Early mediaeval multi-faced figures from the area of the Baltic Sea basin – evidence of intercultural contacts or universalphenomenon?
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2013.003Abstract
Miniature multi-faced figures are instances of unique objects which functions in the context of early mediaeval culture has still been unclear. These finds are dated from the period from the half of 9th century up to the beginning of 13th century and as far as places of their occurrence are concerned, they appear in various parts of the Baltic Sea basin – from Stockholm area in the North, to Wolin in the South, Riga in the East and Danish Svendborg in the West. Such a state of facts led the researchers to put forward many interpretations concerning both, their functions and cultural belonging of their authors and users. The article author from his point of view, would like to perceive them as traces of Slavic communities’ influences, which as the only peoples inhabiting the basin of the Baltic Sea have in their mythology figures equipped with four faces and they do not appear in mythological systems of Germans and Balts, on territories of whom these objects were also excavated. As if it is to their functions, they seem to have served as religious fetishes, referring to powers which they represent. The artifacts subjected to analyses are also excellent examples of material realization of mythical contents, invoking to both – the idea of the deity itself and the vision of all the reality.
References
Ebbonis Ebbonis vita Ottonis episcopi Babenbergensis, [w:] Monumenta Poloniae Historica, t. 2, oprac. A. Bielowski, Lwów 1872.
Henrici Chronicon Henrici Chronicon Livoniae, red. L. Arbusov, A. Bauer, Hannover 1955.
Sakso O wierzeniach i kulcie pogańskim na Rugii, [w:] G. Labuda, Słowiańszczyzna starożytna i wczesnośredniowieczna. Antologia tekstów źródłowych, Poznań 1999.
Banaszkiewicz J. 2005 Zabić boga! Saxo Gramatyk o niszczeniu przez Duńczyków w 1168 roku rugijskich świątyń Arkony i Gardźcu. Povest’ vremennych let i historia zagłady Peruna za panowania Włodzimierza Wielkiego, [w:] Dawne elity. Słowo i gest, red. J. Axer, J. Olko, Warszawa, s. 63–84.
Caune A. 1995 Archäologische Zeugnisse von den heidnischen Volksglauben in Riga während des 12–13 Jahrhunderts, Światowit, t. 40, s. 26–42.
Dant T. 2007 Kultura materialna w rzeczywistości społecznej. Wartości, działania, style życia, przeł. J. Barański, Kraków.
Duczko W. 2000 Obecność skandynawska na Pomorzu i słowiańska w Skandynawii we wczesnym średniowieczu, [w:] Salsa Cholbergiensis. Kołobrzeg w średniowieczu, red. L. Leciejewicz, M. Rębkowski, Kołobrzeg, s. 23–44.
Europas 2000 Europas mitte um 1000, t. 3: Katalog, red. A. Wieczorek, H.-M. Hinz, Stuttgart.
Filipowiak W. 1979 Wolińska kącina, Z otchłani wieków, R. 45, nr 2, s. 109–118.
Filipowiak W. 1993 Słowiańskie wierzenia pogańskie u ujścia Odry, [w:] Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, red. M. Kwapiński, H. Paner, Gdańsk, s. 19–46.
Filipowiak W. 2001 Taschen-Svantevit, [w:] Otto der Grosse. Magdebrurg und Europa, t. 2: Katalog, red. M. Puhle, Mainz.
Filipowiak W., Gundlach H. 1992 Wolin Vineta. Die tatsächliche Legende vom Untergang und Aufstieg der Stadt, Rostock.
Filipowiak W., Wojtasik S. 1975 Światowit z Wolina, Z otchłani wieków, R. 41, nr 2, s. 82–89.
Gieysztor A. 2006 Mitologia Słowian, wstęp K. Modzelewski, posł. L. P. Słupecki, oprac. A. Pieniądz, Warszawa.
Greimas A. J. 2007 O bogach i ludziach. Studia o mitologii litewskiej, przekł. B. Marszalik, Kęty.
Kotlarczyk J. 1987 Słonecznego boga miejsca kultu, Z otchłani wieków, R. 53, nr 2–4, s. 153–168.
Kotlarczyk J. 1993 W poszukiwaniu genezy wielotwarzowych wyobrażeń Światowita, Świętowita, Rujewita i innych, [w:] Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, red. M. Kwapiński, H. Paner, Gdańsk, s. 56–63.
Lamm J. P. 1987 On the cult of multiple-headed gods in England and in the Baltic area, Przegląd Archeologiczny, t. 34, s. 219–231.
Leeuw van der G. 1997 Fenomenologia religii, przekł. J. Prokopiuk, Warszawa.
Muhl A. 2012 Januar: Die altslawische Kopfminiatur aus Siegersleben, http://www.lda-lsa.de/ landesmuseum_fuer_vorgeschichte/fund_des_monats/2012/januar/.
Ochmański J. 1982 Historia Litwy, Wrocław.
Rosik S. 1995 Udział chrześcijaństwa w powstaniu policefalnych posągów kultowych u Słowian Zachodnich, Prace Historyczne, t. 17, Wrocław.
Słupecki L. P. 2003 Mitologia skandynawska w epoce wikingów, Kraków.
Stanisławski B. 2011 Budownictwo wczesnośredniowiecznego Wolina – próba reinterpretacji, Materiały Zachodniopomorskie, Seria nowa, t. 6/7, s. 223–268.
Suchocki J. 1991 Mitologia bałtyjska, Warszawa.
Szczepanik P. 2010 Przedmiot jako zapis porządku kosmologicznego Słowian Zachodnich, [w:] Życie codzienne przez pryzmat rzeczy, red. P. Kucypera, S. Wadyl, Toruń, s. 27–41.
Szczepanik P. 2012 Maski w kulturze pogańskich Słowian Zachodnich. Atrybut rytualno-obrzędowy, czy fetysz religijny? [w:] Barbarzyńcy u bram, red. M. Franz, Z. Pilarczyk, Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego, Toruń, s. 104–121.
Wawrzeniuk J. 2004 Słowiański domowy kult przodków na tle porównawczym, [w:] Wędrówki rzeczy i idei w średniowieczu, Spotkania Bytomskie 5, red. S. Moździoch, Wrocław, s. 115–133.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 2157
Number of citations: 0