The issue of the location of the seat (monastery) of the commanders of the Chełmno land in the 13th century – first decades of the 14th century
DOI:
https://doi.org/10.12775/AUNC_ARCH.2020.005Abstract
The author of this article attempts to indicate the location and to determine the earliest seat of komtur of the Chełmno Land in the 13th – the first decades of the 14th century. The considerations carried out in it were based on the analysis of historical sources, re-verification of previous views and the results of archaeological researches.
Four locations were discussed in which researchers are looking for the residence of komtur of the Chełmno Land. When trying to reconstruct the architectural form of those assumptions, the results of archaeological researches conducted in 2016–2019 as part of the project ‘Castra Terrae Culmensis – on the edge of the Christian world’, managed by Marcin Wiewióra (Institute of Archaeology of the Nicolaus Copernicus University in Toruń) turned out to be particularly important. They enabled not only the reconstruction of spatial systems and the chronology of these objects, but also verified the existence of wooden and earthen strongholds preceding the masonry castles.
The analyzes conducted by the author shows the complexity of the research problem, which is the issue of the location of the seats of the mentioned Teutonic officials, and are to contribute to further researches on this issue.
References
Antkowiak W., Lamparski P., 1999, Zamki i strażnice krzyżackie ziemi chełmińskiej (historia, plany, tajemnice), Toruń.
Bogusz A., Roman A., Wasik B., 2018, Wykop 1, [w:] Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych zamku w Lipienku (stan. nr 1) przeprowadzonych w 2018 roku, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Chudziak W., 2014, Długi wiek XIII w Chełmnie, AHP, t. 22, s. 55–67.
Chudziak W., Bojarski J., 2015, Chełmno i Toruń. Początki miast na ziemi chełmińskiej, AHP, t. 23, s. 83–105.
Czaja R., 2008, Urbanizacja kraju, [w:] Państwo zakonu krzyżackiego, s. 177–199.
Dołęgowska M., 2018, Wykop 5, [w:] Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych zamku w Lipienku (stan. nr 1) przeprowadzonych w 2018 roku, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Domasłowski J., 1983, Kościół i dawny klasztor Cysterek w Chełmnie, Warszawa–Poznań–Toruń.
Dorna M., 2004, Bracia zakonu krzyżackiego w Prusach w latach 1228–1309, Poznań.
Dygo M., 2008a, Początki i budowa władztwa zakonu krzyżackiego (1226–1309), [w:] Państwo zakonu krzyżackiego, s. 53–78.
Dygo M., 2008b, Ekspansja terytorialna i władztwo terytorialne (1249–1309), [w:] Państwo zakonu krzyżackiego, s. 79–104.
Jähnig B., 2013, Dostojnicy zakonu krzyżackiego w Prusach, [w:] Zakon krzyżacki w Prusach i Inflantach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII–XVI wieku, red. R. Czaja, A. Radzimiński, Toruń, s. 279–329.
Jóźwiak S., 1996, Translokacje Chełmna a powstanie komturstw staro- i nowochełmińskiego, [w:] Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu, red. R. Czaja, J. Tandecki, Toruń, s. 83–94.
Jóźwiak S., 1997, Powstanie i rozwój struktury administracyjno-terytorialnej zakonu krzyżackiego na Kujawach i w ziemi chełmińskiej w latach 1246–1343, Toruń.
Jóźwiak S., 1998, Rezygnacje z kariery wysokich hierarchów zakonu krzyżackiego w Prusach w XIV wieku, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 1/1998, s. 21–36.
Jóźwiak S., 2000, (rec.) Die Einrichtung von Verwaltungsstrukturen in Preuβen durch den Deutschen Orden bis zur Mitte des 13. Jahrhunderts, M. Löwener, Wiesbaden 1998, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 1/2000, s. 113–117.
Jóźwiak S., 2007, Liczebność konwentów zakonu krzyżackiego w Prusach w pierwszej połowie XV wieku, ZH, t. 72, z. 1, s. 7–22.
Jóźwiak S., 2008, Podziały administracyjne, [w:] Państwo zakonu krzyżackiego, s. 132–137.
Jóźwiak S., 2012, Centralne i terytorialne organy władzy zakonu krzyżackiego w Prusach w latach 1228–1410: rozwój, przekształcenia, kompetencje, Toruń.
Jóźwiak S., Trupinda J., 2012, Krzyżackie zamki komturskie w Prusach. Topografia i układ przestrzenny na podstawie średniowiecznych źródeł pisanych, Toruń.
Jóźwiak S., Trupinda J., 2020, Zamki krzyżackie w świetle średniowiecznych źródeł pisanych, [w:] Castra Terrae Culmensis. Na rubieży chrześcijańskiego świata, t. 1, red. M. Wiewióra, Toruń s. 132–151, 167–168.
Kola A., Matuszewska-Kola W., 1971, Kałdus, pow. Chełmno, Informator Archeologiczny. Badania rok 1970, Warszawa, s. 171–172.
Löwener M., 1998, Die Einrichtung von Verwaltungsstrukturen in Preuβen durch den Deutschen Orden bis zur Mitte des 13. Jahrhunderts, Wiesbaden.
Momot A., Wasik B., Wiewióra M., 2014, Zamek krzyżacki w Papowie Biskupim. Nowe odkrycia i nowe interpretacje, Rocznik Grudziądzki, t. 22, s. 65–97.
Mroczko T., 1974, Ruch budowlany na ziemi chełmińskiej w XIII i XIV wieku, [w:] Sztuka i ideologia XIII wieku. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce
Polskiej Akademii Nauk. Warszawa 5 i 6 IV 1971, red. P. Skubiszewski,
Warszawa–Wrocław, s. 281–332.
Oliński P., 1998, Motywy chrystologiczne na pieczęciach urzędników krzyżackich ziemi chełmińskiej, Rocznik Grudziądzki, t. 13, s. 9–20.
Poliński D., 2005, Gród czy zamek? Z badań nad najwcześniejszymi krzyżackimi obiektami obronnymi w ziemi chełmińskiej, AHP, t. 15/1, s. 181–196.
Powierski J., 1972, Hugo Butyr. Fragment stosunków polsko-niderlandzkich, Zapiski Historyczne, t. 37, z. 2, s. 9–43.
Szczupak D., 2019, Topografia i lokalizacja zamków krzyżackich na ziemi chełmińskiej w świetle badań archeologicznych, historycznych i geograficznych, maszynopis pracy licencjackiej w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Sprawozdanie z badań, 2018, Sprawozdanie z badań z badań archeologicznych przeprowadzonych na terenie pierwszego miasta lokacyjnego Chełmna w Starogrodzie w 2018 roku, red. B. Wasik, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Steinbrecht C., 1888, Die Baukunst des Deutschen Ritterordens in Preussen, t. 2: Preussen zur Zeit der Landmeister, Berlin.
Tandecki J., 2008, Zakon krzyżacki, [w:] Państwo zakonu krzyżackiego, s. 405–419.
Torbus T., 2014, Zamki konwentualne państwa krzyżackiego w Prusach, Gdańsk.
Wasik B., 2013, Zamek w Lipienku na ziemi chełmińskiej, Rocznik Grudziądzki, t. 21, s. 51–74.
Wasik B., 2016a, Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej od XIII do XV wieku, Toruń.
Wasik B., 2016b, Początki krzyżackich zamków na ziemi chełmińskiej. Pierwsze warownie i obiekty murowane, AHP, t. 24, s. 233–260.
Wasik B., 2017a, Układ przestrzenny i fazy funkcjonowania zamku, [w:] Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych zamku w Starogrodzie (stan. nr 1) przeprowadzonych w 2017 roku, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Wasik B., 2017b, Wstęp, [w:] Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych zamku w Starogrodzie (stan. nr 1) przeprowadzonych w 2017 roku, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Wasik B., 2018, Układ przestrzenny i fazy funkcjonowania zamku, [w:] Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych w Lipienku (stan. nr 1) przeprowadzonych w 2018 roku, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Wasik B., Cackowski K., 2017, Wykop 3, [w:] Sprawozdanie z badań archeologiczno-architektonicznych zamku w Starogrodzie (stan. nr 1) przeprowadzonych w 2017 roku, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Wiewióra M., 2016, Gród i zamek w państwie krzyżackim – miejsce tradycji czy tradycja miejsca?, AHP, t. 24, s. 195–231.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2020 Dominka Szczupak
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
Stats
Number of views and downloads: 674
Number of citations: 0
