Domestic or foreign. Contribution to studies on early mediaeval pottery from northern Podlachia
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2013.004Abstract
The article purpose is to present the selected trends in pottery production, being in author’s opinion the evidence of mutual crossing of various cultural ethnic traditions within one discussed territory. The source base for the following debate consists of ceramic material obtained in the course of archaeological explorations carried out in early mediaeval stronghold in Łosośna Wielka, Kuźnica commune, Podlaskie province.
The subject literature when tries to attribute foreign origin, other than the local one to particular objects, accepts the criteria as follows: morphological features varied in quality, material, different than local and the other technique than the one occurring in the studied area. Unfortunately, in case of northern Podlachia, insufficient state of published material and complex, but not completely recognized ethno-cultural situation makes, that at present state of research univocal classification of a particular pottery product as local or foreign seems impossible. Therefore, present article takes as a foreign criterion the fact of relations between a particular pottery trend and a certain cultural-ethnic tradition of external territories, with simultaneous technological-stylistic diversity in comparison to forms being in the light of present studies regarded as local products. Accepting the methodical assumptions described above led to distinguishing in the material subjected to analyses, three pottery trends with characteristics of external cultural-ethnic traditions.
First of them is so called glazed ceramics, commonly connected with the culture of east-Lithuanian kurgans. This material is characterized with significant fragmentation – lack of complete vessels or preserved in at least bigger fragments, up to the half of their height is reported, with predominance of small pieces of bodies, not bearing any characteristic features – over 95% of the collection. In the light of present knowledge on the subject, glazed pottery developed between the beginning of 3rd and the end of 6th century, although the fact that some of its forms could have preserved until 7th–8th century, or even 9th century should be taken into consideration.
Next group, distinguished from standard material, consists of pottery fragments of vessels completely hand-made. Technologically and stylistically they indicate astonishing similarities with early mediaeval Prussian vessels of transitive type, i. e. forms combining features of two separate pottery styles – Baltic and Slavic ones. Analogous dishes from the settlement in Konikowo were dated from 9th or 1st half of 10th century, and the ones excavated in castle hill in Szurpiły, from 9th–10th century. It is worth signaling in this place that very similar vessels are found also in Lithuanian strongholds.
The last discussed trend is represented only by one example, classified technologically-stylistically as so called Tornow type, characteristic for the region of Lower Lusatia or southern part of the Greater Poland; as imported products they appear, among the others, in Western Pomerania or Central Poland, although up till now they have never been excavated in the territory of eastern Masovia, and what is more, in Podlachia. In accordance with recent statements, ceramics of Tornow type appeared the earliest at the turn of 9th century and its most developing period fell for 10th century.References
Ceramika bałtyjska Ceramika bałtyjska. Tradycje i Wpływy. Materiały z Konferencji, Białystok 21–23 września 2005 roku, red. M. Karczewska, M. Karczewski, Białystok.
Ceramika zachodniobałtyjska Ceramika zachodniobałtyjska. Nowe źródła i interpretacje. Materiały z Konferencji, Białystok 23–24 września 2002 roku, red. M. Karczewska, M. Karczewski, Białystok.
Andrzejewska A. 2006 Grodzisko w Krzeczkowie, pow. Mońki w świetle badań archeologicznych, [w:] Stan badań archeologicznych na pograniczu polsko-białoruskim od wczesnego średniowiecza po czasy nowożytne, red. A. Andrzejewski, H. Karwowska, Białystok, s. 103–112.
Andrzejewska A., Stankiewicz U. 2009 Wczesnośredniowieczne grodzisko w Trzciance, gm. Janów, pow. Sokólski, Podlaskie Zeszyty Archeologiczne, t. 5, s. 137–152.
Antoniewicz J. 1958 Příspěvek k problému vlivů západních Slovanů na hrnčířství Prusů, Vznik a počatky Slovanů, t. 2, s. 211–224.
Bieńkowska K. 2005 Przegląd badań archeologicznych prowadzonych na wczesnośredniowiecznych stanowiskach Podlasia w ostatnich 20 latach, [w:] Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały, t. 3, red. M. Dulinicz, Warszawa, s. 241–247.
Bobrinskij A. A. 1978 Gončarstvo vostočnoj Evropy. Instočniki i metody uzučenijâ, Moskva.
Brzeziński W. 1991 Badania osady i grodziska w Rostku gm. Gołdap, woj. suwalskie w latach 1984–1986, Rocznik Białostocki, t. 17, s. 372–377.
Brzostowicz M. 2002 Bruszczewski zespół osadniczy we wczesnym średniowieczu, Poznań.
Buko A. 1979 Problem analizy opisowej wyrobów garncarskich zachowanych fragmentarycznie, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 27, nr 2, s. 187–207.
Buko A. 1990 Ceramika wczesnopolska. Wprowadzenie do badań, Wrocław.
Buko A. 2005 Monumentalna zabudowa Góry Katedralnej w Chełmie we wczesnym średniowieczu, Archaeologia Historica Polona, t. 15/1, s. 69–83.
Buko A. 2009 Stołpie. Tajemnice kamiennej wieży, Warszawa.
Dulinicz M. 1994 Problem datowania grodzisk typu Tornow i grupy Tornow-Klenica, Archeologia Polski, t. 39, z. 1–2, s. 31–49.
Dulinicz M. 2001 Kształtowanie się Słowiańszczyzny Północno-Zachodniej, Warszawa.
Engel M. 2004 Uwagi na temat Jaćwieskiej ceramiki osadowej na przykładzie materiałów z obiektów I i Ia z Konikowa (Rostka), [w:] Ceramika zachodniobałtyjska, s. 191–212.
Engel M., Okulicz-Kozaryn J., Sobczak C. 2009 Warowna siedziba jaćwieskiego nobila Шюрпы? Architektura obronna kompleksu osadniczego w Szurpiłach, [w:] Bałtowie i ich sąsiedzi. Marian Kaczyński in memoriam, red. A. Bitner-Wróblewska, G. Iwanowska, Warszawa, s. 517–544.
Górska I. 1970 Wyniki badań sondażowych na grodzisku wczesnośredniowiecznym w Niewiarowie pow. moniecki przeprowadzonych w 1968 r., Rocznik Białostocki, t. 10, s. 143–152.
Herrmann J. 1966 Tornow und Vorberg: Ein Beitrag zur Frühgeschichte der Lausitz, Berlin.
Hołubowicz W. 1950 Garncarstwo wiejskie zachodnich terenów Białorusi, Toruń.
Informator Archeologiczny 2005 Łosośna, st. 1, gm. Kuźnica Białostocka, woj. białostockie, AZP 30–91, Informator Archeologiczny. Badania rok 1996, Warszawa, s. 225.
Karczewska M. 2009 Ceramika o powierzchni kreskowanej z międzyrzecza Biebrzy i Narwi, [w:] Ceramika bałtyjska, s. 231–248.
Kowalczyk-Heyman E. 2006 Stan badań archeologicznych na obszarze łuku Biebrzy a potrzeby badań nad osadnictwem pogranicza mazowiecko-ruskiego i litewskiego w średniowieczu, [w:] Stan badań archeologicznych na pograniczu polsko-białoruskim od wczesnego średniowiecza po czasy nowożytne, red. H. Karwowska, A. Andrzejewski, Białystok, s. 35–41.
Mâbzvzeǔ A. M. 1999 Kul’tura ǔshodnelìtûoǔskìh kurganoǔ, [w:] Arhealogìâ Belarusì, t. 2: Žalezny vek ì rannâê sârêdnâvečča, red. V. Ì. Šadyra, Mìnsk, s. 384–391.
Moszczyński J. 1986 Łosośnia, stan. 1 [grodzisko], Informator Archeologiczny. Badania rok 1985, Warszawa, s. 133.
Moszczyński J. 1987 Łosośnia, stan. 1, Informator Archeologiczny. Badania rok 1986, Warszawa, s. 144.
Okulicz J. 1988 Problem ceramiki typu praskiego w grupie olsztyńskiej kultury zachodnio-bałtyjskiej (VI–VII w. n.e.), Pomorania Antiqua, t. 13, s. 103–131.
Okulicz-Kozaryn J. 1993 Szurpiły – zespół śladów osadnictwa z czasów od III w. p.n.e. do XIII w. n.e., [w:] Przewodnik LXIV zjazdu Polskiego Towarzystwa Geologicznego na Ziemi Suwalskiej 9–12 września 1993, red. O. Juskowiak, Warszawa, s. 139–146.
Okulicz-Kozaryn J. 2004 Wypowiedź podczas dyskusji, [w:] Ceramika zachodniobałtyjska, Białystok, s. 221.
Orłowska-Stanisławska J. 2012 Czerwień w blasku srebra, Archeologia Żywa, nr 59, s. 24–28.
Stanisławski B. 2009/2010 Obce wyroby garncarskie we wczesnośredniowiecznym Wolinie, Materiały Zachodniopomorskie. Nowa seria, t. 6/7, z. 1, Archeologia, s. 203–221.
Tischler O. 1878 Bericht über die Praehistorisch-anthropologischen Arbeiten der Physikalish-Ökonomischen Gesellschaft, Schriften der Physihalisch-Ökonomishen Gesellschaft zu Königsberg, t. 18, s. 258–278.
Vengalis R. 2007 Grublėtoji keramika Rytų Lietuvoje, Lietuvos archeologija, t. 32, s. 105–132.
Vengalis R. 2009 Pottery in estern Lithuania in the first half of the first millennium AD: typology and chronology, [w:] Ceramika bałtyjska. Tradycje i wpływy. Materiały z konferencji, Białystok 21–23 września 2005 roku, red. M. Karczewska, M. Karczewski, Białystok, s. 317–333.
Wróblewski W. 2006 Ziemie pruskie i Jaćwieskie w okresie plemiennym (VII/VIII–XII/XIII wieku), [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce – 15 lat później, red. W. Chudziak, S. Moździoch, Toruń–Wrocław–Warszawa, s. 285–309.
Wróblewski W., Nowakiewicz T. 2003 Ceramika „pruska” i „słowiańska” we wczesnośredniowiecznej Galindii, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, red. M. Dulinicz, Warszawa–Lublin, s. 165–181.
Zverugo Â. G. 1989 Verhnee Poneman’e v IX–XIII vv., Minsk.
Żaba J. 2003 Ilustrowany słownik skał i minerałów, Warszawa.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 675
Number of citations: 0