Archaeologia Historica Polona
Piece do wypału ceramiki budowlanej i wapna w XIII-wiecznym klasztorze Dominikanów w Krakowie
DOI: http://dx.doi.org/10.12775/AHP.2017.001
Abstrakt
Zarys treści. W artykule opisano relikty XIII-wiecznych pieców odkrytych na terenie krakowskiego klasztoru Dominikanów, służących do produkcji cegieł i innych wysokogatunkowych wyrobów ceramicznym, między innymi kształtek ceramicznych, płytek posadzkowych, a także pieców wapienniczych. Zaprezentowano też inne aspekty XIII-wiecznego warsztatu i zaplecza budowlanego rozpoznanego w tym miejscu w wyniku badań archeologicznych. Dokonano skrótowej charakterystyki odkrytego tutaj późnoromańskiego i wczesnogotyckiego ceglanego detalu architektonicznego, w tym ornamentowanych płytek posadzkowych, zarówno gotowych wyrobów, jak i półproduktów.
Słowa kluczowe
Pełny tekst:
PDFBibliografia
Arszyński M. 2016 Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim, Malbork.
Attila J. 2011 Téglaégetô kemencék a középkori Magyarország területén, A nyíregyházi Jósa András Múzeum Évkönve, t. 53, s. 131–160.
Betts I. M. 2002 Medieval „Westminster” floor tiles, London.
Bojęś-Białasik A. 2015 The role of architectural research in the preservation of cultural heritage based on the conservation of the atrium – gothic hall of the Dominican priory in Krakow/Rola badań architektonicznych w ochronie dziedzictwa kulturowego na przykładzie konserwacji atrium – sieni gotyckiej klasztoru Dominikanów w Krakowie, Czasopismo Techniczne, Architektura, z. 6–A (9), s. 25–40.
Bojęś-Białasik A., Niemiec D. 2013 Kościół i klasztor dominikanów w Krakowie w świetle badań archeologiczno-architektonicznych w latach 2010–2012, [w:] Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów, red. A. Markiewicz, M. Szyma, M. Walczak, Kraków, s. 257–313.
Bojęś-Białasik A., Niemiec D. 2016a Klasztorne fundacje biskupa Iwona Odrowąża w świetle wyników badań archeologiczno-architektonicznych klasztoru dominikanów w Krakowie i opactwa cystersów w Mogile, [w:] Działalność fundacyjna biskupów krakowskich, t. 1, red. M. Walczak, s. 239–278.
Bojęś-Białasik A., Niemiec D. 2016b Medieval ceramics techniques in architecture of cracow’s Dominicans, Forum Urbes Medii Aevi 13, s. 35–48.
Bojęś-Białasik A., Niemiec D. 2016c Opactwa w Lubiążu, Trzebnicy i Mogile a początki cysterskiej architektury ceglanej na Śląsku i w Małopolsce w kontekście filiacyjnych zależności warsztatowych, [w:] Architektura sakralna w początkach państwa polskiego (X–XIII w.), red. T. Janiak, D. Stryniak, Gniezno, s. 459–506.
Brunetti V., Carlo A. M. di, Basso A. P. 1987 Le strutture murarie, [w:] Archeologia medievale a Bologna. Gli scavi nel Convento di San Domenico. Catalogo, Bologna, Museo civico archeologico, 4 aprile–31 maggio 1987, red. S. Gelichi, R. Merlo, Bologna, s. 225–228.
Buczkowski K. 1939 Płytki posadzki z XIII w. w kościele oo. Dominikanów Krakowie, Biuletyn Historii Sztuki i Kultury, R. 7, nr 2, s. 197–200.
Dębowski T. 1997a Kraków – klasztor dominikanów. Wyniki nadzoru archeologicznego prac ziemnych, t. I. Opis i dokumentacja rysunkowa wykopów, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, Kraków.
Dębowski T. 1997b Kraków – klasztor dominikanów. Wyniki nadzoru archeologicznego prac ziemnych, t. II. Inwentarz zabytków ruchomych, maszynopis w archiwum Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Krakowie, Kraków.
Drda M. 1983 Cihelna z 13. století v Milevsku, Archaeologia historica, t. 8, s. 167–173.
Eames E. S. 1961 A thirteenth-century tile kiln site at North Grange, Meaux, Beverley, Yorkshire, Medieval Archaeology, t. 5, s. 137–168.
Filipowicz M. 2002 Sprawozdanie z badań architektonicznych budynku dawnej biblioteki klasztornej, [w:] Dominikanie w środkowej Europie w XIII–XV wieku: aktywność duszpasterska i kultura intelektualna, red. J. Kłoczowski, J. A. Spież, Poznań, s. 293–300.
Florek M. 1993 Wyniki badań archeologicznych prowadzonych przy kościele p.w. św. Jakuba i dawnym klasztorze dominikanów w Sandomierzu w latach 1990–1992, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za lata 1991–1992, s. 111–138.
Florek M. 1994 Kościół św. Jakuba i dawny klasztor dominikanów w Sandomierzu. Wyniki badań archeologiczno-architektonicznych, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 42, nr 1, s. 3–25.
Frazik J. T. 1978 Sklepienia żebrowe w Polsce w XV w., [w:] Sztuka i ideologia XV wieku, red. P. Skubiszewski, Warszawa, s. 521–566.
Frycz J. 1978 Architektura zamków krzyżackich, [w:] Sztuka pobrzeża Bałtyku, red. H. Fruba, Warszawa 1978, s. 19–48.
Głowa W. 2014 Średniowieczne „kachle” krakowskie. Wybrane zagadnienia technologiczne, [w:] Rzeczy i ludzie. Kultura materialna w późnym średniowieczu i w okresie nowożytnym. Studia dedykowane Marii Dąbrowskiej, red. M. Bis, W. Bis, Warszawa, s. 91–104.
Gołubiew Z. 1975 Kościół podominikański p.w. św. Jakuba w Sandomierzu w XIII stuleciu i jego dekoracja architektoniczna, [w:] Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972, t. 2, red. J. Kłoczowski, Warszawa, s. 9–169.
Haton G. 2009 Medieval floor tiles in Kilsby Church: evidence of a rare medieval tiled church floor, The Kilsby Kronicle, nr 69, s. 1–3.
Kopera F. 1926 Średniowieczna architektura kościoła i klasztoru OO Dominikanów w Krakowie. Na podstawie zdjęć architektonicznych Zygmunta Hendla, Rocznik Krakowski, t. 20, s. 57–76.
Kuczyński J. 1963 Sprawozdanie z badań katedry kieleckiej za rok 1961, Rocznik Muzeum Świętokrzyskiego, t. 1, s. 67–89.
Landgraf E. 1993 Ornamentierte Bodenfliesen des Mittelalters in Süd- und Westdeutschland 1150–1550, t. 1–3, Stuttgart.
Lemmen van H. 2010 Medieval tiles, Oxford.
Lenkiewicz T. 1959 Kościół Marii Magdaleny w Krakowie w świetle ostatnich odkryć archeologicznych, Biuletyn Krakowski, t. 1, s. 78–98.
Łyczak M., Górski R. 2012 Ratownicze badania wykopaliskowe w rejonie bazyliki Św. Trójcy na terenie południowej części placu Dominikańskiego w Krakowie, Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa, nr 30, s. 235–242.
Łyczak M., Górski R. 2013 Wyniki badań archeologicznych prowadzonych w rejonie bazyliki św. Trójcy na terenie placu Dominikańskiego w Krakowie [w:] Sztuka w kręgu krakowskich dominikanów, red. A. Markiewicz, M. Szyma, M. Walczak, Kraków, s. 235–256.
Niemiec D. 2016 Ornamentowane posadzki w kościołach romańskich na ziemiach polskich, [w:] Architektura sakralna w początkach państwa polskiego (X–XIII w.), red. T. Janiak, D. Stryniak, Gniezno, s. 191–254.
Norton Ch. 1992 Carreaux de pavement du Moyen-Age et de la Renaissance, Paris.
Nowak J. T., Turdza W. 2012 Skarby krakowskich klasztorów, t. 2, Kraków.
Oosten van R. 2012 Het vertrek van de veertiende-eeuwse pottenbakkers uit de Bemuurde Weerd: verplicht of vrijwillig? Een herinterpretatie van de historische en archeologische gegevens, Oud Utrecht Jaarboek 2012, s. 133–150.
Piątkiewicz-Dereniowa M. 1971 Płytki posadzkowe z opactwa benedyktynów w Tyńcu, Folia Historiae Atrium, t. 6–7, s. 239–263.
Piątkiewicz-Dereniowa M. 1991 Artystyczna ceramika europejska w zbiorach polskich, Warszawa.
Rajman J. 2012 Krakowska civitas sołtysów Piotra i Salomona, [w:] Społeczeństwo Polski średniowiecznej, t. 12, Warszawa, s. 47–68.
Rojkowska H. 2014 Odkrycia przed kościołem Dominikanów w Krakowie, [w:] Kraków romański, red. J. M. Małecki, Kraków, s. 105–120.
Rooyen van C. 2008 Vloer in de maak: de productie van plavuizen in de late middeleeuwen, [w:] Over de vloer. Met voeten getreden erfgoed, red. E. Koldeweij, Amersfoort, s. 64–77.
Szewczyk-Wojtasiewicz M. 1999 Ceramiczne płytki posadzkowe z katedry romańskiej na Wawelu, Slavia Antiqua, t. 50, s. 151–167.
Szewczyk-Wojtasiewicz M. 2006a Ceramiczna płytka posadzkowa, [w:] Kraków w chrześcijańskiej Europie X–XIII w. Katalog wystawy, red. E. Firlet, E. Zaitz, Kraków, s. 388–389, nota nr 9.
Szewczyk-Wojtasiewicz M. 2006b Późnoromańska posadzka ceramiczna w katedrze na Wawelu, Acta Archaeologica Waweliana, t. 3, s. 85–106.
Szyma M. 2004 Kościół i klasztor dominikanów w Krakowie. Architektura zespołu klasztornego do lat dwudziestych XIV wieku, Kraków.
Tonezzer L. 2002 Mittelalterliche Ziegelbrennöfens, [w:] Mittelalterliche Öfen und Feuerungsanlagen. Beiträge des 3. Kolloquiums des Arbeitskreises zur archäologischen Erforschung des mittelalterlichen Handwerks, red. R. Röber, Materialhefte zur Archäologie in Baden-Württemberg 62, Stuttgart, s. 101–114.
Volti P. 2003 Les couvents des ordres mendiants et leur environnement à la fin du Moyen Âge. Le nord de la France et les anciens Pays-Bas méridionaux, Paris.
Żaki A. 1963 Archäologische Forschungen über frühmittelalterliche Krakau, Arbeitsund Forschungsberichte zur sächsischen Bodendenkmalpflege, t. 11/12, s. 581–601.
Żaki A. 1965a Badania nad przedlokacyjnym Krakowem w 1962 roku (seria X), Sprawozdanie Archeologiczne, t. 17, s. 278–287.
Żaki A. 1965b Początki Krakowa, Kraków.
