The state of archaeological research on the small towns of Gdańsk Pomerania in the late Middle Ages
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2015.008Keywords
małe miasta, Pomorze Gdańskie, późne średniowiecze, stan badań,Abstract
The article presents the issues and the state of archaeological research on small urban centres operating in Gdańsk Pomerania in the late Middle Ages (fig. 1). The construction of the network of towns occurred when the area was under the control of the state of the Teutonic Order, and the process of the towns’ formation lasted until early 15th century. As a result, 18 towns were founded, concentrated in the most densely populated area along the Vistula River and in the south-western part of the region (fig. 2). The state of their archaeological identification is very unequal, moreover, the excavations results are published only in part, and in most cases the basis for study are the unpublished reports. As a result, three groups of centres can be identified (fig. 3). The first group form the most excavated towns (Chojnice, Lębork and Puck). The second one, 212 Michał Starski the most numerous, included those in which only single projects were undertaken (Bytów, Człuchów, Debrzno, Gniew, Starogard Gdański, Świecie, Tczew and Tuchola). Almost a similar number of towns can be assigned to the third group (Biały Bór, Czarne, Hel, Kościerzyna, Łeba, Nowe and Skarszewy); these are centres where no excavations were conducted or their results in relation to the late Middle Ages are very modest. One of the key research issues are the origins of small towns in Gdańsk Pomerania. In the light of previous work, there are strong indications that at the time of the Teutonic Knights Chojnice, Człuchów, Lębork, Starogard Gdański and Tczew were founded on a greenfield site or on very widely scattered traces of pre-incorporation settlement, but the older settlement was located near the newly incorporated town (e.g. Człuchów, Starogard Gdański and Tczew). Less numerous are centres established on pre-incorporation settlements; they are confirmed on part of the urban area in Gniew and Puck, this probably also applies to Skarszewy and Tuchola. It can be assumed that Nowe was also situated within an older settlement, relocated by the Teutonic Order. Towns established in previously unoccupied or undeveloped areas, but near older settlements dominate, however. Historians believe such towns are Biały Bór, Czarne, Debrzno and Świecie. This indicates the deliberate decision of the Teutonic Order’s administration, which aimed to establish centres on greenfield sites, thus enabling efficient arrangement and settlement. The dating of discoveries from the oldest settlement levels in Lębork and Puck reveals that the process of settlement was undertaken in connection with the granting of the incorporation privilege or shortly after that time. The dating of a significant number of wood samples oscillate around the time of the writing of this document – in 1341 and 1348 respectively. The situation in Chojnice is somewhat different, because the acquisition of the privilege was extended in time – probably from about 1315 to 1360. The verification of the data by analysing the dendrochronological test results makes the older date more realistic. For the rest of the centres in question no dendrochronological dates were acquired. Based on artefacts’ analysis instead, layers from the second half of the 14th century were recorded. Probably the settlement process primarily took place in the early decades of their existence for this group. The arrangement of the towns is poorly identified – it was studied only for Bytów and Człuchów. Important sources for this kind of work are the preserved incorporation privileges, which reported the dimensions of residential plots. A perspective for comparative analysis is the similarity of studied urban systems in terms of the size and shape of their market squares and building blocks. The research issues of small towns in Gdańsk Pomerania also focus on the organization of public space. The state of knowledge of town halls is not very advanced; the results of archaeological research on this kind of buildings are available for Chojnice, Człuchów, Lębork and Puck. Partial data was obtained for the development of the market squares and street surfaces. In Chojnice, Gniew and Lębork traces of wooden surfaces were recorded. The use of wooden equipment related to trade was also confirmed in Chojnice, Lębork and Puck. The key issue for towns’ safety were fortifications; most of them built city walls with gates and moats (Chojnice, Debrzno, Gniew, Lębork, Nowe, Puck, Skarszewy, Starogard, Świecie, Tczew and Tuchola), in smaller centres, there were only ramparts with moats. Town fortifications are relatively poorly identified by archaeological methods; probably they worked as passive defensive lines with only manned half-shell towers and town gates, usually linked with the fortifications of the Teutonic Order’s castles. Stan badań archeologicznych nad małymi miastami Pomorza Gdańskiego... 213 In terms of development of the burghers’ plots, data were obtained for Chojnice, Człuchów, Lębork, Puck and Starogard. They confirm that small wooden dwellings were located in the front parts, sometimes with an annex built in a timber-framed construction. The central part of plot was occupied by wooden storage buildings or equipment related to craft production and, in the back part, there was a garden, a barn with a pen for animals or a cesspit. An extensive but rarely undertaken issue is the question of craft production in the small towns of Gdańsk Pomerania. The most frequently published are pottery products, but the issue of the formation of local production is not sufficiently determined. Amongst other categories of finds, more attention was paid to leather, metal and wooden products. As a result, the source base for characteristics of small town craft production is very limited. Against this background, unpublished assemblages seem mostly promising to-date. A study of these would certainly be important in the research on craft production in small towns in the region. This would enable the reconstruction of the the material culture and the standard of living of Pomeranian townspeople. An overview of the results of archaeological research in the small towns of Gdańsk Pomerania due to the limited source base makes it very difficult to consider the key issues for the oldest period of their history. However, in centres where excavations were undertaken, a picture of the towns’ origins, their planning and development becomes considerably clear. Based on this, it appears that, in the late Middle Ages, permanent urbanization mechanisms occurred and, as a result, new local centres of production and trade were created. It should be expected that with the intensification of the revitalization of historic centres of the towns in question, it will be possible to expand the current state of knowledge. The interest of researchers will also be directed towards smaller centres, which will result in their permanent archaeological protection. There is a need for further research and the publication of excavations results.
References
Barański A., 1999 Przyczynki do dyskusji o wczesnych dziejach Lęborka, Biuletyn Historyczny Lęborskiego Bractwa Historycznego, nr 10, s. 6–11.
Betlejewska C., 2004 Rozmierzenie miast lokowanych przez zakon krzyżacki w XIV wieku, [w:] Archaeologia et historia urbana, red. R. Czaja i in., Elbląg, s. 117–124.
Biskup M., 1958 Walka o zjednoczenie Pomorza Wschodniego z Polską w połowie XV wieku, [w:] Szkice z dziejów Pomorza. Pomorze średniowieczne, red. G. Labuda, Warszawa, s. 330–368.
Biskup M., 1978 Pod panowaniem krzyżackim – od 1308 r. do 1454 r., [w:] Historia Gdańska, t. 1, red. E. Cieślak, Gdańsk, s. 129–236.
Biskup M., 1980 Rozwój sieci miast pruskich do drugiej połowy XVII w., Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 28, nr 3, s. 401–412.
Biskup M., Labuda G. 1986 Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach, Gdańsk.
Blusiewcz K., 2013 Późnośredniowieczne obuwie z badań archeologicznych działki miejskiej w Pucku, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 405–414.
Blusiewicz K., Kruppé J., Milewska M., Starski M., 2014 20 lat archeologii w mieście i na zamku puckim, [w:] Z dziejów badań archeologicznych na Pomorzu Wschodnim, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 187–200.
Blusiewicz K., Nazaruk I., Starski M., 2013 Badania archeologiczne otoczenia miasta lokacyjnego w Pucku, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. H. Paner, M. Fudziński, Gdańsk, s. 299–307.
Bogucka M., Samsonowicz H., 1986 Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław.
Borkowski J., 2005 Sprawozdanie z badań archeologicznych na rynku staromiejskim w Człuchowie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Koszalin.
Borkowski J., 2010 Sprawozdanie z nadzorów i badań archeologicznych na rynku w Kościerzynie, Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Koszalin.
Borkowski J., Kuczkowski A., 2013 Poza szlakiem. Źródła archeologiczne do dziejów małych miast Pomorza Środkowego. Część 1–b. woj. koszalińskie, Koszalin.
Bruski K., 2003 Chojnice w średniowieczu (do 1466 roku), [w:] Dzieje Chojnic, red. K. Ostrowski, Chojnice, s. 46–104.
Bruski K., Śliwiński B., 1994 Pod rządami książąt pomorskich i zakonu krzyżackiego, [w:] Kościerzyna. Zarys dziejów miasta do 1939 roku (t. 1), red. M. Kallas, Kościerzyna, s. 27–56.
Chachlikowski P., 2007 Zagadkowe ślady obrzędów wielkanocnych, Kurier Bytowski, nr 14(744), s. 20–21.
Chęć A., 2008 Badania archeologiczne na placu Wolności (Rynek) w Tucholi, Archeologia Historica Polona, t. 17, s. 499–500.
Choińska E., 1971 Osadnictwo wczesno- i późnośredniowieczne w Świeciu nad Wisłą w świetle badań w latach 1959–1960, Pomorania Antiqua, t. 3, s. 385–474.
Choińska-Bochdan E., 1990 Z badań nad początkami Gniewu nad Wisłą, Pomorania Antiqua, t. 14, s. 51–99.
Czaja R., 1999 Miasta pruskie a zakon krzyżacki. Studia nad stosunkami między miastem a władzą terytorialną w późnym średniowieczu, Toruń.
Czaja R., 2000 Miasta i ich posiadłości ziemskie w państwie zakonu krzyżackiego w Prusach, [w:] Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII–XVI wieku, red. Z. H. Nowak, R. Czaja, Toruń, s. 45–65.
Dąbal J., 2013 Hel, stanowisko 11. Stan i perspektywy badań miasta portowego, Gdańskie Studia Archeologiczne, nr 3, s. 258–282.
Drążkowska A., Grupa M., 2002 Analiza i konserwacja zabytków pochodzenia organicznego (skóra, drewno, tkanina) pozyskanego w trakcie badań wykopaliskowych w Chojnicach, [w:] Chojnice i Pomorze Wschodnie w średniowieczu, red. H. Rząska, K. Walenta, Chojnice, s. 75–82.
Dzieje, 1969 Dzieje Helu, red. E. Rozenkranz, Gdańsk.
Fudziński P., 2013 Nowe badania archeologiczne i nadzory na terenie Starego Miasta w Tczewie, [w:] XVIII Sesja Pomorzoznawcza, 2. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. M. Fudzińska, Malbork, s. 255–274.
Garas M., Trzciński Ł., 2010 Badania archeologiczne na dziedzińcu Kolegium Jezuickiego w Chojnicach, Zeszyty Chojnickie, nr 25, s. 11–44.
Garlicki P., 2013 Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w wybranych punktach murów miejskich i na placu Spółdzielczym w Lęborku w 2010 roku, [w:] XVIII Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. M. Fudzińska, Malbork, s. 309–322.
Gierszewski S., 1966 Struktura gospodarcza i funkcje rynkowe mniejszych miast województwa pomorskiego w XVI i w XVII w., Gdańsk.
Grupa M., Krajewska M., Majorek M., Kozłowski T., 2013 The influence of trade contacts on grave equipment of Gniew community in 14th–18th century, Geology, Geophysics & Environment, t. 39, s. 133–142.
Grzegorz M., 1979 W czasach krzyżackich (1309–1466), [w:] Dzieje Świecia nad Wisłą i jego regionu, t. 1, red. K. Jasiński, Warszawa–Poznań–Toruń, s. 143–206.
Grzegorz M., 1988 Lokacja miast na Pomorzu Gdańskim w latach 1309–1454 na tle działalności politycznej i gospodarczej oraz administracyjnej zakonu krzyżackiego, [w:] W kręgu stanowych i kulturowych przeobrażeń Europy Północnej w XIV–XVIII w., red. Z. H. Nowak, Toruń, s. 39–55.
Grzegorz M., 1990 Osady Pomorza Gdańskiego w latach 1309–1454, Warszawa.
Grzegorz M., 2007 Pomorze Gdańskie pod rządami zakonu krzyżackiego w latach 1308–1466, Bydgoszcz.
Grzyb K., 2013 Sprawozdanie z nadzoru archeologicznego prowadzonego w ramach realizacji prac ziemnych przy rewitalizacji płyty rynku oraz ul. Wodnej i wymianie sieci energetycznej w mieście Nowe, powiat Świecie, województwo kujawsko-pomorskie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura w Bydgoszczy, Chełmno.
Gupieniec R., 2002 Średniowieczne budownictwo drewniane z Chojnic na tle porównawczym, [w:] Chojnice i Pomorze Wschodnie w średniowieczu, red. H. Rząska, K. Walenta, Chojnice, s. 29–34.
Hołowińska Z., Klinger W., Massalski R., 1984 Badania architektoniczno-archeologiczne na terenie zamku w Gniewie w 1981 roku, Zeszyty Naukowe Politechniki Gdańskiej, t. 377, Architektura, nr 24, s. 85–112.
Ignasiak M., 2014 Wyniki badań archeologicznych na placu Pokoju w Lęborku w 2013 r., maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Wieluń.
Janczyński M., 2011 Sprawozdanie z badań archeologicznych na dz. 197/2 (ul. Słodowa/Tkaczyka) w Kościerzynie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Gdańsk.
Jarzęcka-Stąporek J., 2010 Sprawozdanie z badań archeologicznych przy ul. Kilińskiego 11 w Starogardzie Gdańskim, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Gdańsk.
Jasiński K., 1979 Dzieje ziem świeckiej i nowskiej od schyłku XII w. do 1309 r., [w:] Dzieje Świecia nad Wisłą i jego regionu, t. 1, red. K. Jasiński, Warszawa–Poznań–Toruń, s. 111–142.
Jonakowski M., 2009 Sprawozdanie wstępne z przeprowadzonych archeologicznych badań wykopaliskowych na obszarze działki nr 418/14 przy ul. Zamkowej w Tczewie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Tczew.
Kajkowski K., 2010 Średniowieczny Bytów w świetle źródeł archeologicznych, Pomorania Antiqua, t. 23, s. 235–247.
Kmieciński J., 1989 Przemiany kulturowe w XIII wieku na Pomorzu Wschodnim i zagadnienie kolonizacji na prawie niemieckim, Acta Universitatis Lodziensis. Folia archaeologica, z. 10, s. 33–41.
Kmieciński J., Nowakowski A., 1978 Badania archeologiczno-architektoniczne w Tucholi w latach 1970–1972, [w:] Komunikaty archeologiczne. Badania wykopaliskowe na terenie województwa bydgoskiego w latach 1970–1972, Bydgoszcz, s. 315–325.
Kochanowski M., 1995 Z nowych odkryć archeologicznych na obszarze Starego Miasta w Tczewie, Pomorania Antiqua, t. 16, s. 299–325.
Kochanowski M., 2004 Quod hodie non est, cras edit. O potrzebie dalszych badań archeologicznych nad średniowiecznych Starogardem Gdańskim, [w:] Archaeologia et historia urbana, red. R. Czaja i in., Elbląg, s. 175–180.
Krzysiak A., 2010 Sprawozdanie z nadzorów archeologicznych na ul. Świętojańskiej, Gdańskiej, Źródlanej, Rynek, Ogrodowej, Młyńskiej, Długiej, Słodowej, Kościelnej, Jeziornej, Miodowej i Wojska Polskiego w Kościerzynie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Lębork.
Krzywdziński R., 2007 Nowe odkrycia średniowiecznych fortyfikacji miejskich Tczewa, Pomerania, nr 2(395), s. 31–37.
Krzywdziński R., 2009 Badania na stanowisku 34 w Tczewie – posesje przy ulicy Chopina 28 i Wodnej 1, Pomorania Antiqua, t. 22, s. 125–146.
Kujot S., 1913–1916 Dzieje Prus Królewskich cz. I do roku 1309, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 20–23.
Kujot S., 1924 Dzieje Prus Królewskich cz. II. Pomorze i Ziemia Chełmińska w latach 1309–1380, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 29–31.
Kurdwanowski M., 2011 Sprawozdanie z badań ratunkowych i nadzorów archeologicznych przeprowadzonych na działce nr 87/2 przy ul. Żółkiewskiego w Człuchowie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Warszawa.
Kurdwanowski M., 2014a Sprawozdanie z badań ratunkowych i nadzorów archeologicznych przeprowadzonych na działce nr 106/4 przy ul. Długosza w Człuchowie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Warszawa.
Kurdwanowski M., 2014b Sprawozdanie z ratowniczych badań archeologicznych wyprzedzających budowę przyłączy kanalizacyjnych, wodociągowych i energii elektrycznej do Baszty Młyńskiej w Debrznie, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Warszawa.
Kurdwanowski M., 2015 Sprawozdanie z nadzorów archeologicznych realizowanych w związku z przebudową dróg gminnych – ulic Okrzei, Młyńskiej i Brzozowej w Debrznie w 2014 roku, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Warszawa.
Kuszewska E., 1961 Gorzędziej wczesnośredniowieczny w świetle wstępnych prac archeologicznych, [w:] Gdańsk wczesnośredniowieczny, t. 4, red. J. Kamińska, Gdańsk, s. 145–200.
Labuda G., 1958 Walka o zjednoczenie Pomorza z Polską w X–XIV w., [w:] Szkice z dziejów Pomorza, 1: Pomorze średniowieczne, red. G. Labuda, Warszawa, s. 208–267.
Lalik T., 1965a Miasta Pomorza Gdańskiego i ich ustrój w XIII wieku (Uwagi polemiczno-krytyczne), Zapiski Historyczne, t. 30, z. 4, s. 7–35.
Lalik T., 1965b Regale targowe książąt wschodniopomorskich, Przegląd Historyczny, t. 56, z. 2, s. 171–201.
Lalik T., 1975 Funkcje miast i miasteczek w Polsce późniejszego średniowiecza, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 23, nr 4, s. 551–565.
Lalik T., 1976 Geneza sieci miasteczek w Polsce średniowiecznej, [w:] Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, red. A. Gieysztor, T. Rosłanowski, Warszawa, s. 113–136.
Longa A., 2014 Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych kwartału zabudowy pomiędzy Placem Pokoju a ulicą Młynarską w Lęborku, woj. pomorskie, Etap III, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Lębork.
Łęga W., 1949 Obraz gospodarczy Pomorza Gdańskiego w XII i XIII wieku, Poznań.
Łoś J., 2012 Sprawozdanie z nadzoru archeologicznego prowadzonego przy pracach ziemnych związanych z budową budynku ogrzewalni z węzłem sanitarnym dla osób bezdomnych z wewnętrznymi instalacjami w Nowem, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Toruniu, Delegatura w Bydgoszczy, Bydgoszcz.
Maciakowska Z., 2011 Kształtowanie przestrzeni miejskiej Głównego Miasta w Gdańsku do początku XV wieku, Gdańsk.
Marczewski M., Błaszczyk K., 2012 Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych kwartału zabudowy pomiędzy Placem Pokoju a ulicą Młynarską w Lęborku, woj. pomorskie, Etap I, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Lębork.
Milewska M., 1993 Zamek w Skarszewach. Próba rekonstrukcji dziejów założenia, Pomorania Antiqua, t. 15, s. 141–153.
Milewska M., 2007 Późnośredniowieczne i wczesnonowożytne importowane naczynia szklane z zamku w Pucku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 55, nr 1, s. 3–20.
Milewska M., Kruppé J., 2003 Nowe dane do dziejów osadnictwa wczesnośredniowiecznego w Pucku (województwo pomorskie), Archaeologia Historica Polona, t. 13, s. 221–230.
Miścicki M., Starski M., 2015 Sprawozdanie z ratowniczych badań i nadzorów archeologicznych przeprowadzonych w 2014 roku w rejonie ulic 31 Stycznia i Szpitalnej w Chojnicach, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Warszawa.
Nawrolski T., 1988 Z problematyki badawczej miasta lokacyjnego, [w:] Badania archeologiczne Pracowni Konserwacji Zabytków, red. Z. Skrok, s. 51–57.
Paner H., 1983 W poszukiwaniu gniewskiego portu, Z otchłani wieków, t. 49, z. 1–2, s. 73–78.
Paner H., 1984 Z badań nad średniowieczną architekturą obronną i portem rzecznym w Gniewie, [w:] IX Sesja Pomorzoznawcza, red. M. Haftka, M. Kwapiński, M. Kochanowski, Gdańsk, s. 125–134.
Paner H., 1998 Problematyka badań nad średniowiecznym Gdańskiem w świetle prac archeologicznych prowadzonych w latach 1987–1997, [w:] Gdańsk średniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, red. H. Paner, Gdańsk, s. 184–204.
Paner H., 2006 Archeologia Gdańska w latach 1988–2005, [w:] Archeologia Gdańska, t. 1, red. H. Paner, Gdańsk, s. 11–88.
Piskorski J. M., 2000 Średniowieczne osadnictwo niemieckie na południowym wybrzeżu Bałtyku, [w:] Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. H. Manikowska, A. Bartoszewicz, W. Fałkowski, Warszawa, s. 222–230.
Polska XVI wieku, 1911 Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, t. 12, Prusy Królewskie, cz. 1, [w:] Źródła dziejowe, t. 23, wyd. J. T. Baranowski, Warszawa.
Prusy Królewskie, 1961 Prusy Królewskie w drugiej połowie XVI wieku, oprac. M. Biskup, współpr. L. Koc, Warszawa.
Rębkowski M., 1995 Średniowieczna ceramika miasta lokacyjnego w Kołobrzegu, Kołobrzeg.
Rozenkranz E., 1962 Początki i ustrój miast Pomorza Gdańskiego do schyłku XIV stulecia, Gdańsk.
Samsonowicz H., 1966 Warunki życia w miastach Prus Królewskich w XV–XVI wieku, Zapiski Historyczne, t. 33, z. 3, s. 145–168.
Samsonowicz H., 1989 Małe miasto w środkowej Europie późnego średniowiecza. Próba modelu, Roczniki dziejów społecznych i gospodarczych, t. 50, s. 31–44.
Samsonowicz H., 2000 Wytwórczość rzemieślnicza małych miast Polski XV w., [w:] Kościół, kultura, społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. S. Bylina i in., Warszawa, s. 331–336.
Sawicki Z., 2010 Sprawozdanie z badań archeologicznych przy ul. Rybackiej 32 (dz. 251) w Tczewie, Malbork, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Malbork.
Stakun K., 2006 Sprawozdanie z badań ratowniczych w Chojnicach ul. Młyńska, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Chojnice.
Starski M. 2008 Notatka z badań ratowniczych przeprowadzonych w Skarszewach w dniu 8.08.2008 roku, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Warszawa.
Starski M. 2009a Uwagi o późnośredniowiecznej wytwórczości garncarskiej na Pomorzu Gdańskim, Archaeologia Historica Polona, t. 18, s. 75–95.
Starski M. 2009b Średniowieczne i nowożytne umocnienia miejskie Pucka w świetle wyników dotychczasowych badań archeologicznych, [w:] Stan badań archeologicznych miast w Polsce, red. H. Paner, M. Fudziński, J. Borcowski, Gdańsk, s. 209–214.
Starski M. 2009c Późnośredniowieczne naczynia gliniane z zamku w Pucku, [w:] Studia i materiały Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, t. 14, red. T. Scholl, J. Scholl, Warszawa, s. 195–284.
Starski M. 2010a Sprawozdanie z ratunkowych badań archeologicznych przeprowadzonych na działce nr 27 przy ul. Krasickiego w Człuchowie w 2010 roku, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Warszawa.
Starski M. 2010b Archäologische Untersuchungen zur Geschichte der mittelalterlichen Lokationsstadt Puck/Putzig, Quaestiones Medii Aevi Novae, t. 15, s. 283–303.
Starski M. 2011 Dzieje rynku w Pucku, Światowit, t. 8(49), fasc. B, s. 149–161, pl. 65–79.
Starski M. 2013 Lębork (Rynek), woj. pomorskie. Badania w roku 2011, Światowit, t. 9(50), fasc. B, s. 313–318.
Starski M. 2014 Zagospodarowanie parcel mieszczańskich w Pucku jako źródło poznania przemian kulturowych w małym mieście lokacyjnym w późnym średniowieczu, Archaeologia Historica Polona, t. 22, s. 145–166.
Starski M. w druku Późnośredniowieczne naczynia gliniane z badań archeologicznych wschodniego bloku zabudowy przyrynkowej miasta lokacyjnego w Lęborku, Światowit.
Szyszka M., Krzysiak A., 2014 Sprawozdanie z archeologicznych badań ratowniczych o charakterze wyprzedzających badań wykopaliskowych przeprowadzonych dla inwestycji związanej z budową budynku mieszkalno-usługowego w Lęborku przy ul. Reja dz. nr 372/1 i 372/3 obręb 3 na obszarze ochronnym dla układu urbanistycznego miasta Lęborka wpisanego do rejestru zabytków województwa pomorskiego A–106, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku, Delegatura w Słupsku, Lębork.
Tandecki J., 1995 Źródła do dziejów miast pomorskich do końca XVIII wieku, [w:] Stan badań i potrzeby edycji źródłowych dla historii Pomorza i innych krajów południowej strefy bałtyckiej, red. M. Biskup, Toruń, s. 51–67.
Trzciński Ł., 2011 Badania archeologiczne prowadzone w Chojnicach przy ulicy 31 Stycznia 8, Baszta, nr 11, s. 99–122.
Walenta K., 2000 Badania archeologiczne płyty rynku Starego Miasta w Chojnicach, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Gdańsku Chojnice.
Walenta K., 2002 Badania wykopaliskowe przy ulicy Szewskiej–Podmurnej w Chojnicach, [w:] Chojnice i Pomorze Wschodnie w średniowieczu, red. H. Rząska, K. Walenta, Chojnice, s. 35–64.
Walenta K., Trzcińska K., Trzciński M., 2000 Nowe Miasto w Chojnicach w świetle badań wykopaliskowych, [w:] Archaeologia et historia. Księga Jubileuszowa dedykowana Pani Profesor Romanie Barnycz-Gupieńcowej, red. L. Kajzer i in., Łódź, s. 403–420.
Wędzki A., 1964 (rec.) Początki i ustrój miast Pomorza Gdańskiego do schyłku XIV stulecia, Edwin Rozenkranz, Gdańsk 1962, Przegląd Zachodniopomorski, t. 8, z. 5, s. 98–100.
Wiklak H., 1993 Obuwie wykopaliskowe z Gniewa, Pomorania Antiqua, t. 15, s. 75–129.
Wiloch-Kozłowska R., 2013a Badania archeologiczne przy baszcie wodnej w Tczewie, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. H. Paner, M. Fudziński, Malbork, s. 565–570.
Wiloch-Kozłowska R., 2013b Wstępne wyniki badań archeologicznych w krypcie kościoła farnego w Tczewie, [w:] XVIII Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. E. Fudzińska, Malbork, s. 243–254.
Wojda L., 1984 Tuchola w świetle źródeł archeologicznych od XIII do XVIII wieku, [w:] IX Sesja Pomorzoznawcza, red. M. Haftka, M. Kwapiński, M. Kochanowski, Gdańsk, s. 137–143.
Wyrobisz A., 1976 Małe miasta w Polsce w XVI i XVII w., [w:] Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, red. A. Gieysztor, T. Rosłanowski, Warszawa, s. 177–187.
Z dziejów badań, 2014 Z dziejów badań archeologicznych na Pomorzu Wschodnim, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk.
Zdrenka J., 2009 Odrodzenie Gdańska po wydarzeniach 1308 roku, [w:] „Rzeź Gdańska” z 1308 roku w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej 12–13 listopada 2008 roku, red. B. Śliwiński, Gdańsk, s. 115–119.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 1024
Number of citations: 0