Stary Rypin – from stronghold to town
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2016.007Keywords
Dobrzyń Land, early Middle Ages stronghold, motte-and-bailley, central place, burial ground, brickyard, Middle AgesAbstract
The archaeological sites belonging to first Rypin settlement complex (today Starorypin, Rypin commune, Kuyvian-Pomeranian Voivodeship) are a unique phenomenon, one might say that even in the scale of the country. Ring stronghold, conical stronghold, settlements (of the Pomeranian culture, early medieval, late medieval), brickyard, burial ground and church – perhaps more than one – are of a unique scientific value, which should be investigated, also by rescue excavations. The aforementioned defensive structures with the settlement complex in Stary Rypin were undoubtedly crucial for the development of the settlement and cultural relations in the area of later formed, historic Dobrzyń Land and for a very long time – at least from the mid-11th century, and certainly to the mid-14th century. Written sources indicate that already Stary Rypin was a town founded probably between 1323 and 1326. Before 1345, for unknown reasons, there was a translocation of the settlement and administrative centre to the area of today’s town Rypin, ending the history of this important centre.
References
Arszyński M., 1970 Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV i w pierwszej połowie XV wieku, Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 9, s. 7–139.
Bieniak J., 1990 Recepcja prawa chełmińskiego na Kujawach i ziemi dobrzyńskiej w średniowieczu, [w:] Studia Culmensia historico-iuridica czyli księga pamiątkowa 50-lecia prawa chełmińskiego, t. 1, red. Z. Zdrójkowski, Toruń, s. 193–228.
Bieniak J., 1994 Od wójtów Rypina do rodu szlacheckiego. Starorypińscy w XIV i XV wieku, [w:] Rypin – szkice z dziejów miasta, red. M. Krajewski, Rypin, s. 39–78.
Bogucki A., 1967 Powiat rypiński w średniowieczu (do połowy XV wieku), [w:] Szkice Rypińskie. Materiały z sesji popularno-naukowej zorganizowanej z okazji 900-lecia Rypina w dniu 27 listopada 1965 r., red. Z Jędrzyński, Bydgoszcz, s. 45–57.
Bogucki A., 1974 Z dziejów Rypina. Sprawa autentyczności dwóch dokumentów z XIV w., Prace Wydziału Nauk Humanistycznych Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, seria C, nr 14, Prace Komisji Historii 10, Warszawa–Poznań, s. 71–80.
Bogucki A., 1988 Uwagi o kasztelaniach wschodniokujawskich i dobrzyńskich (XI–XIV w.), Zapiski Kujawsko-Dobrzyńskie, t. 6, s. 69–96.
Bogucki A., 1992 Kasztelania i powiat rypiński w średniowieczu, Ziemia Dobrzyńska. Zeszyty Historyczne Dobrzyńskiego Oddziału WTN, t. 2, s. 7–15.
Chruścińska A., 2016 Raport z wykonania prac badawczych w ramach umowy nr 427/15 z dnia 30.06.2015 r. Określenie metodą luminescencyjną wieku prób cegły pochodzącej ze stanowiska archeologicznego w Starym Rypinie, maszynopis w archiwum Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, Toruń.
Dulinicz M., 2001 Zalążki miast na wczesnośredniowiecznym Mazowszu (X–XII w.), Rocznik Mazowiecki, t. 13, s. 11–23.
Dulinicz M., Ważny T., 2004 Dendrologia o datowaniu mazowieckich grodzisk, Rocznik Mazowiecki, t. 16, s. 9–27.
Gajda A., 1981 Osadnictwo grodowe ziemi dobrzyńskiej w okresie od VI do XV wieku, maszynopis pracy magisterskiej w archiwum Działu Archeologii Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, Łódź.
Gałkowski P., 2009 Parafia Świętej Trójcy w Rypinie (monografia historyczna), Rypin.
Guldon Z., Powierski J., 1974 Podziały administracyjne Kujaw i Ziemi Dobrzyńskiej w XIII–XIV wieku,
Warszawa–Poznań.
Grześkowiak J., 1963 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w 1961 roku w Starorypinie na stanowisku 1, [w:] Zbiór Dokumentów Tysiąclecia Państwa Polskiego w Rypinie. Badania archeologiczne w latach 1959–1961, red. R. Piotrowski, Rypin, s. 35–37.
Grześkowiak J., 1967 Wczesnośredniowieczne osadnictwo w Starorypinie i okolicy, [w:] Szkice Rypińskie. Materiały z sesji popularno-naukowej zorganizowanej z okazji 900-lecia Rypina w dniu 27 listopada 1965 r., red. Z. Jędrzyński, Bydgoszcz, s. 30–37.
Kajzer L., Horonziak A., 1995 Budownictwo obronne ziemi dobrzyńskiej, [w:] Budownictwo obronno-rezydencjonalne Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, cz. 4, red. L. Kajzer, Włocławek, s. 199–200.
Kajzer L., 2000 Nowy zamek w starym Rypinie, [w:] Archaeologia et historia. Księga jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Romanie Barnycz-Gupieńcowej, Łódź, s. 165–175.
Labuda G., 1978 Początki klasztoru w świetle źródeł pisanych, [w:] Materiały sprawozdawcze z badań zespołu pobenedyktyńskiego w Mogilnie, z. 1, Warszawa, s. 1–59.
Lewandowska J., 2007 Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych na tzw. grodzisku stożkowatym w roku 2007, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku, Rypin.
Lewandowska J., 2008 Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w roku 2008 na tzw. grodzisku pierścieniowatym i stożkowatym w roku 2008, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku, Rypin.
Lewandowska J., 2009 Średniowieczny kompleks osadniczy w Starorypinie, gm. Rypin, stanowisko 1 i 2, woj. kujawsko-pomorskie w świetle badań archeologicznych w latach 2007–2008, Rocznik Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, t. 1, s. 27–50.
Lewandowska J., 2010 Rypin i jego okolice w pradziejach i wczesnym średniowieczu, [w:] Rypin – dzieje miasta, t. 1, red. K. Mikulski, Rypin, s. 78–85.
Lewandowska J., 2011 Średniowieczny kompleks osadniczy w Starorypinie, gm. Rypin, woj. kujawsko-pomorskie w świetle badań archeologicznych prowadzonych w latach 2007–2009, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, t. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 541–552.
Lewandowska J., w druku Brakteaty krzyżackie z późnośredniowiecznego obiektu obronnego w miejscowości Starorypin, gm. Rypin, woj. kujawsko-pomorskie, Rocznik Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, t. 3.
Lewandowska J., Szymkowicz A., w druku Osada ludności kultury pomorskiej odkryta na wielokulturowym stanowisku numer 3 w miejscowości Starorypin, gm. Rypin, woj. kujawsko-pomorskie, Rocznik Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, t. 3.
Łytka A., 2007 Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Starorypinie, maszynopis pracy magisterskiej w archiwum Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, Toruń.
Makowiecki D., 2007 Wyniki badań archeologicznych zwierzęcych szczątków kostnych z gródka stożkowatego, stan. 1 w Starorypinie, maszynopis w archiwum Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, Toruń.
Makowiecki D., 2009 Wyniki badań archeologicznych ze Starorypina, stan. 3 (sezon 2009), maszynopis w archiwum Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, Toruń.
Marciniak-Kajzer A., Horonziak A., Kajzer L., 1998 Archeologiczne badania weryfikacyjno-konserwatorskie w Starorypinie koło Rypina, woj. włocławskie. Tzw. grodzisko pierścieniowate i stożkowate, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura we Włocławku, Łódź.
Martyka K., 2011 Znaleziska uzbrojenia z terenu grodziska w Starorypinie, Rocznik Muzeum Ziemi Dobrzyńskiej w Rypinie, t. 2, s. 81–100.
Olczak J., Siuchniński K., 1976 Typologia wczesnośredniowiecznych grodzisk Pomorza Środkowego, Slavia Antiqua, t. 23, s. 111–152.
Poliński D., 2007 Wczesne warownie w Prusach w kontekście miejscowych obiektów obronnych
o umocnieniach drewniano-ziemnych, Archaeologia Historica Polona, t. 16, s. 41–61.
Poliński D., 2013 Pień. Siedziba krzyżackich prokuratorów w ziemi chełmińskiej, Toruń.
Ptaszyński P., 1999 Zakon Bożogrobców na Ziemi Dobrzyńskiej. Zarys dziejów, Rypin–Warszawa.
Szybkowski S., 2010 Świadkowie przywileju Wielkiego Mistrza Ulryka von Jungingen z 28 X 1409 roku. Z badań nad prokrzyżacką orientacją wśród szlachty dobrzyńskiej w okresie wojny 1409–1411, Zapiski Historyczne, t. 75, z. 2, s. 23–46.
Wroniszewski J., 2010 Rypin gród i miasto w czasach średniowiecza, [w:] Rypin – dzieje miasta, t. 1, red. K. Mikulski, Rypin, s. 87–133.
Zalewski A., 1892 Kilka wiadomości z dziedziny starożytnictwa, Pamiętnik Fizyjograficzny, t. 12, dz. 4: Antropologia, s. 7.
Żebrowski T., 1976 Zarys dziejów diecezji płockiej, Płock.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 787
Number of citations: 0