Pogranicze kujawsko-pomorskie we wczesnym średniowieczu. Wybrane problemy badawcze
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2013.006Abstrakt
Artykuł porusza kwestię związków funkcjonalno-chronologicznych tzw. limesu nadnoteckiego i pogranicza kujawsko-pomorskiego. Zostanie również poruszony wątek politycznej przynależności grodów pogranicza kujawsko-pomorskiego. Osobno rozpatrywany będzie problem funkcjonowania granicy i pogranicza w środowisku społeczno-kulturowym.
Bibliografia
Anonim 2008 Anonim tzw. Gall. Kronika polska, przekł. R. Grodecki, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Błędowski P. 2012 Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych na wczesnośredniowiecznej osadzie w Pawłówku, gm. Sicienko (stanowisko 11) w roku -2012, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Błędowski P., Bojarski J., Chudziak W. 2008 Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych na grodzisku w Pawłówku, gm. Sicienko (stanowisko 11) w roku 2008, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Błędowski P., Bojarski J., Chudziak W. 2011 Badania ratownicze na wczesnośredniowiecznym stanowisku w Pawłówku, gm. Sicienko, stanowisko 11, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, t. 1, Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 651–664.
Błędowski P., Chudziak W. 2010 Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych na grodzisku w Pawłówku, gm. Sicienko (stanowisko 11) w roku 2010, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Błędowski P., Chudziak W. 2011 Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych na grodzisku w Pawłówku, gm. Sicienko (stanowisko 11) w roku 2011, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Błędowski P., Chudziak W., Kaźmierczak R. 2009 Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych na grodzisku w Pawłówku, gm. Sicienko (stanowisko 11) w roku 2009, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Bojarski J., Chudziak W. 2007 Sprawozdanie z badań przeprowadzonych na wczesnośredniowiecznej osadzie obronnej w Bydgoszczy, stanowisko 1. Wstępne wyniki badań, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Bojarski J., Chudziak W., Kalinowski S. 2008 Wstępne opracowanie wyników badań przeprowadzonych na wczesnośredniowiecznym grodzisku w Bydgoszczy, stanowisko 1. Badania 2007–2008, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Brzostowicz M. 2006 Wielkopolska północna w czasach przedpiastowskich, [w:] Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, red. H. Machajewski, J. Rola, Poznań, s. 269–280.
Brzostowicz M. 2008 Problematyka badań nad czasami przedpiastowskimi w Wielkopolsce, [w:] Wielkopolska w dziejach. Archeologia o regionie, red. H. Machajewski, Poznań, s. 127–136.
Buko A. 2005 Archeologia Polski wczesnośredniowiecznej. Odkrycia – hipotezy – interpretacje, Warszawa.
Bystroń J. S. 1980 Czynniki magiczno-religijne w osadnictwie, [w:] Tematy, które mi odradzano. Pisma etnograficzne rozproszone, oprac. L. Stomma, Warszawa, s. 221–248.
Chudziak W. 1994 Wczesnośredniowieczne grodzisko w Zamczysku – mit czy rzeczywistość?, Komunikaty Archeologiczne, t. 6, s. 41–56.
Chudziak W. 1999 Uwarunkowania komunikacyjne w okresie tworzenia się ośrodków wczesnopaństwowych w strefie chełmińsko-dobrzyńskiej, [w:] Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, Spotkania Bytomskie 3, red. S. Moździoch, Wrocław, s. 173–183.
Chudziak W., Dygaszewicz E. 2006 Wczesnośredniowieczny ośrodek osadniczy w Bydgoszczy. Stanowiska 1 i 2, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, red. W. Chudziak, S. Moździoch, Toruń–Wrocław–Warszawa, s. 351–358.
Czarnowski S. 1939 Podział przestrzeni i jej ograniczenie w religii i magii, Przegląd Socjologiczny, t. 7, z. 1–2, s. 6–24.
Dulinicz M. 2003 Mazowsze we wczesnym średniowieczu. Jego związki z „państwem gnieźnieńskim”, [w:] Civitas Schinesghe cum pertinentiis, red. W. Chudziak, Toruń, s. 89–119.
Dygaszewicz E. 1994 Ze studiów nad zasiedleniem mezoregionu bydgoskiego w pradziejach i czasach historycznych w świetle dotychczasowych badań, Komunikaty Archeologiczne, t. 6, s. 17–40.
Hensel W., Hilczer-Kurnatowska Z., Łosińska A. 1995 Studia i Materiały do Osadnictwa Wielkopolski Wczesnohistorycznej, t. 7, Poznań – Toruń.
Kalinowski S. 2008 Wczesnośredniowieczne budynki drewniane z osady obronnej w Bydgoszczy (stanowisko 1), [w:] Kultura materialna średniowiecza w Polsce, red. P. Kucypera, S. Wadyl, Toruń, s. 23–41.
Kara M. 2000 Stan badań dendrochronologicznych wczesnośredniowiecznych grodzisk z terenu Wielkopolski, [w:] Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, red. A. Buko, Z. Świechowski, Warszawa, s. 55–68.
Kara M. 2006 Nowe w archeologii Wielkopolski wczesnośredniowiecznej – 15 lat później, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, red. W. Chudziak, S. Moździoch, Toruń–Wrocław–Warszawa, s. 207–244.
Kara M. 2008 Wczesnośredniowieczne grodziska Wielkopolski w nowszych studiach archeologii (wybrane zagadnienia), [w:] Wielkopolska w dziejach. Archeologia o regionie, red. H. Machajewski, Poznań, s. 137–152.
Kara M. 2009 Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań.
Kara M., Krąpiec M. 2005 Wyniki badań archeo-dendrochronologicznych wybranych grodzisk wczesnośredniowiecznych z terenu historycznej Wielkopolski, przeprowadzonych w roku -2003, Fontes Archaeologici Posnanienses, t. 41, s. 211–232.
Kowalczyk E. 1987 Systemy obronne wałów podłużnych w wczesnym średniowieczu na ziemiach polskich, Wrocław.
Kurnatowska Z. 2003 Proces formowania się „państwa gnieźnieńskiego”, [w:] Civitas Schinesghe cum pertinentiis, red. W. Chudziak, Toruń, s. 33–49.
Kürbis B. 2001 Na progach historii II. O świadectwach do dziejów kultury Polski średniowiecznej, Poznań.
Labuda G. 2012 Pierwsze wieki monarchii piastowskiej, Poznań.
Lalik T. 2006 Studia średniowieczne, Warszawa.
Leciejewicz L. 1959 Z badań nad kształtowaniem się ośrodków grodowych na pograniczu pomorsko-wielkopolskim we wczesnym średniowieczu, Slavia Antiqua, t. 6, s. 134–171.
Leciejewicz L. 2008 Wykopaliska w Ujściu z perspektywy półwiecza, [w:] Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 83–91.
Łapiński J. L. 2006 Zawartość treściowa pojęcia „granica”. Przyczynek metodologiczny, [w:] Granice w krajobrazach kulturowych, red. J. Plit, Sosnowiec, s. 7–14.
Łbik L. 1997 Zagadkowe rowy i wały ziemne na bydgoskim Czyżkówku i Osowej Górze, Materiały do dziejów kultury i sztuki Bydgoszczy i regionu, z. 2, s. 9–16.
Łowmiański H. 1986 Studia nad dziejami Słowiańszczyzny, Polski i Rusi w wiekach średnich, Poznań.
Natanson-Leski J. 1953 Zarys granic i podziałów Polski najstarszej, Wrocław.
Natanson-Leski J. 1964 Rozwój terytorialny Polski. Od czasów najdawniejszych do okresu przebudowy państwa w latach 1569–1572, Warszawa.
Olczak J., Siuchniński K. 1976 Typologia wczesnośredniowiecznych grodzisk Pomorza Środkowego, Slavia Antiqua, t. 23, s. 111–152.
Osadnictwo i architektura 2000 Osadnictwo i architektura ziem polskich w dobie Zjazdu Gnieźnieńskiego, red. A. Buko, Z. Świechowski, Warszawa.
Pietras M. 2006 Psychologiczna geneza granic w krajobrazach kulturowych, [w:] Granice w krajobrazach kulturowych, red. J. Plit, Sosnowiec, s. 15–24.
Początki państwa polskiego 2002 Początki państwa polskiego. Księga Tysiąclecia, red. J. M. Piskorski, Poznań.
Poliński D. 1999 Średniowieczne Nakło nad Notecią w świetle badań archeologicznych prowadzonych na grodzisku (stanowisko 1), [w:] Rozwój przestrzenny i architektoniczny Nakła nad Notecią, red. R. Tomaszewski, Nakło, s. 50–65.
Posadzy W., Wędzki A. 1955 „Wały Kujawskie”, Studia i Materiały do Dziejów Wielkopolski i Pomorza, t. 1, z. 1, s. 143–168.
Przewoźna K. 1969 Badania wykopaliskowe w Nakle nad Notecią w latach 1963–1965, Sprawozdania Archeologiczne, t. 20, s. 203–214.
Rajman J. 2002 „In confinio terrae”. Definicje i metodologiczne aspekty badań nad średniowiecznym pograniczem, Kwartalnik Historyczny, R. 109, s. 79–96.
Rauhut L., Ruhut J., Potemski C. 1961 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na grodzisku „Wyszogród” w Fordonie pow. Bydgoszcz w r. 1959, Wiadomości Archeologiczne, t. 27, z. 1, s. 283–311.
Rauhut L., Ruhut J., Potemski C. 1962 Sprawozdanie z prac wykopaliskowych na grodzisku „Wyszogród” w Fordonie, pow. Bydgoszcz w -1960 r., Wiadomości Archeologiczne, t. 28, z. 3, s. 251–267.
Rauhut L., Ruhutowa J., Potemski C. 1959 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych w Fordonie pow. Bydgoszcz na grodzisku Wyszogród w roku 1958, Wiadomości Archeologiczne, t. 26, z. 1–2, s. 142–163.
Tabaczyńscy E., S. 1959 Nakło wczesnośredniowieczne w świetle wstępnych badań archeologicznych, Wiadomości Archeologiczne, t. 26, z. 1–2, s. 164–175.
Tabaczyńscy E., S. 1961 Badania archeologiczne w Nakle nad Notecią w 1958 roku, Sprawozdania Archeologiczne, t. 12, s. 33–47.
Tyszka P. 1995 Postrzeganie granicy w średniowieczu, Kultura i Społeczeństwo, t. 39, nr 1, s. 105–117.
Urbańczyk P. 2008 Trudne początki Polski, Wrocław.
Urbańczyk P. 2012 Mieszko Pierwszy Tajemniczy, Toruń.
Ważny T. 2008 Analiza dendrochronologiczna drewna z Bydgoszczy (badania prowadzone w 2007 r.), sprawozdanie w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Weymann S. 1938 Cła i drogi handlowe w Polsce piastowskiej, Poznań.
Wieczorowski T. 1933 Kilka słów o pracach wykopaliskowych przeprowadzonych jesienią r. 1932 na grodzisku w Fordonie, Przegląd Bydgoski, R. 1, z. 1, s. 69–70.
Wilke G. 1991 Pradzieje i wczesne średniowiecze w świetle źródeł archeologicznych (do początków XII wieku), [w:] Historia Bydgoszczy, t. 1, red. M. Biskup, Warszawa–Poznań, s. 49–72.
Wilke G., Potemski C. 1970 Źródła archeologiczne do studiów nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym z terenu Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego. Część pierwsza, Prace Komisji Historii, t. 7, Bydgoszcz, s. 5–39.
Wilke G., Potemski C. 1985 Źródła archeologiczne do studiów nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym z terenu Bydgoszczy i powiatu bydgoskiego. Część II, Prace Komisji Historii, t. 15, Warszawa–Poznań, s. 3–27.
Wielgosz Z. 1972 Charakterystyka geograficzno-historyczna Pomorza Zachodniego, [w:] Z dziejów wojennych Pomorza Zachodniego. Cedynia 972 – Siekierki 1945, red. B. Miśkiewicz, Poznań, s. 11 – 42.
Wielgosz Z. 2006 Pogranicze wielkopolsko-pomorskie we wczesnym średniowieczu, [w:] Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, red. H. Machajewski, J. Rola, Poznań, s. 307–327.
Wojciechowski Z. 1952 Północna granica plemienna Wielkopolski i dalsze uwagi nad kształtowaniem się państwa Polan, Przegląd Zachodni, R. 8, nr 5–8, s. 770–787.
Wyrwa A. M. 2002 Wczesnośredniowieczny gród w Wieleniu w systemie grodów nadnoteckich, [w:] Z najdawniejszych dziejów ziemi wieleńskiej. Materiały z konferencji Wieleń 22 luty 2002, red. P. Waśko, K. Heppner, H. Machajewski, Wieleń, s. 151–204.
Wyrwa A. M. 2004 Wczesnośredniowieczne grody „limesu” nadnoteckiego. Zarys problemu, [w:] Ziemia Nadnotecka wczoraj, dziś, jutro, red. A. M. Wyrwa, W. Gapski, Drawsko–Poznań, s. 95–121.
Wyrwa A. M. 2006 Czynniki związane z procesem formowania się grodów limesu nadnoteckiego we wczesnym średniowieczu. Stan i perspektywy badań, [w:] Pradolina Noteci na tle pradziejowych i wczesnośredniowiecznych szlaków handlowych, red. H. Machajewski, J. Rola, Poznań, s. 281–305.
Zamelska-Monczak K. 2010 Santok – badania archeologiczne w 2007 i 2008 roku. Stan i perspektywy, [w:] Santok „Strażnica i klucz królestwa”. 30 lat Muzeum Grodu w Santoku, red. W. Popek, Gorzów Wielkopolski, s. 47–62.
Ziemie polskie 2000 Ziemie polskie w X wieku i ich znaczenie w kształtowaniu się nowej mapy Europy, red. H. Samsonowicz, Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 561
Liczba cytowań: 0
