Problematyka osadnictwa paleolitycznego i mezolitycznego w świetle badań interdyscyplinarnych. Analiza wybranych regionów
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2021.002Słowa kluczowe
paleolit, mezolit, osadnictwoAbstrakt
W artykule przedstawiono zarys problematyki badawczej dotyczącej osadnictwa schyłkowopaleolitycznego, realizowanej przez autorki w ramach studiów doktoranckich w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika pod merytoryczną opieką prof. dr. hab. Krzysztofa Cyrka.
Ewa Jurzysta badała pozostałości krótkotrwałych obozowisk i pracowni krzemieniarskich w górnym odcinku Narwi, położonych głównie na piaszczystych terasach nadzalewowych rzeki i jej dopływów. Analizie poddano zabytki pozyskane podczas badań powierzchniowych, a także materiały odkryte w wyniku prac wykopaliskowych prowadzonych w tym rejonie. Wykonano też datowanie metodą termoluminescencji dla trzech próbek osadów piaszczystych, uzyskane daty wskazują na późnoglacjalny wiek tarasu rzecznego. Efekty tych prac zostały wykorzystane do studiów nad schyłkowopaleolitycznym osadnictwem na wspomnianym obszarze.
Justyna Kuriga pojęła próbę wieloaspektowej analizy wielokulturowego i wielofazowego stanowiska w Łykowem (województwo łódzkie), poświęcając szczególną uwagę źródłom związanym z mezolitycznymi społecznościami łowiecko-zbierackimi. Wśród głównych celów prowadzonych prac wymienić można rekonstrukcję zasięgu, sposobu zasiedlenia i użytkowania tego miejsca oraz przedstawienie poszczególnych faz osadniczych na szerszym tle kulturowym.
Podstawowym założeniem badawczym przyjętym przez Beatę Bielińską-Majewską było zweryfikowanie i usystematyzowanie dotychczasowych wyników badań nad późnym paleolitem w dorzeczach dolnej Wisły i środkowej Warty, analiza oraz określenie przynależności kulturowej i chronologii dostępnych źródeł archeologicznych, a w konsekwencji stworzenie obrazu ówczesnej sytuacji kulturowej w tej części Polski. Bazę źródłową stanowiły materiały z ponad 280 stanowisk archeologicznych oraz kompleksu w Brzozie (dawniej Toruń–Rudak).
Bibliografia
Bielińska-Majewska B., 2015a, Późny paleolit w dorzeczach dolnej Wisły i środkowej Warty, maszynopis rozprawy doktorskiej w Archiwum UMK, Toruń.
Bielińska-Majewska B., 2015b, Z historii badań schyłkowopaleolitycznego kompleksu krzemienic w Brzozie (Toruń-Rudak), Acta Universitatis Nicolai Copernici. Archeologia, t. 34, s. 149–162.
Bielińska-Majewska B., 2018a, Epoka kamienia – badania wykopaliskowe Muzeum Okręgowego w Toruniu w latach 2013–2015, [w:] XX Sesja Pomorzoznawcza, red. E. Trawicka, Gdańsk, s. 11–24.
Bielińska-Majewska B., 2018b, Późny paleolit w dorzeczach dolnej Wisły i górnej Noteci, Toruń.
Cyrek K., 1990a, Paleolit i mezolit na obszarze woj. sieradzkiego, Sieradzki Rocznik Muzealny, t. 7, s. 5–31.
Cyrek K., 1990b, Ausgrabungen auf einer mesolitischen und neolitischen Fundstelle bei Łykowe in Mittelpolen, [w:] Contributions to the Mesolithic in Europe. The Fourth International Symposium – The Mesolithic in Europe, red. P.M. Vermeersch, P. Van Peer, Leuven, s. 281–293.
Cyrek K., 1993, Die Świderien-Kultur im Zakole-Załęczańskie des Warta-Tal, [w:] Sympozjum „Tanged Points Cultures”, Lublin 13–16 September 1993, Abstracts, s. 9.
Cyrek K., 1996, Osadnictwo schyłkowopaleolityczne w Zakolu Załęczańskim doliny Warty, Łódź.
Cyrek K., Bielińska-Majewska B., 2014, Ostatni łowcy reniferów nad dolną Wisłą, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne, t. 15, s. 11–23.
Cyrek K., Grygiel R., Nowak K., 1982, Mezolit ceramiczny w środkowej i północno-wschodniej Polsce i jego związki z neolitycznymi kulturami niżowymi, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, Seria Archeologiczna, nr 29, s. 5–70.
Cyrek K., Grygiel R., Nowak K., 1983, Podstawy wydzielenia mezolitu ceramicznego na NiżuPolskim, [w:] Problemy epoki kamienia na Pomorzu, red. T. Malinowski, Słupsk, s. 85–110.
Cyrek K., Grygiel R., Nowak K., 1986, The basis for distinguishing the ceramic mesolithic in the Polish lowland, [w:] Archaeologia Interregionalis. Problems of the Stone Age in Pomerania, red. T. Szeląg, Warszawa, s. 88–95.
Fedorowicz S., Jurzysta E., 2016, Nowe wyniki badań wykopaliskowych przeprowadzonych na stanowisku 97 w Surażu, woj. podlaskie, Podlaskie Zeszyty Archeologiczne, t. 10, s. 15–36.
Gieysztor-Szymczak E., 1981, Płonka-Kozły, gm. Łapy, woj. białostockie, stanowisko l, IA. Badania rok 1980, s. 18–19.
Gieysztor-Szymczak E., 1982, Płonka-Strumianka, gm. Łapy, woj. białostockie, stanowisko 2, IA. Badania rok 1981, s. 19–20.
Gieysztor-Szymczak E., 1983, Płonka-Strumianka, gm. Łapy, woj. białostockie, stanowisko 2, IA. Badania rok 1982, s. 15–16.
Gieysztor-Szymczak E., 2005, Bokiny, gm. Łapy, woj. białostockie, stanowisko 63, IA. Badania rok 1996, s. 29–30.
Goslar T., 2016, Raport z wykonania datowań C-14 w Poznańskim Laboratorium Radiowęglowym. Nazwa próbki: Lykowe 1 G1/P1, nr lab.: Poz-81848.
Jurzysta E., 2015, Osadnictwo schyłkowopaleolityczne w Surażu, woj. podlaskie, w świetle wyników badań sondażowych na stanowiskach 14 i 97, Materiały do Archeologii Warmii i Mazur, t. 1, Warszawa–Białystok, s. 77–84.
Kondracki J., 2001, Geografia regionalna Polski, Warszawa.
Pyżewicz K., 2011, Wyniki analiz mikroskopowych artefaktów krzemiennych ze stanowiska 1 w miejscowości Płonka-Kozły, gm. Łapy, woj. podlaskie, maszynopis w Instytucie Prahistorii UAM.
Sobiech M., 2014, Dokumentacja geologiczno-geomorfologiczna z badań na stanowiskach nr 304, 306–318 w graniach AZP 39-43/4, 6–17 w Toruniu, maszynopis w Archiwum Działu Archeologii, Muzeum Okręgowe w Toruniu.
Sobiech M., 2015, Dokumentacja geologiczno-geomorfologiczna z badań na stanowisku archeologicznym Brzoza (dawniej Toruń-Rudak), maszynopis w Archiwum Działu Archeologii, Muzeum Okręgowe w Toruniu.
Tylmann K., 2013, Sytuacja geomorfologiczna stanowiska archeologicznego nr 14 w Skrzypkowie wraz z zarysem paleografii jego otoczenia, maszynopis w Archiwum Działu Archeologii, Muzeum Okręgowe w Toruniu.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Ewa Jurzysta, Justyna Kuriga, Beata Bielińska-Majewska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 390
Liczba cytowań: 0
