Bursztyn od neolitu do wczesnego średniowiecza w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2022.004Słowa kluczowe
Toruń, zbiory archeologiczne, muzeum, bursztynAbstrakt
Artykuł przedstawia podstawowe dane źródłowe na temat bursztynów przechowywanych w Dziale Archeologii Muzeum Okręgowego w Toruniu, datowanych od neolitu do wczesnego średniowiecza. Informacje te ujęte są w postaci katalogu znalezisk, wraz z krótkim ich omówieniem i dokumentacją rysunkową.
Bibliografia
Bielińska-Majewska B., 2012, Neolityczne przedmioty z bursztynu w zbiorach Muzeum Okręgowego w Toruniu, Prace Muzeum Ziemi, nr 50, s. 101–104.
Bielińska-Majewska B., 2019a, Trzebcz Szlachecki, gm. Kijewo Królewskie, pow. chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie (fragment paciorka bursztynowego), nota katalogowa, [w:] Kolekcja, s. 363.
Bielińska-Majewska B., 2019b, Warszewice, gm. Łubianka, pow. toruński, woj. kujawsko-pomorskie (fragment krążka bursztynowego), nota katalogowa, [w:] Kolekcja, s. 379.
Bielińska-Majewska B., 2021, Sprawozdanie wraz z opracowaniem wyników badań archeologicznych przeprowadzonych w 2021 roku w Brzozie (stan. 50), gm. Wielka Nieszawka (AZP 40–44/250), woj. kujawsko-pomorskie, maszynopis w DA MOT, Toruń.
Bokiniec E., 2005, Podwiesk Fundstelle 2. Ein Gräberfeld der Oksywie-Kultur im Kulmer Land, Monumenta Archaeologica Barbarica, t. 11, red. T. Dąbrowska, Kraków.
Bokiniec E., 2008, Materiały sepulkralne kultury oksywskiej na ziemi chełmińskiej, Toruń.
Budynek G., 1983, Grób skrzynkowy kultury pomorskiej w Zajączkowie, stan. 7, gm. Chełmża, woj. toruńskie, maszynopis w DA MOT, Toruń.
Bukowski Z., 2002, Znaleziska bursztynu w zespołach z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza z dorzecza Odry oraz Wisły, Warszawa.
Burdukiewicz J.M., 1981, Stanowisko kultury hamburskiej Siedlnica 17a, gm. Wschowa, Śląskie Sprawozdania Archeologiczne, t. 22, s. 5–11.
Burdukiewicz J.M., 1999, Late Paleolithic amber in Northern Europe, [w:] Investigations into Amber. Proceedings of the International Interdisciplinary Symposium: Baltic Amber and Other Fossil Resins, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, H. Paner, Gdańsk, s. 99–110.
Burdukiewicz J.M., 2013, Początki używania bursztynu w paleolicie, [w:] Człowiek, idea, dzieło: prace dedykowane Profesor Stefanii Walasek, red. B. Jędrychowska, Wrocław, s. 351–372.
Chmielecki K., 1908, Przyczynki do chronologii grobów przedhistorycznych w Trzebczu (Prusy Zachodnie), Rocznik Towarzystwa Naukowego w Toruniu, t. 15, s. 169–180.
Chmielecki K., 1909, Człowiek przedhistoryczny w Prusiech Zachodnich oraz Przewodnik po zbiorach Towarzystwa Naukowego w Toruniu, Toruń.
Chmielecki K., 1910, Z statystyki Tow. Naukowego za rok 1909, Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu, t. 1, nr 9, s. 191–200.
Choińska-Bochdan E., 2003, Bursztyn w kulturze, [w:] Z bursztynem przez tysiąclecia, red. H. Paner, B. Kosmowska-Ceranowicz, Gdańsk, s. 87–106.
Cofta-Broniewska A., 1993, Badania stanowiska 18 w Gąskach, gmina Gniewkowo, woj. bydgoskie, Ziemia Kujawska, t. 9, s. 201–224.
Cofta-Broniewska A., 1999, Amber in the Material Culture of the Communities of the Region of Kuiavia during the Roman Period, [w:] Investigations into Amber. Proceedings of the International Interdisciplinary Symposium: Baltic Amber and Other Fossil Resins, red. B. Kosmowska-Ceranowicz, H. Paner, Gdańsk, s. 157–175.
Delekta J., 1935, Warkocz Pomorzanki sprzed 1000 lat, Ilustracja Polska, nr 21, s. 490–491, 499.
Delekta J., 1936, Sprawozdanie Mgra J. Delekty z badań terenowych w Słończu Dolnym w 1936 r., maszynopis w Archiwum DA MOT, Toruń.
Drozd A., 2006a, Wyroby bursztynowe, Mons Sancti Laurentii, t. 3, red. W. Chudziak, Toruń, s. 66–67.
Drozd A., 2006b, Aneks 4. Kałdus, woj. kujawsko-pomorskie, stanowisko 1. Bursztynowe ozdoby spoza zespołów grobowych oraz z powierzchni stanowiska (lata 1877–1957), Mons Sancti Laurentii, t. 3, red. W. Chudziak, Toruń, s. 185.
Gosławska H., Zielonka B., 1961, Sprawozdanie z badań w Plebance, pow. Radziejów Kujawski, maszynopis w Archiwum DA MOT, Toruń.
Gula M., Kwiatkowska K., 1994, Bursztyn bałtycki i inne żywice kopalne, cz. 2: Bursztyn w archeologii (1874–1993), Oficyna Wydawnicza Sadyba, Warszawa.
Hahuła K., 1993, Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Janowie, woj. toruńskie, Wiadomości Archeologiczne, t. 52, z. 2, s. 141–155.
Jagodziński M.F., 1982, Neolityczne pracownie bursztyniarskie na Żuławach, ZOW, t. 48, Wrocław–Warszawa, s. 9–18.
Jahresbericht, 1896, 42. Jahresbericht des Coppernicus-Vereins für Wissenschaft und Kunst zu Thorn für das Geschäftsjahr 19. Februar 1895 bis 18. Februar 1896, Toruń.
Janikowski J., 1973, Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych na cmentarzysku kultury wenedzkiej w Podwiesku (stan. 4), pow. Chełmno, Rocznik Muzeum w Toruniu, t. 5, s. 187–198.
Jóźwiak B., 2001, Fragment figurki antropomorficznej z Krzywosądza, woj. kujawsko-pomorskie, jako przykład plastyki figuralnej społeczeństw subneolitycznych, [w:] Sztuka pradziejowa ziem polskich, red. W. Ossowski, D. Stryniak, Gniezno, s. 72–76.
Kaszewska E., 1960, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko w Kałdusie pow. Chełmno, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego, seria Archeologia, nr 5, s. 143–181.
Kosmowska-Ceranowicz B., Sobecka A., Sontag E. (red.), 2017, Bursztyn. Złoża – właściwości – kolekcje. Materiały Międzynarodowego Sympozjum Badaczy Bursztynu, Międzynarodowe Stowarzyszenie Bursztynników, Gdańsk.
Kriesel G., 1961, Prace wykopaliskowe Zakładu Antropologii UMK w Janowie, pow. Rypin, Przegląd Archeologiczny, t. 27, s. 302–305.
Kucharski L., 2019a, Chwaszczyno, gm. Żukowo, pow. kartuski, woj. pomorskie, nota katalogowa, [w:] Kolekcja, s. 89–91.
Kucharski L., 2019b, Kijewo Królewskie, gm. loco, pow. chełmiński, woj. kujawsko-pomorskie, nota katalogowa, [w:] Kolekcja, s. 254.
Kucharski L., 2019c, Gdańsk (d. Matarnia), nota katalogowa, [w:] Kolekcja, s. 123–132.
Kurpiewski A., 2008, Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Gostkowie, Supplementa Monumenta Studia Gothica, z. 1, red. C. von Carnap-Bornheim, J. Ilkjær, A. Kokowski, Lublin.
Kurzyńska M., 2015, Linowo, stanowisko 6. Birytualne cmentarzysko kultury wielbarskiej z północno-wschodniej części ziemi chełmińskiej, Grudziądz–Toruń.
Lissauer A., 1887, Die prähistorischen Denkmäler der Provinz Westpreussen und der angrenzenden Gebiete, Leipzig.
Machnik J., 1975, Krąg kulturowy ceramiki sznurowej, Prahistoria Ziem Polskich, t. 2: Neolit, red. W. Hensel, T. Wiślański, Wrocław, s. 337–411.
Mazurowski R.F., 1983a, Bursztyn, [w:] Człowiek i środowisko w pradziejach, red. J.K. Kozłowski, S.K. Kozłowski, Warszawa, s. 177–188.
Mazurowski R.F., 1983b, Bursztyn w epoce kamienia na ziemiach polskich, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne, t. 5, s. 7–134.
Mazurowski R.F., 1999, Exploitation and Working of Amber during the Late Neolithic Period in the Żuławy Region. Proceedings of the International Interdisciplinary Symposium: Baltic Amber and Other Fossil Resins, [w:] Investigations into Amber, red. B. Kosmowska-
Ceranowicz, H. Paner, Gdańsk, s. 121–129.
Mazurowski R.F., 2014, Prehistoryczne bursztyniarstwo na Żuławach Wiślanych. Późnoneolityczne centrum pozyskiwania i obróbki bursztynu w niedźwiedzióweckim mikroregionie osadniczym (3300–2400 l. p.n.e.), Malbork.
Olszta-Bloch M., Kurpiewski A., 2012, Excavations of a Wielbark Culture Cemetery at Gostkowo-Folsung, Sprawozdania Archeologiczne, t. 64, s. 1, 311–341.
Ossowski G., 1879, Zabytki przedhistoryczne ziem polskich, Seryja I: Prusy Królewskie, Kraków.
Ossowski G., 1881, Mapa archeologiczna Prus Zachodnich z przyległymi częściami W. Księstwa Poznańskiego. Tekst objaśniający. Na podstawie badań dokonanych w latach 1875–1878, Kraków.
Piotrowski R., 1963, Sprawozdanie Społecznego Opiekuna Zabytków Archeologicznych w Rypinie, ob. Romana Piotrowskiego z powierzchniowych badań archeologicznych prowadzonych na terenie powiatu rypińskiego w 1959 roku, [w:] Zbiór dokumentów Tysiąclecia Państwa Polskiego w Rypinie. Badania archeologiczne w latach 1959–1962, red. R. Piotrowski, Rypin, s. 29–30.
Popkiewicz E., 2012, Rekonstrukcje narzędzi, technik i technologii obróbki bursztynu z epoki kamienia, Prace Muzeum Ziemi, nr 50, s. 91–100.
Popkiewicz E., 2016, Jakimi sposobami i narzędziami obrabiano paciorki bursztynowe z obiektów obrzędowych pucharów dzwonowatych z Supraśla, Studia i Materiały do Badań nad Neolitem i Wczesną Epoką Brązu na Mazowszu i Podlasiu, t. 6, s. 53–73.
Romanowska O., 1966, Dział Archeologii – Nabytki, Rocznik Muzeum w Toruniu, t. 2, z. 1–2, s. 69.
Stawska V., 1994, Groby wczesnośredniowieczne z miejscowości Małe Czyste, gm. Stolno, woj. toruńskie (stanowisko 20), [w:] Studia nad osadnictwem średniowiecznym ziemi chełmińskiej. Wybrane zagadnienia i materiały, red. J. Olczak, Toruń, s. 153–167.
Stawska V., 2020, Groby wczesnośredniowieczne, [w:] Małe Czyste, gmina Stolno, województwo kujawsko-pomorskie, stanowisko 20. Wielokulturowe stanowisko sepulkralne na ziemi chełmińskiej, red. E. Bokiniec, Toruń, s. 231–252.
Tabaczyńska E., 1959, Obróbka metali nieżelaznych, rogu i kości oraz bursztynu we wczesnośredniowiecznym Kołobrzegu, [w:] Z badań nad rzemiosłem we wczesnośredniowiecznym Kołobrzegu, Prace Archeologiczne, Wydział Historii i Nauk Społecznych, Poznańskie Towarzystwo Przyjaciół Nauk, t. 4, z. 1/1–2, red. W. Łosiński, E. Tabaczyńska, Poznań, s. 57–119.
Tempelmann-Mączyńska M., 1985, Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Römisch-Germanische Forschungen, Bd. 43, Mainz am Rhein.
Waga T., 1932, Tymczasowe sprawozdanie z badań na cmentarzysku Gostkowo-Folsung w powiecie toruńskim na Pomorzu, ZOW, t. 7, z. 4, s. 53–57.
Waga T., 1934, Cmentarzysko Gostkowo-Folsung w pow. toruńskim, Zapiski Towarzystwa Naukowego w Toruniu, t. 9, z. 9–10, s. 165–192.
Wapińska A., 1993, Ze studiów nad wczesnośredniowiecznym bursztyniarstwem gdańskim (X–XIII w.), Pomorania Antiqua, t. 15, s. 57–72.
Wawrzykowska B., 1976, Zagadki w Brąchnówku, ZOW, t. 47, s. 146.
Wawrzykowska B., 1987, Zarys historii badań nad neolitem i początkami epoki brązu na ziemi chełmińskiej, [w:] Neolit i początki epoki brązu na ziemi chełmińskiej, red. T. Wiślański, Toruń, s. 9–35.
Wielowiejski P., 1996, Bernstein in der Przeworsk-Kultur, Bericht der Römisch-Germanischen Kommission, Bd. 77, s. 215–342.
Wiślański T., 1969, Podstawy gospodarcze plemion neolitycznych w Polsce północno-zachodniej, Wrocław–Warszawa–Kraków.
Wiślański T., 1975, Kształtowanie się miejscowych kultur rolniczo-hodowlanych. Plemiona kultury pucharów lejkowatych, Prahistoria Ziem Polskich, t. 2: Neolit, red. W. Hensel, T. Wiślański, Wrocław, s. 165–260.
Wojtasik J., 1957, Znaleziska bursztynowe ze stanowiska 4 w Wolinie, Materiały Zachodniopomorskie, t. 3, s. 99–160.
Zielonka B., 1954, Cmentarzysko z młodszego okresu rzymskiego w m. Gostkowo, pow. Toruń, Wiadomości Archeologiczne, t. 20, z. 1, s. 80–82.
Zielonka B., 1954–1956, Cmentarzysko w Bodzanowie w pow. aleksandrowskim, Przegląd Archeologiczny, t. 10, s. 331–382.
Zielonka B., 1960a, Cmentarzysko ciałopalne i szkieletowe z II/III w. w miejscowości Janowo, pow. rypińskiego, maszynopis w Archiwum DA MOT, Toruń.
Zielonka B., 1960b, Badania wykopaliskowe na cmentarzysku z II/III w. w Janowie, pow. rypińskim, w 1960 r., Brzoza, maszynopis w Archiwum DA MOT, Toruń.
Zielonka B., 1960c, Cmentarzysko z okresu rzymskiego w miejscowości Janowo, pow. rypińskiego, maszynopis w Archiwum DA MOT, Toruń.
Zielonka B., 1961a, Chrońmy zabytki archeologiczne, Marianowo, pow. Radziejów, ZOW, R. 27, s. 225.
Zielonka B., 1961b, Janowo, pow. Rypin, ZOW, R. 27, s. 224.
Zielonka B., 1963, Sprawozdanie Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Archeologicznych w Bydgoszczy mgr. Bonifacego Zielonki z przeprowadzonych wykopalisk archeologicznych w miesiącu sierpniu 1960 r. we wsi Janowo pow. Rypin, [w:] Zbiór dokumentów Tysiąclecia Państwa Polskiego w Rypinie. Badania archeologiczne w latach 1959–1962, red. R. Piotrowski, Rypin, s. 32–34.
Zielonka B., 1968, Cmentarzysko z okresu rzymskiego w miejscowości Gostkowo-Folsąg, pow. Toruń, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Archeologia, z. 26, s. 53–74.
Zielonka B., 1974, Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Brzozie, powiat Toruń, Acta Universitatis Nicolai Copernici, t. 4, s. 235–244.
Ziółkowski M., Paner H., brak daty, Cmentarzysko kurhanowe Uniradze-Przewóz, http:// www.koronapirsna.pl/atrakcje_regionu/cmentarzysko_uniradze_przewoz.html (dostęp 24.03.2022).
ZOW, 1931, Zbadanie dwóch cmentarzysk ciałopalnych typu łużyckiego, ZOW, R. 6, z. 6, s. 84.
ZOW, 1934, Kurhany słowiańskie wczesnohistoryczne w Unieradzu, w pow. kartuskim, ZOW, R. 9, z. 3–5, s. 72–73.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2023 Pani Beata Bielińska-Majewska, dr Ewa Bokiniec, Pani Romualda Uziembło
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 187
Liczba cytowań: 0
