Chełmno i Toruń. Początki miast na ziemi chełmińskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2015.003Słowa kluczowe
wczesne średniowiecze, ziemia chełmińska, przywilej lokacyjny, geneza ośrodków miejskich, stan badań,Abstrakt
Podsumowanie wiedzy i badań nad początkami Chełmna i Torunia z uwzględnieniem opracowań historycznych oraz najnowszych wyników badań archeologicznych. Omówienie warunków powstania tych ośrodków, czynników kształtowania sieci osadniczej w najbliższym otoczeniu, podkreślenie rangi tradycji miejsca. Wskazanie różnic i podobieństw w funkcjonowaniu Chełmna i Torunia – ważnych elementów struktur osadniczych oraz punktów węzłowych połączeń komunikacyjnych we wczesnym średniowieczu.
Bibliografia
Wykaz skrótów
MSL – Mons Sancti Laurentii, Toruń
Bieniak J., 1970 Studia nad dziejami ziemi chełmińskiej w okresie piastowskim, Rocznik Grudziądzki, t. 5/6, s. 5–69.
Bienias D., 2004 Położenie fizjograficzne i chronologia stanowisk archeologicznych w Kałdusie i w jego otoczeniu, [w:] Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia przyrodniczo-archeologiczne, red. W. Chudziak, MSL, t. 2, Toruń, s. 281–296.
Biskup M., Labuda G., 1986 Dzieje Zakonu Krzyżackiego w Prusach. Gospodarka – Społeczeństwo – Państwo – Ideologia, Gdańsk.
CDM, 1919 Codex diplomaticus et commemorationum Masoviae generalis, t. 1, wyd. J. C. Kochanowski, Warszawa.
Chudziak W., 1996 Zasiedlenie strefy chełmińsko-dobrzyńskiej we wczesnym średniowieczu (VII–XI wiek), Toruń.
Chudziak W., 1998 Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Chełmnie, [w:] XII Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin 23.–24. października 1997 r. Materiały, red. M. Dworaczyk, P. Krajewski, E. Wilgocki, Acta Archaeologica Pomoranica 1, Szczecin, s. 227–235.
Chudziak W., 2003a Wczesnośredniowieczna przestrzeń sakralna in Culmine na Pomorzu Nadwiślańskim, MSL, t. 1, Toruń.
Chudziak W., 2003b Wczesnośredniowieczne „importy” skandynawskie z Kałdusa pod Chełmnem na Pomorzu Wschodnim, [w:] Słowianie i ich sąsiedzi we wczesnym średniowieczu, red. M. Dulinicz, Lublin–Warszawa, s. 117–126.
Chudziak W., 2006a Chronologia cmentarzyska, [w:] Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 1), red. W. Chudziak, MSL, t. 3, Toruń, s.157–160.
Chudziak W., 2006b U źródeł średniowiecznego miasta, [w:] Chełmno zabytkami malowane, red. M. Chełminiak, Bydgoszcz, s. 25–68.
Chudziak W., Bojarski J., Stawska V., 2010 Chronologia cmentarzyska, [w:] Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), red. W. Chudziak, MSL, t. 5, s. 105–120.
Chudziak W., Noryśkiewicz A., M., Noryśkiewicz B., 2004 Zasiedlenie okolic Góry św. Wawrzyńca w ostatnich trzech tysiącach lat w świetle historii roślinności, [w:] Wczesnośredniowieczny zespół osadniczy w Kałdusie. Studia przyrodniczo-archeologiczne, red. W. Chudziak, MSL, t. 2, Toruń, s. 209–229.
Chudziakowa J., 1973 Badania nad średniowiecznym ośrodkiem miejskim na terenie Torunia w latach 1969–1972, Zapiski Historyczne, t. 38, z. 3, s. 75–77.
Chudziakowa J., 1976 Wczesnośredniowieczne osadnictwo na terenie Torunia w świetle źródeł archeologicznych, Wiadomości Archeologiczne, t. 41, z. 1, s. 128–136.
Chudziakowa J., 1994 Toruń, [w:] Wczesnośredniowieczne grodziska ziemi chełmińskiej. Katalog źródeł, red. J. Chudziakowa, Toruń, s. 170–174.
Chudziakowa J., 1999 Średniowieczny Toruń (w świetle źródeł archeologicznych), [w:] Historia Torunia, t.1: W czasach średniowiecza (do roku 1454), red. M. Biskup, Toruń, s. 58–99.
Chudziakowa J., Kola A., 1974 Źródła archeologiczne z terenu zamku krzyżackiego w Toruniu, Toruń.
Czaja R., 2006 Pierwsze pięćset lat Chełmna (1232–1772), [w:] Chełmno zabytkami malowane, red. M. Chełminiak, Bydgoszcz, s. 69–196.
Jasiński T., 1980 Pierwsze lokacje miast nad Wisłą. 750 lat Torunia i Chełmna, Toruń.
Jasiński T., 1981 Początki Torunia na tle osadnictwa średniowiecznego, Zapiski Historyczne, t. 46, s. 5–34.
Jasiński T., 1982 Przedmieścia średniowiecznego Torunia i Chełmna, Poznań.
Jasiński T., 1999 Toruń XIII–XIV wieku – lokalizacja miast toruńskich i początki ich rozwoju (1231–około 1350), [w:] Historia Torunia, t.1: W czasach średniowiecza (do roku 1454), red. M. Biskup, Toruń, s. 100–166.
Jóźwiak S., 1996 Translokacje Chełmna a powstanie komturstwa staro- i nowochełmińskiego, [w:] Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu, red. R. Czaja, J. Tandecki, Toruń, s. 83–94.
Kola A., 1972 Sprawozdanie z badań prowadzonych w Chełmnie i Starogrodzie, pow. Chełmno w latach 1968–1969, [w:] Komunikaty Archeologiczne. Badania wykopaliskowe na terenie województwa bydgoskiego w latach 1968–1969, Bydgoszcz, s. 104–109.
Kola A., 1974 Wyniki badań archeologiczno-sondażowych i ratowniczych przeprowadzonych na terenie Chełmna i Starogrodu, pow. Chełmno w latach 1969–1970, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 4, s. 167–201.
Kola A., 1975 Wczesnośredniowieczne Chełmno w świetle źródeł archeologicznych. Problem pierwotnej lokalizacji, maszynopis rozprawy doktorskiej w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Musiałowski A., 2006 Monety, [w:] Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 1), red. W. Chudziak, MSL, t. 3, Toruń, s. 105–106.
Musiałowski A., 2010 Analiza numizmatyczna wczesnośredniowiecznych monet, [w:] Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe w Kałdusie (stanowisko 4), red. W. Chudziak, MSL, t. 5, s. 139–157.
Nowak Z. H., 1987 Dzieje Chełmna do końca XVIII w., [w:] Dzieje Chełmna. Zarys monograficzny, wyd. 2, red. M. Biskup, Warszawa–Poznań–Toruń, s. 63–128.
Powierski J., 1968 Stosunki polsko-pruskie do 1230 roku ze szczególnym uwzględnieniem roli Pomorza Gdańskiego, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 74, z. 1.
Powierski J., 1971 Przekaz Dusburga o najazdach pruskich i przejściowej okupacji ziemi chełmińskiej, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, nr 4/414, s. 379–427.
Powierski J., 1973 Studia nad strukturą administracyjno-terytorialną ziemi chełmińskiej i michałowskiej w okresie piastowskim, Bydgoskie Towarzystwo Naukowe, Prace Wydziału Nauk Humanistycznych, seria C, nr 13, Prace Komisji Historii 9, s. 3–86.
Powierski J., 1977 Dobra ostrowicko-golubskie biskupstwa włocławskiego na tle stosunków polsko-krzyżackich w latach 1235–1308, Gdańsk.
Wąsowiczówna T., 1957 Wczesnośredniowieczne przeprawy przez środkową Wisłę, Kwartalnik Historii, Kultury Materialnej, R. 5, nr 3–4, s. 433–453.
Zielińska-Melkowska K., 1986 Przywilej chełmiński 1233 i 1251, [w:] Teksty pomników prawa chełmińskiego w przekładach polskich, nr 1, red. Z. Zdrójkowski, Toruń.
Zielonka B., 1974 Cmentarzysko wczesnośredniowieczne w Brzozie, pow. Toruń, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 4, s. 235–244.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1476
Liczba cytowań: 0
