Poznań – miejsce centralne w średniowieczu
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2016.002Słowa kluczowe
gród poznański, wczesne średniowiecze, procesy urbanizacyjne, socjotopografiaAbstrakt
W artykule przedstawiono znaczenie poznańskiego grodu, który od początków swego funkcjonowania należał do centralnych ośrodków państwa pierwszych Piastów. Był fortalicją broniącą dostępu do wnętrza państwa, rezydencją władcy i dworu, pełnił także funkcje administracyjne, gospodarcze i sakralne. W latach 40. XII wieku gród ten objęły procesy urbanizacyjne. Biorąc pod uwagę kształt i strukturę miasta można uznać, że Poznań utrzymał pozycję miejsca centralnego przez całe średniowiecze.
Bibliografia
Anonim – Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przekł. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1965.
Długosz – Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki Sławnego Królestwa Polskiego, ks. 5–6, kom. red. Z. Kozłowska-Budkowa, oprac. D. Turkowska, M. Kowalczyk, Warszawa 1973.
Wykaz skrótów
Civitas Posnaniensis – Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, red. Z. Kurnatowska, T. Jurek, Poznań Dzieje Poznania – Dzieje Poznania do roku 1793, t. 1, cz. 1, red. J. Topolski, Warszawa–Poznań Poznań – Poznań we wczesnym średniowieczu, t. 6, red. H. Kóčka-Krenz, Poznań
Antowska-Gorączniak O., 2008 Przedmioty z kości i poroża z Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, [w:] Poznań, s. 215–231.
Brzostowicz M., Stempin A., 2015 Sztuka inżynierii średniowiecznej. Relikty wałów grodowych w Poznaniu na tle innych konstrukcji drewnianych z X wieku, [w:] Pamięć, s. 27–43.
Bukowska A., 2013 Najstarsza katedra w Poznaniu. Problem formy i jej genezy w kontekście architektury około roku 1000, Kraków.
Dalewski Z., 1996 Władza, przestrzeń, ceremoniał. Miejsce i uroczystość inauguracji władcy w Polsce średniowiecznej do końca XIV w., Warszawa.
Gąsiorowski A., 1988a Rzemiosło i handel, [w:] Dzieje Poznania, s. 269–284.
Gąsiorowski A., 1988b Rozwój późnośredniowiecznego Poznania, [w:] Dzieje Poznania, s. 209–216.
Górecki J., 1998 Ostrów Lednicki – rezydencja na wczesnopiastowskim szlaku od Poznania ku Gnieznu, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, red. H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński, Poznań, s. 236–245.
Jasiński T., 2005 Uwarunkowania lokacji Poznania, [w:] Civitas Posnaniensis, s. 163–172.
Jurek T., 2005 Przebieg lokacji Poznania, [w:] Civitas Posnaniensis, s. 173–192.
Kaczmarczyk Z., 1988 Miasto przedlokacyjne: struktura, gospodarka, społeczeństwo, polityka, [w:] Dzieje Poznania, s. 90–100.
Kara M., 2009 Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań.
Kóčka-Krenz H., 2006 Pracownia złotnicza na poznańskim grodzie, [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, red. M. Dworaczyk i in., Szczecin–Wrocław, s. 257–272.
Kóčka-Krenz H., 2012 Na wyspie Ostrów, przy której dzisiaj jest Poznań…, Poznań.
Kóčka-Krenz H., 2013 Stan i potrzeby badań Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, [w:] Archeologia o przeszłości Poznania i jego zaplecza. Stan i potrzeby badań, red. J. Kaczmarek, H. Kaczmarek, Poznań, s. 134–141.
Kóčka-Krenz H., 2015a Poznań – od grodu do miasta, Archaeologia Historica Polona, t. 23, s. 121–138.
Kóčka-Krenz H., 2015b Poznań w czasach panowania pierwszych Piastów, [w:] Ziemia, człowiek,sztuka, red. U. Mazurczak, Lublin, s. 71–98.
Kóčka-Krenz H., 2016a Palatium poznańskie na tle wczesnośredniowiecznych zespołów rezydencjonalnych, [w:] Archeologiczne tajemnice palatium i katedry poznańskiego Ostrowa, red. M. Przybył, Poznań, s. 21–46.
Kóčka-Krenz H., 2016b Najstarsze kościoły poznańskiego grodu, [w:] Kościoły w dobie chrystianizacji, red. M. Rębkowski, Szczecin, s. 117–135.
Kurnatowska Z., 1994 Rola wielkich grodów wczesnopiastowskich w organizacji osadnictwa i państwa polskiego, [w:] Historia prawa. Historia kultury. Liber Memorialis Vitoldo Maisel dedicatus, red. E. Borkowska-Bagieńska, H. Olszewski, Poznań, s. 63–74.
Kurnatowska Z., 2000 Wczesnopiastowskie grody centralne. Podobieństwa i różnice, [w:] Gniezno i Poznań w państwie pierwszych Piastów, red. A. Wójtowicz, Poznań, s. 9–31.
Kurnatowska Z., 2002 Początki Polski, Poznań.
Kurnatowska Z., 2014 Skarby wielkopolskie z początków państwa polskiego, Studia Lednickie, t. 13, s. 19–26.
Kürbis B., 1988 Poznań jako gród rezydencjonalny i osada z kościołami, [w:] Dzieje Poznania, s. 72–79.
Moździoch S., 1999 Miejsca centralne Polski wczesnopiastowskiej. Organizacja przestrzeni we wczesnym średniowieczu jako źródło poznania systemu społeczno-gospodarczego, [w:] Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, red. S. Moździoch, Wrocław, s. 21–51.
Nowacki B., 2003 Przemysł I syn Władysława Odonica, książę wielkopolski 1220/1221–1257, Poznań.
Pamięć, 2015 966 – pamięć w dębie zachowana, red. A. Stempin, Poznań.
Pawlak E., Pawlak P., 2015 Serce miasta jest po prawej stronie. Archeologia o przeszłości poznańskiej Śródki i Ostrówka, Poznań.
Piekalski J., 1998 Uwagi o problemie definicji miasta średniowiecznego. Struktury wczesnomiejskie i późnośredniowieczny model osadnictwa miejskiego, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, red. H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński, Poznań, s. 349–356.
Pietrzak J., 2005 Umocnienia średniowiecznego Poznania. Stan i potrzeby badań nad umocnieniami miasta lokacyjnego, [w:] Civitas Posnaniensis, s. 305–324.
Pilarczyk Z., 1988 Obronność Poznania w latach 1253–1793, Warszawa–Poznań.
Pilarczyk Z., 2014 Walory obronne zamku królewskiego w Poznaniu, [w:] Zamek królewski w Poznaniu. Historia i restytucja, red. A. Kaszubkiewicz, J. T. Łożyński, P. Mielewczyk, Poznań, s. 97–106.
Rogalanka A., 1988 Poznań u progu lokacji, [w:] Dzieje Poznania, s. 147–183.
Sikora M., 2005 Znaleziska monetarne z Ostrowa Tumskiego, [w:] Poznań, t. 5, s. 187–224.
Sikora M., 2008 Monety wczesnośredniowieczne z badań na stanowisku Ostrów Tumski 9/10 w Poznaniu, [w:] Poznań, s. 123–128.
Średniowieczny system obronny, 2013 Średniowieczny system obronny miasta Poznania. Odcinek północno-zachodni. Wyniki badań archeologicznych, red. P. Pawlak, Poznań.
Wawrzyniak P., 2005 Badania wykopaliskowe wczesnośredniowiecznych umocnień wałowych przy ul. ks. Ignacego Posadzego nr 5 na Ostrowie Tumskim w Poznaniu w latach 2001–2004, [w:] Poznań, s. 91–110.
Zarzycki A., 2014 Rezydencja władców polskich od XIII do XVIII w., [w:] Zamek królewski w Poznaniu. Historia i restytucja, red. A. Kaszubkiewicz, J. T. Łożyński, P. Mielewczyk, Poznań, s. 69–91.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1479
Liczba cytowań: 0
