Pluralizm wartości a wola i racjonalność ustawodawcy – konflikt aksjologiczny w systemie i stosowaniu prawa
DOI:
https://doi.org/10.12775/DP.2010.012Abstrakt
By creating law, a legislator is guided by his own perception and understanding of legal values, which does not prejudge content-related power of particular legal solutions at all. Taking under consideration political and axiological changeability, concrete legal solutions disperse. Democracy only intensifies the conflict of values as far as law creation is concerned. However, applying of the law is based on changeable act and politics as well as differently understood legal values in the application of the law, which is proven by diversified jurisdiction or repealing judgements in appeal procedure. The author questions rationality of constituting the law and its application when such axiological fluctuations occur. Whenever subject-object evaluation happens, also certain rationality is lost, which does not mean that such rationality is unattainable. Rationality should not be “ the quantity” (voting) or “the power” of authorities (the last resort) but the quality of cause and effect relationship connected with normativity. The described traps of law application and ethical dilemmas in the present model of norm application prove the existing conflict of values which mainly decides about the ultimate legal decision. In such way, the essential value – justice – is lost. The author poses the question whether axiological accordance for example in court-litigant party relationship will not diminish the problem of value conflict. Those dilemmas have never been normalized by legislators. The author stipulates not to use the law through axiological “dissimilarity”, which is, in fact, the main factor in legal decision. Considering the present level of legal and moral development are we able to offer better legal solutions in order to maximize the rule of impartiality and gain the best of justice? The answer seems obvious but do we have enough courage in democracy to defend unjudgment through opposition or axiological “dissimilarity”, which also brings another unsaid partiality?Bibliografia
Zarys teorii państwa i prawa, red. A. Redelbach, S. Wronkowska, Z. Ziembiński, Warszawa 1994, s. 104.
W. Lang, Prawo i moralność, Warszawa 1989, s. 43–47.
L. Leszczyński, Aksjologia, polityka i technika legislacyjna [w:] L. Leszczyński, Podejmowanie decyzji prawnych. Tworzenie i stosowanie prawa, WSZiA, Zamość 2003, s. 16.
G. Sartori, Teoria demokratycznej dyktatury, [w:] G. Sartori, Teoria demokracji, Warszawa 1998, s. 576 i n.
L. Nowak, Interpretacja prawnicza. Studium z metodologii prawoznawstwa, Warszawa 1973, s. 53 i n.
W. Lang. L. Morawski, T. Gawrysiak, Interpretacja prawnicza jako szczególny rodzaj interpretacji humanistycznej, „Studia Filozoficzne” 1975, nr 12, s. 130.
Z. Ziembiński, Założenie racjonalnego prawodawcy, [w:] Z. Ziembiński, Wstęp do aksjologii dla prawników, Warszawa 1990, s. 163.
R. Dworkin, Kim są twórcy ustawy, [w:] R. Dworkin, Imperium prawa, Warszawa 2006, s. 322.
Zagubiona szybkość procesu karnego. Światło w tunelu, red. S. Waltoś, J. Czapska, Kraków 2007.
L. Morawski, Prawo jako technika społeczna, [w:] L. Morawski, Główne problemy współczesnej filozofii prawa. Prawo w toku przemian, Warszawa 2003, s. 82–91.
H. Rot, Wartości demokratyczne i racjonalistyczne stadium ustanawiania aktów prawotwórczych, [w:] H. Rot, Demokratyczne państwo prawne (aksjologia, struktura, funkcje). Studia i szkice, Wrocław 1994, s. 123.
A. Kozak, Wola prawodawcy przeciw samowoli prawnika, [w:] A. Kozak, Granice prawniczej władzy dyskrecjonalnej, Wrocław, 2002, s. 112 i n.
A. Kozak, Wola prawodawcy jako czynnik determinujący wykładnię, [w:] A. Kozak, Pojmowanie prawa w teorii wykładni, Wrocław 1997, s. 74.
T. Sasińska-Klas, Modele demokracji. Klasyczne założenia i ich współczesne odmiany, [w:] Prawo w zmieniającym się społeczeństwie, red. G. Skąpska, Kraków 1992, s. 349–365.
Szkice z teorii prawa i szczegółowych nauk prawnych, red. S. Wronkowska, M. Zieliński, Poznań 1990.
R. Piszko, Racjonalność w orzecznictwie sądów, [w:] R. Piszko, Wyznaczniki treści i obowiązywania dyrektyw wykładni prawa w prawoznawstwie i w praktyce prawniczej, Szczecin 2007, s. 137.
Sądy i trybunały w konstytucji i praktyce, red. W. Skrzydło, Warszawa 2005.
A. Burda, Polskie prawo państwowe, Warszawa 1976, s. 282 i n.
M. Zirk-Sadowski, Prawo a uczestniczenie w kulturze, Łódź 1998, s. 78 i n.
A. Chomiuk-Żywalewska, Instytucja „sądów uczniowskich” w Niemczech jako alternatywne rozwiązanie przeciwdziałania przestępczości nieletnich, „Prokuratura i Prawo” 2008, nr 3, s. 139– 145.
K. Daniel, Normatywny i społeczny obraz sędziego, [w:] Sądy w opinii społeczeństwa polskiego, red. M. Borucka-Arctowa, K. Pałecki, Kraków 2003, s. 99.
J. Mikołajewicz, Zasady orzecznicze Trybunału Konstytucyjnego. Próba wyodrębnienia, [w:] Prawoznawstwo a praktyka stosowania prawa, red. Z. Tobor, Katowice 2002, s. 105–117.
Z zagadnień wykładni prawa, red. S. Kaźmierczyk, Wrocław 1997.
T. Stawecki, Interpretacje prawa w orzecznictwie Sądu Najwyższego, [w:] Filozofia prawa wobec globalizmu, red. J. Stelmach, Kraków 2003, s. 103.
J. Stelmach, Filozoficzne aspekty dyskusji o państwie prawnym, [w:] Państwo prawa. Demokratyczne państwo prawne. Antologia, red. J. Kowalski, Warszawa 2008, s. 93.
J. Zajadło, Prawo a idea równości: wszystkich równo czy wszystkich tak jak równych?, [w:] J. Zajadło, Po co prawnikom filozofia prawa, Warszawa 2008, s. 135 i n.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1102
Liczba cytowań: 0
