Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Deutsch
    • Język Polski
    • Español (España)
    • Italiano
    • Français (Canada)
    • Čeština

Akademicka Platforma Czasopism

  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Deutsch
  • Język Polski
  • Español (España)
  • Italiano
  • Français (Canada)
  • Čeština
O rektorze w cycerońskiej koncepcji rzeczypospolitej oraz recepcji jego filozofii politycznej w Rzeczypospolitej Polskiej XVI wieku
  • Strona domowa
  • /
  • O rektorze w cycerońskiej koncepcji rzeczypospolitej oraz recepcji jego filozofii politycznej w Rzeczypospolitej Polskiej XVI wieku
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Nr 28 (2020) /
  4. Starożytność - Artykuły

O rektorze w cycerońskiej koncepcji rzeczypospolitej oraz recepcji jego filozofii politycznej w Rzeczypospolitej Polskiej XVI wieku

Autor

  • Mateusz Gierszewski Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu https://orcid.org/0000-0003-3343-7316

DOI:

https://doi.org/10.12775/DP.2020.005

Słowa kluczowe:

Roman Republik, republikanism, political Ethic, Polish Commonwealth

Abstrakt

Although Cicero valued the Monarchy, he considered a mixed System to be the best in terms
of durability, combining elements of three pure Systems. The monarchist Element of the Roman
Republic was seen in the Power of the Consuls, although at the Time he published De re
publica, their Power proved to be insufficient to ensure the Balance of States. So it was necessary
to strengthen this Element. For this Purpose Mark created a Character named rector, moderator
or gubernator rei publicae. He was a Character endowed with Virtue, with the first Goal being
the Happiness of Citizens entrusted to him. Earlier on, he must acquire the Wisdom to guide
the Justice that ensures the Survival of the Republic. The Prize that awaits him for this is extraterrestrial:
for People dedicated to their Homeland there is a Place in the Hereafter, presented
in the famous Somnium Scipionis. Cicero did not publish a Theory of the State modelled on
Plato, his Dialogue described the Roman Republic, while the Postulate of endowing one with
quasi-monarchist Power served an ad-hoc anti-Cesarian Purpose, and the rector was a Model
for Pompey. Nevertheless, the Cicero legacy has been applied: in the 16th Century in Poland, the
Nobility, seeing themselves as heirs of the Roman Commonwealth, eagerly reached out to Cicero
in order to emphasize the ethical Basis of politics and community Souveraineté of the State. They
postulated the use of a mixed System, limiting the Power of the King (sometimes called the rector),
at the same Time making him responsible for Maintaining the Permanence of a System in
which the Senate meant an aristocratic Power, and the Parliament and, more broadly, the Nation
of Nobility, a democratic Element.

Bibliografia

Bruni L., O ustroju politycznym Florencji, tłum. W. Olszaniec, w: Odrodzenie i Reformacja w Polsce, 2001, t. XLV

Cyceron, De fi nibus bonorum et malorum

Cyceron, De offi ciis

Cyceron, De oratore

Cyceron M. T., Leliusz o przyjaźni, tłum. J. Korpanty, Kraków 1997

Cyceron M. T., O państwie, o prawach, tłum. I. Żółtowska, Kęty 1999

Cyceron M. T., Rozmowy tuskulańskie, O przyjaźni, O starości, O wróżbiarstwie, tłum. W. Kornatowski, Warszawa 2010

Fredro J. M., Dzieje narodu polskiego pod Henrykiem Walezjuszem królem polskim a potem francuskim, Petersburg 1855

Frycz–Modrzewski A., O poprawie Rzeczpospolitej księgi czwore, Piotrków Trybunalski 2003

Goślicki W., O senatorze doskonałym księgi dwie, Kraków 2000

Listów Marka Tulliusza Cycerona ksiąg ośmioro, t. I, tłum. E. Rykaczewskiego, Poznań 1873

Mowy Marka Tulliusza Cycerona, tłum. E. Rykaczewski, t. II, Paryż 1870

O praktykach kurii rzymskiej, Warszawa 1970

Orzechowski S., Quincunx, to jest wzór Korony Polskiej, w: Wybór pism, Wrocław 1972

Philopolites, to jest miłośnik ojczyzny, Kraków 1688, BJ St. Dr. Cim. 4645 Pieśni Jana Kochanowskiego księgi dwoje., Warszawa 1916

Przyłuski J., Leges seu Statuta ac Privilegia Regni Poloniae Omnia, Kraków 1553

Rozprawa Jana Zamoyskiego o senacie rzymskim. Tekst łaciński, przekład oraz komentarz historyczno – prawny, Lublin 1997

Sermones sapientiales, t. I – III, Warszawa 1979

Starodawne Prawa Polskiego Pomniki, t. V, Kraków 1878

Św. Tomasz z Akwinu, Summa contra Gentiles

Traktat pochwalający konfederację ziemian i mieszczan z ziemi pruskiej jako sprawiedliwą i zbożną, w: Rocznik Olsztyński 8 (1968)

Włodkowic P., Pisma wybrane, t. I – III, Warszawa 1968

Wybór mów staropolskich, oprac. B. Nadolski, Wrocław 1961

Aleksandrowicz T., Kultura intelektualna rzymskich konsulów w schyłkowym okresie republiki, Katowice 2002

Backvis C., Główne tematy polskiej myśli politycznej w XVI wieku, w: Szkice o kulturze staropolskiej, Warszawa 1975

Balzer O., Studium o Kadłubku, w: Pisma pośmiertne, t. I, Lwów 1934, s. 389 – 392

Bem–Wiśniewska E., Wizja Rzeczpospolitej w epoce staropolskiej. Od historii języka do historii kultury, w: B. Dybaś, Rzeczpospolita w XVI –XVIII wieku. Państwo czy wspólnota?, Toruń 2007

Bringmann K., Historia republiki rzymskiej: od początków do czasów Augusta, Poznań 2010

Bruni L., Cyceron novus, w: Opere letterarie e politiche, Turyn 1996

Büchner K., Cyceron, Heidelberg 1964

Carcopino J., Les secrets de la corespondence de Cyceronn, t. I –II, Paryż 1947

Cary M., Dzieje Rzymu, t. I, Warszawa 1992

Courcelle P., La posterité chrétienne du Songe de Scipion, w: Révue des Études Latines 36 (1959), s. 205–234

Cytowska M., Toruńskie echa antyerazmiańskiej kampanii, w: Meander, 21 1966, nr. 9

Delforge T., Songe de Scipion et vision de S. Benoit, w: Révue Bénédictine 69 (1959), s. 351–354

Festugière A., La révélation d’Hermès Trismégiste II, w: Le dieu cosmique, Paryż 1949, s. 441–459

Holton J., Marek Tuliusz Cyceron, w: Historia filozofii politycznej, red. Leo Strauss, Warszawa 2010

Jaczynowska M., Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1976

Jaroszyński P., Cyceron, w: Powszechna Encyklopedia Filozofi i Kaim A., Orzechowski Stanisław, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii

Karłowicz D., Ta karczma Rzym się nazywa, w: Teologia polityczna 8 (2015/2016)

Koehler K., Rzecz–pospolita – to jest Rzym!, w: Teologia Polityczna, 8 2015/2016

Kot S., Kultura polska w epoce renesansu, w: Polska złotego wieku a Europa. Studia i szkice, Warszawa 1987

Krawczuk A., Kronika starożytnego Rzymu, Warszawa 1994

Kumaniecki K., Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1959

Kumaniecki K., Kultura starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1975

Kumaniecki K., Literatura rzymska. Okres cyceroński, Warszawa 1977

Kuryłowicz M., Prawo rzymskie w rozprawie Jana Zamoyskiego: De Senatu Romano libri duo, w: Prawo kanoniczne 37/3-4 (1994)

Litwin H., W poszukiwaniu rodowodu demokracji szlacheckiej. Polska myśl polityczna w piśmiennictwie XV i początków XVI wieku, w: A. Sucheni – Grabowska, Między monarchią a demokracją. Studia z dziejów Polski XV–XVIII wieku, Warszawa 1994

Mommsen T., Römische Geschichte, t. III, 1888,

Morawski K., Marek Tuliusz Cyceron. Życie i dzieła, Kraków 1911

Otwinowska B., Cyceronianizm polski, w: J. Pelc, Literatura staropolska i jej związki europejskie, Wrocław 1973

Otwinowska B., Cyceronianizm, w: Słownik literatury staropolskiej, red. T. Michałowska, Wrocław 2002

Pietrzyk-Reeves D., Ład Rzeczypospolitej. Polska myśl polityczna XVI wieku a klasyczna tradycja republikańska, Kraków 2012

Pietrzyk-Reeves D., Recepcja rzymskich idei politycznych w Rzeczypospolitej XVI i XVII wieku, w: Teologia polityczna 8 (2015/2016)

Plezia M., Okruchy ze stołu Arystotelesa i Cycerona, Warszawa 2000

Pomian K., Przeszłość jako przedmiot wiary: historia i fi lozofi a w myśli średniowiecza, Warszawa 1968

Starnawski S., Czy Sarmaci byli Grekami?, w: Teologia polityczna co miesiąc 7, 2014

Stępień K., Goślicki Wawrzyniec, w: Powszechna Encyklopedia Filozofii

Strzelczyk J., Makrobiusz w średniowieczu, w: Studia Źródłoznawcze. Commentationes, t. XVII (1972), s. 147 – 157.

Tarnowski S., Pisarze polityczni XVI wieku, Kraków 2000, s. 414 – 415

Wiesiołowski J., Ambroży Pampowski – starosta Jagiellonów. Z dziejów awansu społecznego na przełomie średniowiecza i odrodzenia, Wrocław 1976

Wikarjak J., Listy „otwarte” Cycerona, w: Eos LXI, 1973, s. 62 – 67

Wissowa G., Paulys Realencyclopädie, t. XXI, Stuttgart 1952

Zawadzki R., Spuścizna pisarska Stanisława ze Skarbimierza. Studium Źródłoznawcze, Kraków 1979

Zieliński T., Cyceron im Wandel der Jahrhunderte, Leipzig 1929

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2020-08-12

Jak cytować

1.
GIERSZEWSKI, Mateusz. O rektorze w cycerońskiej koncepcji rzeczypospolitej oraz recepcji jego filozofii politycznej w Rzeczypospolitej Polskiej XVI wieku. Dialogi Polityczne [online]. 12 sierpień 2020, nr 28, s. 111–139. [udostępniono 4.7.2025]. DOI 10.12775/DP.2020.005.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Nr 28 (2020)

Dział

Starożytność - Artykuły

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 1013
Liczba cytowań: 0

Inne teksty tego samego autora

  • Mateusz Gierszewski, Monarchia teokratyczna Stanisława Orzechowskiego , Dialogi Polityczne: Tom 1 Nr 31 (2021): Dialogi Polityczne
  • Mateusz Gierszewski, Anonima z Normandii chrystomimetyczna wizja króla , Dialogi Polityczne: Nr 28 (2020)

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Deutsch
  • Język Polski
  • Español (España)
  • Italiano
  • Français (Canada)
  • Čeština

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Roman Republik, republikanism, political Ethic, Polish Commonwealth
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021 Akademicka Platforma Czasopism Sklep wydawnictwa