Archeologia architektury Wrocławia. Metody nieinwazyjne w badaniach nad warsztatem budowlanym przełomu średniowiecza i nowożytności
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2019.010Słowa kluczowe
Wrocław, średniowiecze, nowożytność, archeologia, architektura, warsztat budowlany, analiza zapraw, cegła, analiza statystyczna, rozwarstwienie chronologiczneAbstrakt
W pracy podjęto próbę prezentacji wrocławskiego warsztatu budowlanego w drugiej połowie XV–początku XVII wieku, widzianego przez pryzmat analiz stratygraficznych oraz studiów nad techniką i technologią budowy w aspekcie chronologicznym, zweryfikowanych badaniami laboratoryjnymi. Zarysowano również europejską genezę strzech budowlanych działających wówczas w stolicy Śląska.
Bibliografia
Atlas, 2017, Atlas historyczny miast polskich, t. 4, Śląsk, red. M. Młynarska-Kaletynowa, z. 13, Wrocław, red. R. Eysymontt, M. Goliński, Wrocław.
Badura J., Kastek T., Mruczek R., Stefanowicz M., 2010, Z nowszych badań obwarowań i fortyfikacji Wrocławia, cz. 1, Pas południowy w rejonie obecnego Placu Wolności, SSA, t. 52, s. 365–425.
Bartz W., Caban M., Gąsior M., Kastek T., Mruczek R., 2015, Kościół Salwatora we Wrocławiu. Kościół Salwatora na tle wrocławskiego warsztatu budowlanego
w 2. połowie XV i w XVI wieku, [w:] Cmentarz Salwatora, s. 220–225.
Bimler K., 1940, Die schlesischen massiven Wehrbauten, Bd. 1, Fürstentum Breslau. Kreise Breslau, Neumarkt, Namslau, Breslau.
Bukowski M., 1974, Arsenał wrocławski, Wrocław.
Burak M., 2003, Arsenał wrocławski, Wrocław.
Burak M., Okólska H., 2007, Cmentarze dawnego Wrocławia, Wrocław.
Burgemeister L., Grundmann G., 1933, Die Kunstdenkmäler der Stadt Breslau, t. 2, Breslau.
Caban M., 2015a, Kościół Salwatora we Wrocławiu. Porównawcze badania pomiarowe cegieł z kościoła Salwatora we Wrocławiu, [w:] Cmentarz Salwatora, s. 197–213.
Caban M., 2015b, Kościół Salwatora we Wrocławiu. Rekonstrukcja kościoła Salwatora we Wrocławiu, [w:] Cmentarz Salwatora, s. 175–190.
Caban M., Kastek T., Krzywka M., Limisiewicz A., Mruczek R., 2013, Studium urbanistyczno-architektoniczne dla terenu nieruchomości położonej przy pl. Jana Pawła II 8 we Wrocławiu po zlikwidowanym Wojewódzkim Szpitalu im. Józefa
Babińskiego, maszynopis w archiwum Miejskiego Konserwatora Zabytków we Wrocławiu oraz Akme – Zdzisław Wiśniewski Sp. z o.o., Wrocław.
Caban M., Mruczek R., 2014, Kościół Imienia Salwatora na Przedmieściu Świdnickim we Wrocławiu. Rekonstrukcja 3D bryły kościoła Zbawiciela. Analiza metryczna cegieł z kościoła Zbawiciela, Wrocław; maszynopis w archiwum Katedry Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Chorowska M., 1994, Średniowieczna kamienica mieszczańska w Wrocławiu, Wrocław.
Chorowska M., Caban M., 2015, The origins of the brick architecture in Silesia. Brick: size, composition, chronology, [w:] Forum urbes medii aevi IX./1–2. Bricks
and building ceramics in medieval and modern urban architecture of Central Europe, Brno, s. 8–19.
Chorowska M., Caban M., Bartz W., 2015, Bricks from medieval castle in Ostrów Tumski (Wroclaw): case study, [w:] Forum urbes medii aevi IX./1–2. Bricks and building ceramics in medieval and modern urban architecture of Central Europe, Brno, s. 138–153.
Chorowska M., Lasota Cz., 2013, Kamienica mieszczańska w Świdnicy: karczma i mieszkanie
w XIII–XVIII w., Wrocław.
Chudzik P., 2015, An introduction to studies on the chisel marks in Ancient Egypt, Gӧttinger Miszellen, z. 244, s. 29–38.
Cmentarz Salwatora, 2015, Cmentarz Salwatora. Pierwsza nekropola wrocławskich protestantów,
red. K. Wachowski, Wratislavia Antiqua 21, Wrocław.
Gąsior M., Bartz W., Jaciów P., Raczyk J., 2014, Wyniki badań próbek zapraw. Badania w ramach projektu badawczego pn.: „Cmentarz Salvatora, pierwsza nekropolia wrocławskich protestantów”. Seria: W1/430-3/2014, Wrocław 2014, maszynopis w archiwum Katedry Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Gąsior M., Bartz W., Raczyk J., Jaciów P., 2015, Kościół Salwatora we Wrocławiu. Badania zapraw, [w:] Cmentarz Salwatora, s. 214–220.
Goliński M., 1997, Socjotopografia późnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń – podatnicy – rzemiosło), Acta Universitatis Wratislaviensis, nr 2010, Historia 134, Wrocław.
Gruszecki A., 1965, Metoda graficzna badań pomiarowych cegły przy ustalaniu chronologii obiektów architektonicznych, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 10, z. 1, s. 55–58.
Guszpit P., Mruczek, R., Kastek T., 2015, Kościół Salwatora we Wrocławiu. Relikty kościoła Salwatora we Wrocławiu, [w:] Cmentarz Salwatora, s. 163–175.
Guszpit P., Mruczek R., Wojcieszak J., Wojcieszak M., Wójcik M., 2010, Pierwszy wrocławski cmentarz protestancki przy kościele imienia Salwatora, wstępne wyniki badań, [w:] Śródmiejska Katedra. Kościół św. Marii Magdaleny w dziejach i kulturze Wrocławia, red. B. Czechowicz, Wrocław, s. 629–636.
Harasimowicz J., 1997, Dawny ewangelicki kościół imienia Zbawiciela (I) przed Bramą Świdnicką, [w:] Atlas architektury Wrocławia, t. 1: Budowle sakralne, świeckie
budowle publiczne, red. J. Harasimowicz, Wrocław, s. 47.
Kaczmarek-Löw K., 2010, Wendel Roskopf, architekt wczesnego renesansu. Mity i rzeczywistość, Wrocław.
Kastek T., Mruczek R., 2016, Średniowieczne obwarowania i fortyfikacje Wrocławia w świetle odkryć w rejonie Narodowego Forum Muzyki, [w:] Centrum staromiejskie we Wrocławiu, red. T. Głowiński, H. Okólska, Wrocław, s. 10–36.
Kastek T., Mruczek R., Nowaczyk W., 2011, Gimnazjum św. Elżbiety we Wrocławiu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych, [w:] Śląsk i Europa
Środkowa w pradziejach, średniowieczu i czasach nowożytnych, XVII Śląskie Spotkania Archeologiczne, Pokrzywna k. Głuchołazów, 25–28.05.2011, Pokrzywna, s. 65–66.
Kastek T., Mruczek R., Nowaczyk W., 2013, Dawne wrocławskie Gimnazjum Elżbietańskie na tle staromiejskiego Kwartału Rzeźników, SSA, t. 55, s. 417–440.
Kitliński B., Limisiewicz A., Mruczek R., 2004, Rozwój osadnictwa w strefie fortyfikacji miejskich w świetle badań parceli przy ul. Białoskórniczej 1 we Wrocławiu,
SSA, t. 46, s. 151–173.
Kmiecik P., Szwed R. w druku, Drugi zamek lewobrzeżny we Wrocławiu w świetle najnowszych badań archeologiczno-architektonicznych.
Knoblich A., 1862, Geschichte der St. Corporis-Christi-Pfarrei, Breslau.
Konczewski P., Mruczek R., Piekalski J., 2010, The fortifications of medieval and post-medieval Wrocław/Breslau, [w:] Lübecker Kolloquium zur Stadtarchäeologie im Hanseraum 7: die Befestigungen, red. M. Gläser, wyd. C. Kimminus-Schneider, M. Schneider, D. Zwick, Lübeck, s. 597–614.
Kostowski J., 1997, Kościół klasztorny bernardynów wrocławskich a działalność warsztatu budowlanego Hans Bertold, Peter Franczke. Próba monografii, [w:] Świątynia, red. J. Rozpędowski, Architektura Wrocławia 3, Wrocław, s. 63–74.
Kozak S., Steinborn B., 1971, Złotoryja – Chojnów – Świerzawa, Wrocław.
Kwaśniewski A., 1995, Dom mieszczański we Wrocławiu w okresie renesansu, [w:] Dom, red. J. Rozpędowski, Architektura Wrocławia 1, Wrocław, s. 105–137.
Laboratorium, 2014, Laboratorium Technologiczno-Konserwatorskie. Politechnika Wrocławska. Wydział Architektury (praca zbiorowa), Wyniki badań próbek zapraw. Badania w ramach projektu badawczego pn.: „Cmentarz Salvatora, pierwsza nekropolia wrocławskich protestantów”. Seria: W1/430-3/2014, maszynopis
w archiwum Instytutu Historii Architektury, Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Lasota Cz., Czerner R., 1988, Słodownie na terenie Starego Miasta we Wrocławiu w wiekach XIII–XIX, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej 22, Wrocław.
Lutsch H., 1886, Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Schlesien, t. 1: Die Stadt Breslau (Die Kunstdenkmäler der Stadt Breslau im amtlichen Auftrage bearbeitet), Breslau.
Majdzik K., Małecka M., Pasalski J., 2012, Studium rekonstrukcji kościoła Salwatora na Przedmieściu Świdnickim we Wrocławiu, [w:] Przedmieście Świdnickie we Wrocławiu, Wrocław, red. H. Okólska, H. Górska, s. 136–145 i XLIV–LI.
Małachowicz E., 1974, Wrocławskie Nowe Miasto, Wrocław.
Małachowicz E., 1975, Bastejowe fortyfikacje Wrocławia, [w:] Bastejowe fortyfikacje w Polsce, red. E. Małachowicz, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej 9, Studia i Materiały 3, Wrocław, s. 99–123.
Małachowicz E., 1985, Wrocław. Zespół pobernardyński, Warszawa.
Mruczek R., 2010, Średniowieczna i wczesnonowożytna architektura Starego Miasta w Głogowie w świetle nowszych badań. [w:] Glogovia Maior: Wielki Głogów
między blaskiem dziejów i cieniem ruin, red. B. Czechowicz, M. Konopnicka, Głogów, s. 139–181.
Mruczek R., 2015, Kościół Salwatora we Wrocławiu. Problematyka badawcza wrocławskiego warsztatu budowlanego w 2. połowie XV i w XVI wieku, [w:] Cmentarz Salwatora, s. 190–196.
Mruczek R., Caban M., Kastek T., 2015a, Process of building outside fortifications of Wrocław in the light research in the vicinity of city Arsenal, [w:] Forum urbes
medii aevi IX./1–2. Bricks and building ceramics in medieval and modern urban architecture of Central Europe, Brno, s. 70–79.
Mruczek R., Caban M., Kastek T., 2015b, Wrocław construction workshop in the 15th and 16th centuries. Results and prospects of new research, [w:] Forum urbes mediiaevi IX./1–2. Bricks and building ceramics in medieval and modern urban architecture of Central Europe, Brno, s. 94–105.
Mruczek, R., Nowakowski D., Stefanowicz M., 2005, Zamek lewobrzeżny we Wrocławiu w świetle nowszych badań, SSA, t. 47, s. 175–191.
Mruczek R., Stefanowicz M., 2007, Z badań kamienicy mieszczańskiej w Głogowie, SSA, t. 49, s. 265–286.
Mruczek R., Stefanowicz M., 2010, Południowy pas obwarowań i fortyfikacji Wrocławia w rejonie obecnego Pl. Wolności na tle przemian przestrzennych i prawnych
miasta średniowiecznego i nowożytnego, [w:] Non solum villae. Księga jubileuszowa ofiarowana profesorowi Stanisławowi Medekszy, red. J. Kościuk,
Wrocław, s. 401–454.
Piekalski J., Wachowski K., 2010, Przełom średniowiecza i nowożytności w miastach śląskich, SSA, t. 52, s. 341–364.
Rozpędowski J., 1975, Bastejowe fortyfikacje na Śląsku, [w:] Bastejowe fortyfikacje w Polsce, red. E. Małachowicz, Prace Naukowe Instytutu Historii Architektury Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej 9, Studia i Materiały 3, Wrocław, s. 137–146.
Rozpędowski J., 1978, Architektura mieszkalna od XVI do połowy XVII w., [w:] Wrocław. Jego dzieje i kultura, red. Z. Świechowski, Warszawa, s. 215–221.
Rudkowski T., 1955, Badania nad rozmiarami cegły średniowiecznego Wrocławia, Sprawozdania Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego 7, dodatek 5, Wrocław.
Schmeidler J. Ch. H., 1853, Urkundliche Geschichte der evangelischen Haupt- und Pfarrkirche zu St. Bernhardin in Breslau, von den ersten Gründung derselben bis auf
die heutige Zeit. Denkschrift zur 400 jährige Jubel-Feier dieser Kirche, Breslau.
Tomaszewski Z., 1954, Badania cegły jako metoda pomocnicza przy datowaniu obiektów średniowiecznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Wrocławskiej, Budownictwo 4, s. 31–52.
Torbus T., 2006, Renesans i manieryzm. Początek XVI, połowa XVII wieku, [w:] Zabytki sztuki w Polsce. Śląsk, red. S. Brzezicki, Warszawa, s. 36–43.
Wojtucki D., 2015, Cmentarz i kościół Salwatora we Wrocławiu w świetle źródeł pisanych, [w:] Cmentarz Salwatora, s. 11–17.
Wójcik L. M., 2005, Próba utworzenia Uniwersytetu we Wrocławiu w roku 1505, Wrocław.
Wójtowicz M., 2007, Dawne szpitale Wrocławia, Wrocław.
Wójtowicz M., 2008, Dawny szpital Wszystkich Świętych, Wrocław.
Wrocław, 1978, Wrocław. Jego dzieje i kultura, red. Z. Świechowski, Warszawa.
Zlat M., 1958, Rzeźbiarska i malarska dekoracja ratusza we Wrocławiu, [w:] Ratusz wrocławski, red. M. Bukowski, M. Zlat, Wrocław.
Zlat M., 1967a, Sztuka Wrocławia „more italico”: 1525–1560, [w:] Sztuka Wrocławia, red. T. Broniewski, M. Zlat, Wrocław, s. 199–210.
Zlat M., 1967b, Pod panowaniem manieryzmu i Niderlandów: 1560–1620, [w:] Sztuka Wrocławia, red. T. Broniewski, M. Zlat, Wrocław, s. 223–230.
Zlat M., 1976, Ratusz wrocławski, Wrocław.
Żemigała M., 2008, Cegła w budownictwie wielkopolskim w średniowieczu, Łódź.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1254
Liczba cytowań: 0
