułowała jedynie postulat utworzenia w Cesarstwie Rosyjskim autonomii Litwy i Białorusi z Sejmem Krajowym w Wilnie. W latach 1915–1919 po obu stronach frontu niemiecko-rosyjskiego powstały koncepcje: restytucji Wielkiego Księstwa Litewskiego, konfederacji bałtyckoczarnomorskiej, autonomii politycznej Białorusi, utworzenia republiki białoruskiej w związku z demokratyczną Rosją, proklamacji niezależnej i niepodległej Białorusi, utworzenia Białoruskiej Republiki Radzieckiej.