Poznań – central place in the Middle Ages
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2016.002Keywords
Poznań stronghold, early Middle Ages, urbanization processes, sociotopographyAbstract
The Poznań stronghold, founded on an island within the Warta River backwaters, from the beginning belonged to hubs of the first Piasts state, which were characterized by serving various functions. In the second half of the 10th century Poznań was already a powerful fortress defending access to the state interior, seat of duke and his court, stronghold with administrative, economic and religious functions, constituting for the ruler a main point in the management of the state. Taking into account the might of its fortifications, size and multi-segment nature of the Poznań stronghold, as well as the manner of its building, it can be assumed that it was organized on the model of Carolingian-Ottonian residences. In the 1240s this main stronghold of Greater Poland was covered by urbanization processes. Initially, Duke Przemysł I planned to incorporate the city in Śródka, designating for this purpose a settlement located to the east of the stronghold, in its immediate vicinity. However, the city was organized in 1253 in more convenient area, situated on the left bank of the Warta River. Its shape and structure, including the presence of mortared ducal castle, surrounded by its own fortifications, clearly indicate that Poznań maintained its position as a central place throughout the Middle Ages.
References
Anonim – Anonim tzw. Gall, Kronika polska, przekł. R. Grodecki, oprac. M. Plezia, Wrocław 1965.
Długosz – Jana Długosza Roczniki czyli Kroniki Sławnego Królestwa Polskiego, ks. 5–6, kom. red. Z. Kozłowska-Budkowa, oprac. D. Turkowska, M. Kowalczyk, Warszawa 1973.
Wykaz skrótów
Civitas Posnaniensis – Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, red. Z. Kurnatowska, T. Jurek, Poznań Dzieje Poznania – Dzieje Poznania do roku 1793, t. 1, cz. 1, red. J. Topolski, Warszawa–Poznań Poznań – Poznań we wczesnym średniowieczu, t. 6, red. H. Kóčka-Krenz, Poznań
Antowska-Gorączniak O., 2008 Przedmioty z kości i poroża z Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, [w:] Poznań, s. 215–231.
Brzostowicz M., Stempin A., 2015 Sztuka inżynierii średniowiecznej. Relikty wałów grodowych w Poznaniu na tle innych konstrukcji drewnianych z X wieku, [w:] Pamięć, s. 27–43.
Bukowska A., 2013 Najstarsza katedra w Poznaniu. Problem formy i jej genezy w kontekście architektury około roku 1000, Kraków.
Dalewski Z., 1996 Władza, przestrzeń, ceremoniał. Miejsce i uroczystość inauguracji władcy w Polsce średniowiecznej do końca XIV w., Warszawa.
Gąsiorowski A., 1988a Rzemiosło i handel, [w:] Dzieje Poznania, s. 269–284.
Gąsiorowski A., 1988b Rozwój późnośredniowiecznego Poznania, [w:] Dzieje Poznania, s. 209–216.
Górecki J., 1998 Ostrów Lednicki – rezydencja na wczesnopiastowskim szlaku od Poznania ku Gnieznu, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, red. H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński, Poznań, s. 236–245.
Jasiński T., 2005 Uwarunkowania lokacji Poznania, [w:] Civitas Posnaniensis, s. 163–172.
Jurek T., 2005 Przebieg lokacji Poznania, [w:] Civitas Posnaniensis, s. 173–192.
Kaczmarczyk Z., 1988 Miasto przedlokacyjne: struktura, gospodarka, społeczeństwo, polityka, [w:] Dzieje Poznania, s. 90–100.
Kara M., 2009 Najstarsze państwo Piastów – rezultat przełomu czy kontynuacji? Studium archeologiczne, Poznań.
Kóčka-Krenz H., 2006 Pracownia złotnicza na poznańskim grodzie, [w:] Świat Słowian wczesnego średniowiecza, red. M. Dworaczyk i in., Szczecin–Wrocław, s. 257–272.
Kóčka-Krenz H., 2012 Na wyspie Ostrów, przy której dzisiaj jest Poznań…, Poznań.
Kóčka-Krenz H., 2013 Stan i potrzeby badań Ostrowa Tumskiego w Poznaniu, [w:] Archeologia o przeszłości Poznania i jego zaplecza. Stan i potrzeby badań, red. J. Kaczmarek, H. Kaczmarek, Poznań, s. 134–141.
Kóčka-Krenz H., 2015a Poznań – od grodu do miasta, Archaeologia Historica Polona, t. 23, s. 121–138.
Kóčka-Krenz H., 2015b Poznań w czasach panowania pierwszych Piastów, [w:] Ziemia, człowiek,sztuka, red. U. Mazurczak, Lublin, s. 71–98.
Kóčka-Krenz H., 2016a Palatium poznańskie na tle wczesnośredniowiecznych zespołów rezydencjonalnych, [w:] Archeologiczne tajemnice palatium i katedry poznańskiego Ostrowa, red. M. Przybył, Poznań, s. 21–46.
Kóčka-Krenz H., 2016b Najstarsze kościoły poznańskiego grodu, [w:] Kościoły w dobie chrystianizacji, red. M. Rębkowski, Szczecin, s. 117–135.
Kurnatowska Z., 1994 Rola wielkich grodów wczesnopiastowskich w organizacji osadnictwa i państwa polskiego, [w:] Historia prawa. Historia kultury. Liber Memorialis Vitoldo Maisel dedicatus, red. E. Borkowska-Bagieńska, H. Olszewski, Poznań, s. 63–74.
Kurnatowska Z., 2000 Wczesnopiastowskie grody centralne. Podobieństwa i różnice, [w:] Gniezno i Poznań w państwie pierwszych Piastów, red. A. Wójtowicz, Poznań, s. 9–31.
Kurnatowska Z., 2002 Początki Polski, Poznań.
Kurnatowska Z., 2014 Skarby wielkopolskie z początków państwa polskiego, Studia Lednickie, t. 13, s. 19–26.
Kürbis B., 1988 Poznań jako gród rezydencjonalny i osada z kościołami, [w:] Dzieje Poznania, s. 72–79.
Moździoch S., 1999 Miejsca centralne Polski wczesnopiastowskiej. Organizacja przestrzeni we wczesnym średniowieczu jako źródło poznania systemu społeczno-gospodarczego, [w:] Centrum i zaplecze we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, red. S. Moździoch, Wrocław, s. 21–51.
Nowacki B., 2003 Przemysł I syn Władysława Odonica, książę wielkopolski 1220/1221–1257, Poznań.
Pamięć, 2015 966 – pamięć w dębie zachowana, red. A. Stempin, Poznań.
Pawlak E., Pawlak P., 2015 Serce miasta jest po prawej stronie. Archeologia o przeszłości poznańskiej Śródki i Ostrówka, Poznań.
Piekalski J., 1998 Uwagi o problemie definicji miasta średniowiecznego. Struktury wczesnomiejskie i późnośredniowieczny model osadnictwa miejskiego, [w:] Kraje słowiańskie w wiekach średnich. Profanum i sacrum, red. H. Kóčka-Krenz, W. Łosiński, Poznań, s. 349–356.
Pietrzak J., 2005 Umocnienia średniowiecznego Poznania. Stan i potrzeby badań nad umocnieniami miasta lokacyjnego, [w:] Civitas Posnaniensis, s. 305–324.
Pilarczyk Z., 1988 Obronność Poznania w latach 1253–1793, Warszawa–Poznań.
Pilarczyk Z., 2014 Walory obronne zamku królewskiego w Poznaniu, [w:] Zamek królewski w Poznaniu. Historia i restytucja, red. A. Kaszubkiewicz, J. T. Łożyński, P. Mielewczyk, Poznań, s. 97–106.
Rogalanka A., 1988 Poznań u progu lokacji, [w:] Dzieje Poznania, s. 147–183.
Sikora M., 2005 Znaleziska monetarne z Ostrowa Tumskiego, [w:] Poznań, t. 5, s. 187–224.
Sikora M., 2008 Monety wczesnośredniowieczne z badań na stanowisku Ostrów Tumski 9/10 w Poznaniu, [w:] Poznań, s. 123–128.
Średniowieczny system obronny, 2013 Średniowieczny system obronny miasta Poznania. Odcinek północno-zachodni. Wyniki badań archeologicznych, red. P. Pawlak, Poznań.
Wawrzyniak P., 2005 Badania wykopaliskowe wczesnośredniowiecznych umocnień wałowych przy ul. ks. Ignacego Posadzego nr 5 na Ostrowie Tumskim w Poznaniu w latach 2001–2004, [w:] Poznań, s. 91–110.
Zarzycki A., 2014 Rezydencja władców polskich od XIII do XVIII w., [w:] Zamek królewski w Poznaniu. Historia i restytucja, red. A. Kaszubkiewicz, J. T. Łożyński, P. Mielewczyk, Poznań, s. 69–91.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 1214
Number of citations: 0