30 lat później – neolit ziemi chełmińskiej w badaniach Zakładu Młodszej Epoki Kamienia
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2021.004Słowa kluczowe
neolit, ziemia chełmińska, osadnictwo, metalurgiaAbstrakt
W latach 80. ubiegłego wieku w Instytucie Archeologii i Etnografii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika rozpoczęto realizację programu badań nad neolitem ziemi chełmińskiej. Od samego początku był on trwale związany z projektem Archeologicznego Zdjęcia Polski. W wyniku podjętych prac na obszarze dawnego województwa toruńskiego zlokalizowano około 2500 stanowisk archeologicznych z młodszej epoki kamienia, z których około 120 przebadano metodą wykopaliskową. Pozyskano źródła archeologiczne od wczesnych faz kultury ceramiki wstęgowej rytej aż do schyłku kultury ceramiki sznurowej. Pozwala to na prowadzenie przez Zakład Młodszej Epoki Kamienia, a w jego ramach przez autorów tego opracowania, wieloaspektowych studiów nad społecznościami neolitycznymi. Skupiają się one wokół kwestii związanych z mentalnością społeczności pradziejowych, modelowaniem bayesowskim oznaczeń radiowęglowych, dynamiką osadnictwa społeczności wczesnorolniczych i warunków współczesnego ich manifestowania się w przestrzeni geograficznej ziemi chełmińskiej, czy badań nad najstarszą metalurgią na ziemiach polskich.
Niektóre zagadnienia badawcze realizowane w Zakładzie Młodszej Epoki Kamienia są bliższe klasycznej archeologii, inne projekty wychodzą naprzeciw nieco innej formie jej uprawiania, inspirowanej konstruktywizmem kulturowym oraz badaniami poznańskiej szkoły kulturoznawczej. Czynnikiem integrującym działalność Zakładu Młodszej Epoki Kamienia jest silne przekonanie o potrzebie realizacji postulatu pluralizmu poznawczego, który ma abstrahować od konwencjonalnych granic dyscyplin. Zakładamy, że paradygmatem, który pozwoli na urzeczywistnienie postulatu badań transdyscyplinarnych jest konstruktywizm kulturowy.
Bibliografia
Adamczak K., Garbacz-Klempka A., Kowalski Ł., 2015a, Miedziana siekiera z Białego Boru, gm. Grudziądz w świetle nowych analiz, Rocznik Grudziądzki, t. 23, s. 169–177.
Adamczak K., Kowalski Ł., Bojarski J., Weinkauf M., Garbacz-Klempka A., 2015b, Eneolithic metal objects hoard from Kałdus, Chełmno commune, kujawsko-pomorskie voivodeship, Sprawozdania Archeologiczne, t. 67, s. 199–219.
Adamczak K., Kukawka S., Kozicka M., Małecka-Kukawka J., 2016, Grupa chełmińska kultury pucharów lejkowatych – ocena modeli periodyzacyjnych w kontekście chronologii absolutnej, [w:] Датування – хронологія – періодизація. Різні аспекти часу в археології / Datowanie – chronologia – periodyzacja. Różne aspekty czasu w archeologii, red. M. Rybicka, N. Biłas, Haykobi ctyдії, B. 9, Львів, s. 122–135.
Bayliss A., Bronk Ramsey C., Plicht van der J., Whittle A., 2007 Bradshaw and Bayes: Towards a Timetable for the Neolithic, Cambridge Archaeological Journal, t. 17(1) (supl.), s. 1–28. DOI:10.1017/S0959774307000145.
Bronk Ramsey C., 2008, Deposition models for chronological records, Quaternary Science Reviews, t. 27(1–2), s. 42–60.
Bronk Ramsey C., 2009, Dealing with outliers and offsets in radiocarbon dating, Radiocarbon, t. 51, s. 1023–1045.
Bronk Ramsey C., Lee S., 2013, Recent and Planned Developments of the Program OxCal, Radiocarbon, t. 55(2–3), s. 720–730.
Czerniak L., 1994, Wczesny i środkowy okres neolitu na Kujawach: 5400–3650 p.n.e., Poznań.
Dean J.S., 1978, Independent dating in archaeological analysis, [w:] Advances in Archaeological Method and Theory, red. M.B. Schiffer, New York, s. 223–265.
Dobosz A., 2002, Tożsamość metamorficzna a komunikacja językowa, Poznań.
Girard R., 2013, Rzeczy ukryte od założenia świata. Geneza kultury i instytucji, Rocznik Antropologii Historii, nr 2(5), s. 17–50.
Kowalewski J., 2014, Konferencja „Historia w antropologii – antropologia w historii. Symetrie oglądu przeszłości”, Toruń, 14–15 listopada 2013 r., Rocznik Antropologii Historii, nr 1(6), s. 356–377.
Kowalewski J., 2015, Antropologia kulturowa wobec zadania prahistorii, [w:] Cmentarzyska – relacje społeczne i międzykulturowe, Funeralia Lednickie – spotkanie 17, red. W. Dzieduszycki, J. Wrzesiński, Poznań, s. 13–19.
Kowalski A.P., 2009, Antropologizacja a lingwistyczne rekonstrukcje kultury, [w:] Antropologizowanie humanistyki. Zjawisko – proces – perspektywy, red. J. Kowalewski, W. Piasek, Olsztyn, s. 69–82.
Kowalski A.P., 2014a, Antropologia zamierzchłych znaczeń, Toruń.
Kowalski A.P., 2014b, Etnologia Stanisława Poniatowskiego jako inspiracja dla antropologii pradziejów, Etnografia Nowa, z. 6, s. 145–157.
Kukawka S., 1997, Na rubieży środkowoeuropejskiego świata wczesnorolniczego. Społeczności ziemi chełmińskiej w IV tysiącleciu p.n.e., Toruń.
Kukawka S., 2010, Subneolit północno-wschodnioeuropejski na Niżu Polskim, Toruń.
Małecka-Kukawka J., 2001, Między formą a funkcją. Traseologia neolitycznych zabytków krzemiennych z ziemi chełmińskiej, Toruń.
Mamzer H., 1999, V.G. Childe’a idea postępu jako koncepcja dziejów, [w:] V. Gordon Childe i archeologia w XX wieku, red. J. Lech, F.M. Stępniowski, Warszawa, s. 223–242.
Metamorfoza, 2001, Czy metamorfoza magiczna rekompensuje brak symbolu?, red. J. Kmita, Poznań.
Michczyński A., 2011, Tworzenie chronologii bezwzględnych na podstawie datowania metodą radiowęglową, Gliwice.
Nowak M., 2009, Drugi etap neolityzacji ziem polskich, Kraków.
Pałubicka A., 2006, Myślenie w perspektywie poręczności a pojęciowa konstrukcja świata, Bydgoszcz.
Pałubicka A., 2009, Narzędzie i rzecz w interpretacji archeologicznej, Analecta Archaeologica Ressoviensia, t. 4, s. 51–76.
Richter D., Tostevin G., Škrdla P., Davies W., 2009, New radiometric ages for the Early Upper Palaeolithic type locality of Brno-Bohunice (Czech Republic): comparison of OSL, IRSL, TL and 14C dating results, Journal of Archaeological Science, t. 36, s. 708–720.
Sobotka P., 2015, Etymologizowanie i etymologia: od semantyki ontologicznej do etymologii hermeneutycznej, Warszawa.
Suchy J.Sz., Garbacz-Klempka A., Adamczak K., Kowalski Ł., Kozana J., Perek-Nowak M., Szucki M., Piękoś M., 2016, Metallographic studies of selected Eneolithic and Bronze Age artifacts from Poland, Key Engineering Materials, t. 682, s. 151–159.
Szahaj A., 2013, Nauki o kulturze jako nauki podstawowe (i krytyczne), Przegląd Kulturoznawczy, t. 15(1), s. 30–34.
Walanus A., Goslar T., 2009, Datowanie radiowęglowe, Kraków.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Mateusz Gwardecki, Łukasz Kowalski, Magdalena Kozicka, Mateusz Sosnowski
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 56
Liczba cytowań: 0
