Osadnictwo paleolityczne na Wyżynie Ryczowskiej (środkowa część Wyżyny Częstochowskiej)
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2015.002Słowa kluczowe
osadnictwo paleolityczne, wyroby krzemienne, wyroby kościane, Wyżyna Ryczowska, Wyżyna CzęstochowskaAbstrakt
Artykuł omawia zagadnienie osadnictwa paleolitycznego na Wyżynie Ryczowskiej w oparciu o wyniki interdyscyplinarnych badań. Stanowi on przyczynek do rozważań nad relacjami między człowiekiem a niektórymi aspektami uwarunkowań środowiskowych w paleolicie.
Bibliografia
Wykaz skrótów
Karst of the Częstochowa Upland – Karst of the Częstochowa Upland and of the Eastern Sudetes. Palaeoenvironments and protection, red. K. Stefaniak, A. Tyc, P. Socha, Studies of the Faculty of Earth Sciences University of Silesia, nr 56, Sosnowiec–Wrocław.
Chmielewska M., Pierzchałko Ł. 1956 Stanowisko wczesnomezolityczne w schronisku skalnym koło Podlesic w pow. Zawierciańskim, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna, nr 1, s. 29–40.
Chmielewski W. 1958 Stanowisko paleolityczne w Dziadowej Skale koło Skarżyc w pow. Zawierciańskim, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna, nr 3, s. 5–48.
Chmielewski W. 1967 Plejstoceńskie i wczesnoholoceńskie kultury archeologiczne Polski, [w:] Czwartorzęd Polski, Warszawa, s. 83–105.
Chmielewski W. 1975 Paleolit środkowy i górny, [w:] Prahistoria ziem polskich, t. 1: Paleolit i mezolit, red. W. Chmielewski, W. Hensel, Wrocław, s. 9–158.
Chmielewski W. 1988 Ogólna charakterystyka jaskiń Doliny Sąspowskiej pod względem występowania w nich źródeł archeologicznych, [w:] Jaskinie Doliny Sąspowskiej. Tło przyrodnicze osadnictwa pradziejowego, red. W. Chmielewski, Prace Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, t. 1, Warszawa, s. 5–17.
Cyrek K. 1994a Wyniki badań sondażowych na Górze Słupsko (stanowisko 3) w Kostkowicach, województwo częstochowskie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1991–1992, red. E. Tomczyk, Katowice, s. 26–33.
Cyrek K. 1994b Wyniki badań wykopaliskowych w schronisku skalnym Krucza Skała (stanowisko 1) w Kostkowicach, województwo częstochowskie, w 1991 roku, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1991–1992, red. E. Tomczyk, Katowice, s. 34–42.
Cyrek K. 1994c Der Jungpaläolitische Höhlenfundplatz Krucza Skała in Mittelpolen, Archäologisches Korrespondenzblatt, t. 24, z. 4, s. 367–374.
Cyrek K. 1997 Wyniki badań sondażowych przed jaskinią Kroczycką (stanowisko 3) w Kostkowicach, województwo częstochowskie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w 1993 roku, red. E. Tomczyk, Katowice, s. 67–71.
Cyrek K. 2002 Plastyka paleolityczna z jaskiń i schronisk północnej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, [w:] Sztuka pradziejowa ziem polskich. Katalog wystawy, red. T. Janiak, Gniezno, s. 41–46.
Cyrek K. 2009 Archaeological studies in caves of the Częstochowa Upland, [w:] Karst of the Częstochowa Upland, s. 145–160.
Cyrek K. 2013 Jaskinia Biśnik. Wczesny środkowy paleolit, Toruń.
Cyrek K., Nadachowski A., Madeyska T., Bocheński Z., Tomek T., Wojtal P., Miękina B., Lipecki G., Garapich A., Rzebik-Kowalska B., Stworzewicz E., Wolsan M., Godawa J., Kościów R., Fostowicz-Frelik L., Szyndlar Z. 2000 Excavation in the Deszczowa Cave (Kroczyckie Rocks, Częstochowa Upland, Central Poland), Folia Quaternaria, t. 71, s. 5–84.
Cyrek K., Socha P., Stefaniak K., Madeyska T., Mirosław-Grabowska J., Sudoł M., Czyżewski Ł.
Palaeolithic of Biśnik Cave (southern Poland) within the environmental background, Quaternary International, t. 220, s. 5–30 (DOI: 10.1016/j.quaint.2009.09.014).
Cyrek K., Sudoł M., Czyżewski Ł. A., Osipowicz G., Grelowska M. 2014 Middle Palaeolithic cultural levels from Middle and Late Pleistocene sediments of Biśnik Cave, Poland, Quaternary International, t. 326–327, s. 20–63 (DOI: 10.1016/j.quaint.2013.12.014).
Jaskinia Biśnik 2002 Jaskinia Biśnik. Rekonstrukcja zasiedlenia jaskini na tle zmian środowiska przyrodniczego, red. K. Cyrek, Toruń.
Kowalski K. 1951 Jaskinie Polski, t. 1, Warszawa.
Kozłowski S. K. 2007 Stefan Krukowski. Narodziny giganta, Studia nad gospodarką surowcami krzemiennymi w pradziejach, t. 6, Warszawa, s. 63–71.
Krajcarz M., Wojenka M., Krajcarz M. T., Cyrek K. 2014 Wyniki badań wykopaliskowych w Schronisku na Górze Słupsko w Kostkowicach oraz Jaskini Deszczowej w Kostkowicach, województwo śląskie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2011–2012, red. G. Glanc-Zagaja, Katowice, s. 22–29.
Krajcarz M. T., Bosák P., Šlechta S., Pruner P., Komar M., Dresler J., Madeyska T. 2014 Sediments of the Biśnik Cave (Poland): lithology and stratigraphy of the Middle Palaeolithic site, Quaternary International, t. 326–327, s. 6–19 (DOI: 10.1016/j.quaint.2013.10.017).
Krajcarz M. T., Cyrek K. 2011 The age of the oldest Paleolithic assemblages from Biśnik Cave (southern Poland) in the light of geological data, Przegląd Archeologiczny, t. 59, s. 55––74.
Krajcarz M. T., Cyrek K., Krajcarz M., Mroczek P., Sudoł M., Szymanek M., Tomek T., Madeyska T.,
Loess in a cave – Lithostratigraphic and correlative value of loess and loess-like layers in caves from the Kraków-Częstochowa Upland (Poland), Quaternary International (in press, doi: 10/1016/j.quaint.2015.08.069).
Krajcarz M. T., Krajcarz M., Sudoł M., Cyrek K. 2012 From far or from near? Map of silicate raw material outcrops around the Biśnik Cave, [w:] Abstract Book and excursion guide, 9th SKAM Workshop Moravian Museum, Brno, Czech Republic, October 8–11, 2012 Lithic Raw Materials – Phenomena of the Stone Age, red. P. Neruda, Z. Nerudová, Brno, s. 15–16.
Krajcarz M. T., Sudoł M., Krajcarz M., Cyrek K. 2012a From far or from near? Sources of Kraków-Częstochowa banded and chocolate silicite raw material used during the Stone Age in Biśnik Cave (southern Poland), Anthropologie. International Journal of the Science of Man, t. 50, z. 4, s. 411–425.
Krajcarz M. T., Sudoł M., Krajcarz M., Cyrek K. 2012b Stanowisko późnoczwartorzędowych osadów jaskiniowych – Schronisko nad Jaskinią Zegar w Skałach Zegarowych (Wyżyna Częstochowska), Przegląd Geologiczny, t. 60, z. 10, s. 546–553.
Krajcarz M. T., Sudoł M., Krajcarz M., Cyrek K. 2014 Wychodnie krzemienia pasiastego na Wyżynie Ryczowskiej (Wyżyna Krakowsko-Częstochowska), [w:] Górnictwo z epoki kamienia: Krzemionki – Polska – Europa. W 90. rocznicę odkrycia kopalni w Krzemionkach, red. D. Piotrowska i in., Ostrowiec Świętokrzyski, s. 225–244.
Madeyska T. 2006 Tło przyrodnicze osadnictwa pradziejowego Jury Ojcowskiej, [w:] Jura Ojcowska w pradziejach i w początkach państwa polskiego (The Ojców Jura in prehistory and in the beginning of the Polish state), red. J. Lech, J. Partyka, Ojców, s. 270–312.
Mirosław-Grabowska J., Cyrek K. 2009 Archaeology and statigraphy of the Jasna Strzegowska Cave, [w:] Karst of the Częstochowa Upland, s. 273–282.
Muzolf B. 1994 Wielokulturowe stanowisko archeologiczne na Górze Birów w Podzamczu województwo katowickie w 1992 roku, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w latach 1992–1993, red. E. Tomczyk, Katowice, s. 259–269.
Muzolf B. 1997a Walory Doliny Wodącej w rejonie miejscowości Smoleń-Strzegowa. 7. Sympozjum Jurajskie „Człowiek i środowisko naturalne Wyżyny Krakowsko-Wieluńskiej”, wyd. Zarząd Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych, Dąbrowa Górnicza, s. 51–58.
Muzolf B. 1997b Badania na Skale Grodzisko Pańskie w Strzegowej, województwo katowickie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w 1994 roku, red. E. Tomczyk, Katowice, 155–161.
Muzolf B. 1997c Sprawozdanie z badań na Skale Biśnik w Strzegowej, województwo katowickie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w 1994 roku, red. E. Tomczyk, Katowice, s. 144–153.
Muzolf B. 1997d Badania kompleksu stanowisk na Górze Birów w Podzamczu województwo katowickie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w 1993 roku, red. E. Tomczyk, Katowice, s. 44–47.
Muzolf B. 1997e Badania wielokulturowego stanowiska na Górze Birów w Podzamczu województwo katowickie, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim w 1994 roku, red. E. Tomczyk, Katowice, s. 119–129.
Muzolf B., Stefaniak K., Tomek T., Wertz K., Socha P., Cyrek K., Mirosław-Grabowska J., Madeyska T.
Multiculture sites on Mt. Birów in Podzamcze, [w:] Karst of the Częstochowa Upland, s. 283–294.
Muzolf B., Śnieszko Z., Wiszniowska T. 1999 Jaskinie kompleksu Skał Zegarowych, [w:] Materiały 33 Sympozjum Speleologicznego, Jeziorowice 22–24. 10. 1999, red. A. Tyc, Kraków, s. 8–12.
Pelisiak A. 1993–1994 Jaskinia Biśnik (gmina Wolbrom, woj. katowickie) – badania z 1991 roku, Acta Archaeologica Carpathica, t. 32, s. 125–150.
Pelisiak A. 2003 Ze studiów nad wykorzystywaniem surowców krzemiennych ze środkowej części Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej w późnym neolicie w strefie karpackiej. Neolityczne pracownie w Strzegowej (Strzegowa, stan. 42), Acta Archaeologica Carpathica, t. 38, s. 27–69. 2006 The Exploitation and Distribution of Flints From the Central Part of Polish Jura in the Late Neolithic Times, Analecta Archaeologica Ressoviensia, t. 1, s. 73–86.
Rybicka M., Cyrek K. 1997 Wyniki weryfikacyjnych badań wykopaliskowych w Jaskini Jasnej w Strzegowej, woj. katowickie, w 1991 roku, Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne, t. 3, s. 5–16.
Sawicki L. 1953 Stan badań nad wiekiem człowieka kopalnego, Acta Geologica Polonica, t. 3, z.1, s. 171–189.
Stefaniak K., Muzolf B., Mirosław-Grabowska J., Socha P. 2009 Studies in the caves of the Zegarowe Rocks, [w:] Karst of the Częstochowa Upland, s. 255–272.
Sudoł M. 2013 Kultura mikocka na ziemiach polskich, maszynopis rozprawy doktorskiej w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Sudoł M., Cyrek K., Krajcarz M., Krajcarz M. T. 2016 Around the Biśnik Cave – the area of human penetration during the Palaeolithic, Anthropologie, t. 54/1, s. 49–68.
Sudoł M., Cyrek K., Krajcarz M. T., Krajcarz M. 2013 Wokół Jaskini Biśnik: potencjalna przestrzeń penetrowana przez człowieka w paleolicie, [w:] Artefakt w przestrzeni: krzemienica, skupienie, stanowisko, region. 10. warsztaty kamieniarskie SKAM, 23–25 października 2013, Toruń, Polska. Książka streszczeń, Toruń, s. 46–48.
Sudoł M., Krajcarz M. T., Krajcarz M. 2013 Jaskinia Perspektywiczna – nowe stanowisko paleolityczne w dolinie Udorki (Wyżyna Częstochowska), [w:] Materiały 47. Sympozjum Speleologicznego, Olsztyn, 17–20.10.2013 r., red. A. Tyc, M. Gradziński, Kraków, s. 75–76.
Sudoł M., Krajcarz M. T. 2014 Wyniki badań sondażowych w Schronisku w Górze Smoleń II oraz Schronisku w Smoleniu III w Smoleniu, gm. Pilica, województwo śląskie, w roku 2012, [w:] Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w latach 2011–2012, red. G. Glanc-Zagaja, Katowice, s. 13–21.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1226
Liczba cytowań: 0
