Quondam castrum Pin w świetle najnowszych badań archeologicznych
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2014.004Słowa kluczowe
Pień, quoandam castrum, grodzisko, wczesne średniowiecze, naczynia ceramiczne, Prusowie, państwo pomorskie, ród Powałów, książę pomorski, Świętopełk, kasztelania wyszogrodzkaAbstrakt
Artykuł prezentuje wynik badań archeologicznych prowadzonych w 2008 roku przez Instytut Archeologii UMK w Toruniu w miejscowości Pień. Porusza również kwestie związane z historią grodu we wczesnym średniowieczu, prezentuje stan badań archeologicznych i historycznych, dotyczących badanej miejscowości oraz hipotezy zakładające prawdopodobną przynależność administracyjną Pnia we wczesnym średniowieczu.
Bibliografia
Źródła pisane
DKM – Dokumenty kujawskie i mazowieckie przeważnie z XIII wieku, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1887.
Lites – Lites ac res gestae inter Polonos ordinemque Cruciferorum, t. 2, Poznań 1891.
PrU – Preussisches Urkundenbuch, t. 1, z.1, oprac. A. Philippi, Königsberg–Marburg 1882.
PUB – Pommerellisches Urkundenbuch, wyd. M. Perlbach, Danzig 1882.
UC – Urkundenbuch des Bisthums Culm, oprac. C. P. Woelky, Danzig 1885.
Źródła kartograficzne
Reymann D. 1845 Topographische Specialkarte des Preussischen Staats und der angrenzenden Länder, b.m.w.
Schrötter F. 1796–1802 Karte von Ost-Preussen nebst Preussisch Litthauen und West-Preussen nebst dem Netzdistrict, Berlin.
Literatura
Bieniak J. 1970 Studia nad dziejami ziemi chełmińskiej w okresie piastowskim, Rocznik Grudziądzki, t. 5/6, s. 5–69.
Błędowski P. 2012 Sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych na wczesnośredniowiecznej osadzie w Pawłówku, gm Sicienko (stanowisko 11) w roku 2012, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Bogucki A. 1996 Kasztelanie nad dolną Brdą w XII i XIII wieku, Roczniki Historyczne, R. 62, s. 89–113.
Bojarski J. 1994 Wczesnośredniowieczne grodzisko w Wabczu na ziemi chełmińskiej, [w:] Studia nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym ziemi chełmińskiej. Wybrane zagadnienia i materiały, red. J. Olczak, Toruń, s. 111–152.
Brutzer I. 1942 Neueingänge und Fundnachrichten im Berichtsjahr 1941, Gothiskandza. Blätter für Westpreußische Vorgeschichte, z. 4, s. 47–48.
Chudziak W. 1996 Quondam castra w świetle badań wczesnośredniowiecznych grodzisk ziemi chełmińskiej, Archaeologia Historica Polona, t. 3, s. 25–34.
Chudziak W. 1997 Wczesnośredniowieczny szlak komunikacyjny z Kujaw do Prus – studium archeologiczne, [w:] Wczesnośredniowieczny szlak lądowy z Kujaw do Prus (XI wiek). Studia i materiały, red. W. Chudziak, Toruń, s. 9–32.
Chudziak W. 1999 Geneza i rozwój wczesnośredniowiecznych grodów w strefie chełmińsko- -dobrzyńskiej, [w:] Studia nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym ziemi chełmińskiej, red. J. Olczak, Toruń 1999, s. 137–158.
Chudziak W., Bojarski J. 2007 Sprawozdanie z badań przeprowadzonych we wschodniej partii wczesnośredniowiecznego grodziska w Bydgoszczy, stanowisko 1. Wstępne wyniki badań, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Duda F. 1909 Rozwój terytoryalny Pomorza polskiego (wiek XI–XII), Kraków.
Drozd A., Janowski A., Poliński D. 2009 Wczesnośredniowieczne groby komorowe na cmentarzysku w Pniu koło Bydgoszczy (badania 2005–2007), [w:] XVI Sesja Pomorzoznawcza, Szczecin
–24 listopada 2007 r., cz. 1: Od epoki kamienia do okresu wczesnośredniowiecznego, red. A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński, Acta Archaeologica Pomoranica, t. 3, Szczecin, s. 351–366.
Guldon Z., Powierski J. 1974 Podziały administracyjne Kujaw i ziemi chełmińskiej w XIII–XIV wieku, Warszawa–Poznań.
Heym W. 1963 Frühe Burgen des Culmerlandes. Ein Beitrag zu den Burgen, die im Vertrag von Lonyz 1222 „quondam castrum” genannt werden, Jahrbuch der Albertus- -Universität zu Königsberg/Pr., t. 13, s. 307–320.
Janowski A. 2004 Grody nadwiślańskie na Pomorzu Wschodnim we wczesnym średniowieczu, maszynopis pracy doktorskiej w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Janowski A. 2007 Quandam castrum Ruth – próba lokalizacji średniowiecznego grodu w ziemi chełmińskiej w świetle źródeł pisanych i archeologicznych, Archaelogia Historica Polona, t. 17, s. 277–292.
Janowski A. 2010 Dwie ostrogi z zaczepem haczykowato zagiętym do wnętrza z miejscowości Pień na ziemi chełmińskiej, Acta Militaria Mediaevalia, t. 6, s. 173–183.
Janowski A., Drozd A. 2005 Grodzisko późnośredniowieczne (stan. 1) i osada wczesnośredniowieczna (stan. 2) w miejscowości Pień, gm. Dąbrowa Chełmińska, województwo kujawsko-pomorskie, [w:] XIV Sesja Pomorzoznawcza, t. 2: Od wczesnego średniowiecza do czasów nowożytnych, red. H. Paner, M. Fudziński, Gdańsk, s. 147–155.
Janowski A., Drozd A.2007 Grodzisko wczesnośredniowieczne w Pniu woj. kujawsko-pomorskie w świetle badań w latach 2004–2005, [w:] XV Sesja Pomorzoznawcza, red. G. Nawrolska, Elbląg, s. 199–209.
Janowski A., Poliński D. 2008 Naczynia ceramiczne z nawarstwień przedgrodowych w Pniu. Przyczynek do problematyki początków osadnictwa wczesnośredniowiecznego w zachodniej części ziemi chełmińskiej, [w:] Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, red. B. Gruszka, Zielona Góra, s. 351–361.
Janowski A., Poliński D. 2011 Wyniki badań wykopaliskowych średniowiecznej warowni w Pniu, gm. Dąbrowa Chełmińska, woj. kujawsko-pomorskie (stanowisko 1), przeprowadzonych w latach 2007–2008, [w:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, t. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, red. M. Fudziński, H. Paner, Gdańsk, s. 489–497.
Jasiński T. 1992 Okoliczności nadania ziemi chełmińskiej krzyżakom w 1228 roku w świetle dokumentu łowickiego, [w:] Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII–XVII wieku, ofiarowane Marianowi Biskupowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, red. Z. H. Nowak, Toruń, s. 151–163.
Jóźwiak S., Szweda A. 2005 List starosty bydgoskiego Janusza Brzozogłowego do wielkiego mistrza Michała Küchmeistra z 27 maja 1418. Przyczynek do pogranicznych stosunków polsko-krzyżackich w końcu drugiej dekady XV wieku, Zapiski Historyczne, t. 70, z. 2–3, s. 125–134.
Kola A. 1991 Grody ziemi chełmińskiej w późnym średniowieczu, Toruń.
Leciejewicz L. 1959 Z badań nad kształtowaniem się ośrodków grodowych na pograniczu pomorsko- wielkopolskim we wczesnym średniowieczu, Slavia Antiqua, t. 6, s. 134–171.
Łęga W. 1956 Społeczeństwo i państwo gdańsko-pomorskie w XII i XIII wieku, Poznań.
Mader F. 1960 Der Wald in Altpreussen als Wirtschaftsraum, Köln.
Maleczyński K. 1975 Bolesław III Krzywousty, Wrocław.
Molewski P., Poliński D. 2006 Struktura przestrzenna późnośredniowiecznego osadnictwa wiejskiego ziemi chełmińskiej na tle środowiska fizyczno-geograficznego, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia 30, s. 75–93.
Narbutt T. 1837 Dzieje starożytne narodu litewskiego, t. 2: Śledzenia początków narodu litewskiego i początki jego dziejów, Wilno.
Narbutt T. O usadowieniu się Krzyżaków 1848 O usadownieniu się Krzyżaków w Prusiech (Pierwsze 20 lat), Przyjaciel Ludu, R. 15, nr 18, s. 139, 142–144.
Poliński D. 2008 Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych w Pniu w 2008 roku, maszynopis w Instytucie Archeologii UMK, Toruń.
Porębska K. 1971 Słownik historyczno-geograficzny ziemi chełmińskiej w średniowieczu, Warszawa.
Powierski J. 1968 Stosunki polsko-pruskie do 1230 roku ze szczególnym uwzględnieniem Pomorza Gdańskiego, Roczniki Towarzystwa Naukowego w Toruniu, R. 74, z. 1, Toruń.
Powierski J. 1972 Hugo Butyr. Fragment stosunków polsko-niderlandzkich w XII w., Zapiski Historyczne, t. 37, z. 2, s. 9–43.
Powierski J. 1973 Studia nad strukturą administracyjno-terytorialną ziemi chełmińskiej i michałowskiej w okresie piastowskim, Prace Wydziału Nauk Humanistycznych Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, seria C, nr 13, s. 3–86.
Powierski J. 1993 Początek walk Krzyżaków o panowanie nad Zalewem Wiślanym i założenie Elbląga, Nautologia, R. 28, nr 3, s. 2–22.
Powierski J. 2004 Kształtowanie się granicy pomorsko-pruskiej w okresie od XII do początku XIV wieku cz. 2, [w:] Prussica. Artykuły wybrane z lat 1965–1995, t. 1, red. J. Trupinda, Malbork, s. 63–80.
Powierski J., Śliwiński B., Bruski K. 1993 Studia z dziejów Pomorza XII wieku, Słupsk.
Rymar E. 1983 Niektóre aspekty dyskusji wokół początków dynastii książęcej na Pomorzu Nadwiślańskim, Rocznik Gdański, t. 43, z. 1, s. 5–45.
Szulc D. 1844 O znaczeniu Prus dawnych, Warszawa.
Ślaski K. 1954 Granica wielkopolsko-pomorska w okresie wczesnego feudalizmu, Przegląd Zachodni, R. 10, z. 1–2, s. 91–107.
Ślaski K. 1969 Problem zajęcia Ziemi Chełmińskiej przez Prusów, Acta Baltico-Slavica, t. 6, s. 213–218.
Śliwiński B. 1989 Pogranicze kujawsko-pomorskie w XII–XIII wieku. Z dziejów Bydgoskiego i Wyszogrodzkiego w latach 1113–1296, Prace Wydziału Nauk Humanistycznych Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, seria c, nr 32, Warszawa.
Tokarski W. 1994 Wczesnośredniowieczne grodzisko w Rzęczkowie na ziemi chełmińskiej, [w:] Studia nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym ziemi chełmińskiej. Wybrane zagadnienia i materiały, red. J. Olczak, Toruń, s. 83–110.
Wilke G., Potemski C. 1985 Źródła archeologiczne do studiów nad osadnictwem wczesnośredniowiecznym z terenu Bydgoszczy i powiatu Bydgoskiego, część II, Prace Komisji Historii Bydgoskiego Towarzystwa Naukowego, t. 15, s. 3–27.
Zakrzewski S. 1902 Nadania na rzecz Chrystyana, biskupa pruskiego w latach 1217–1224, Rozprawy Akademii Umiejętności. Wydział Historyczno-Filozoficzny, Serya II, t. 17, s. 237–332.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1425
Liczba cytowań: 0
