Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Deutsch
    • Język Polski
    • Español (España)
    • Italiano
    • Français (Canada)
    • Čeština
    • Français (France)
    • Hrvatski
    • Srpski
    • Українська
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • Ogłoszenia
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Deutsch
  • Język Polski
  • Español (España)
  • Italiano
  • Français (Canada)
  • Čeština
  • Français (France)
  • Hrvatski
  • Srpski
  • Українська

Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej

Rzeźbiarstwo solne jako przykład dziedzictwa górniczego Wieliczki
  • Strona domowa
  • /
  • Rzeźbiarstwo solne jako przykład dziedzictwa górniczego Wieliczki
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Nr 10 (2023) /
  4. Artykuły naukowe

Rzeźbiarstwo solne jako przykład dziedzictwa górniczego Wieliczki

Autor

  • Kinga Stabrawa-Powęska Uniwersytet Jagielloński

DOI:

https://doi.org/10.12775/ZWAM.2023.10.06

Słowa kluczowe

Kopalnia Soli w Wieliczce, rzeźbiarstwo solne, dziedzictwo górnicze, kolekcja muzealna

Abstrakt

Jednym z charakterystycznych elementów wystroju Kopalni Soli w Wieliczce są rzeźby wykonane w soli.
Fenomen występowania praktyk rzeźbienia w soli wśród wielickich górników przyczynił się do próby opisania tego zjawiska. Problemem badawczym niniejszej pracy jest rozstrzygnięcie kwestii, czy rzeźbienie w soli można uznać za element dziedzictwa górniczego Wieliczki, czy – ogólnie – wpisuje się w kategorie określone dla obszaru dziedzictwa, rozumianego jako proces, w którym elementy przeszłości są świadomie przekształcane na użytek współczesny i przejawiać mogą się na różne sposoby. Przeobrażenia, jakie zaszły w mieście oraz kopalni, zwłaszcza znaczne zmniejszenie sfery górniczej na rzecz turystyki, przyczyniły się do przekształceń w obszarze kulturowym, w tym ewoluowania praktyk górniczych. W tekście zostanie przeprowadzona analiza tego zagadnienia w oparciu o literaturę oraz materiały empiryczne zebrane podczas badań w terenie.

Bibliografia

Ashworth Gregory

: Planowanie dziedzictwa, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.

Barański Janusz

: Spiski regionalizm. Uwagi o tradycji, dziedzictwie i meta kulturowości, „Rocznik podhalański”, Tom XIV.

Bęben Artur

: Górnicza lampa się pali. O tradycjach górniczych i hutniczych w Akademii Górniczo-Hutniczej i nie tylko, Kraków: AGH.

Bogucka Małgorzata

: Ubiór górniczy na ziemiach polskich, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Copik Ilona

: Genius loci jako figura antropologiczna – transformacje znaczeniowe, konteksty interpretacyjne, „Transformacje. Pismo interdyscyplinarne”, nr 1–2 (76–77), s. 92-108.

Dobrowolska Danuta

: Górnicy salinarni w Wieliczce i ich kultura w latach 1880–1939: studium historyczno-socjologiczne załogi robotniczej, Kraków: PAN.

Długosz Alfons

: Wieliczka, Magnum Sal, jako zabytek kultury materialnej, Warszawa: Arkady.

d’Obyrn Kajetan

: Rola obiektu pogórniczego w kulturowym dziedzictwie regionu, „IV Konferencja Muzeów Górniczych i Skansenów Podziemnych w Polsce”, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Eliade Mircea

: Święty obszar i sakralizacja świata, [w:] Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, red. L. Kolankiewicz, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Gołębiowska Maria

: Sensotwórcza rola ciała w samopoznaniu według Maurice’a Merleau-Ponty’ego, Teksty Drugie, 1–2, s. 237–251.

Janicka-Krzywda Urszula

: Legendy wielickie, Kraków: Oddział Akademicki PTTK.

Jodłowski Antoni

: Dzieje Żup Krakowskich, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

: Żupa solna w Wieliczce, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

: 50 lat Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Kalwajtys Elżbieta

: Kaplica św. Antoniego w kopalni soli w Wieliczce, [w:] Studia i Materiału do dziejów żup solnych, red. A. Jodłowski, Wieliczka: Muzeum żup Krakowskich Wieliczka, Tom XIX.

Klekot Ewa

: Dziedzictwo i jego antropologia, „Rocznik Antropologii Historii”, Tom VI, s. 7–13.

Kolasa Krystyna

: Geologia złoża soli w rejonie muzeum, [w:] Studia i Materiału do dziejów żup solnych, red. A. Jodłowski, Wieliczka: Muzeum żup Krakowskich Wieliczka, Tom XVI.

Konwerska Barbara

: Kaplica św. Antoniego w Kopalni soli w Wieliczce, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

: Ruch turystyczny w kopalni soli Wieliczka w okresie zarządu austriackiego (1772–1918), Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Kowalski Piotr

: Kultura magiczna. Omen, przesąd, znaczenie, PWN.

Kuc Teresa

: Przegląd dotychczasowych badań geologicznych złoża solnego Wieliczki, [w:] Studia i Materiału do dziejów żup solnych, red. A. Jodłowski, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Tom XVI.

Le Goff Jacques

: Historia i pamięć, tłum. A. Gronowska, J. Stryjczyk, Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Ligęza Józef

: Ludowa literatura górnicza, Opole: Wydawnictwo „Śląsk”.

Lowenthal David

: The Heritage Crusade and the Spoils of History, New York: Cambridge University.

Łojek Stanisław

: Hermeneutyczna koncepcja podmiotu Martina Heideggera, „Analiza i Egzystencja”, nr 40.

Macdonald Sharon

: Memorylands. Heritage and Identity In Europe Today, London–New York: Routledge.

Maciejczak Maciej

: Świat według ciała w fenomenologii percepcji M. Merleau-Ponty’ego, Warszawa: IFiS PAN.

Merleau-Ponty Maurice

: Fenomenologia precepcji, Warszawa: Aletheia.

Niedźwiedź Anna

: Religious heritages as spatial phenomena: Constructions, experiences, and selections, “Anthropological notebooks”, Vol. 26, Issue 3, pp. 1–16.

Piera Małgorzata

: Amerykanin w wielickiej kopalni soli, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Piecha-van Schagen Beata

: Kult świętej Barbary wśród górników kopalń węgla kamiennego na Górnym Ślasku w XIX i XX wieku, Zabrze: Wydawnictwo Muzeum Górnictwa Węglowego.

Piotrowicz Stanisław

: Działalność naukowo-badawcza i gromadzenie zbiorów, [w:] 50 lat Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, red. A. Jodłowski, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Poborski Józef

: Historyczny rozwój poglądów na budowę geologiczna złoża solnego Wieliczki, [w:] Studia i Materiału do dziejów żup solnych, red. A. Jodłowski, Wieliczka: Muzeum żup Krakowskich Wieliczka, Tom I.

Płatek Piotr

: Dwa światy. Zbiór opowiadań, gawęd, legend i reportaży o górnikach i najwspanialszej w świecie tysiącletniej kopalni soli w Wieliczce, Toronto.

Robertson Iain J.M.

: Heritage form below, London & New York: Routledge.

Rzepka Leszek

: Słynne osobistości zwiedzające kopalnie wielicką w latach 1774–1974, [w:] Studia i Materiały do dziejów żup solnych, red. A. Jodłowski, Wieliczka: Muzeum żup Krakowskich Wieliczka, Tom. XXVII.

Simonides Dorota

: Górniczy stan w wierzeniach, obrzędach, humorze i pieśniach, Katowice: Śląski Instytut Naukowy.

Smith Laurajane

: Uses of heritage, London & New York: Routledge.

: „Zwierciadło dziedzictwa”: Narcystyczna iluzja czy zwielokrotnione odbicie, Rocznik Antropologii Historii, rok VI, (9), ss. 25–44.

: Emotional heritage, London & New York: Routledge.

Stabrawa-Powęska Kinga

: Religijność jako jeden z elementów dziedzictwa kulturowego Wieliczki, [w:] Studia i Materiały do dziejów żup solnych, red. J. Godłowski, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, Tom XXXIV.

Tomaszewski Andrzej

: Ku nowej filozofii dziedzictwa, Kraków: Międzynarodowe Centrum Kultury.

Wesołowska Agnieszka

: „Świat przeżywany” a doświadczenie estetyczne w filozofii Merleau-Ponty’ego, [w:] „Sztuka i filozofia”, nr 33, s. 70–90.

Wolańska Agnieszka, Skubisz Marek

: Krzyż i sól, Dziedzictwo wiary wielickich górników, Wieliczka: Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka.

Wolańska Agnieszka

: Wiara i patriotyzm w rzeźbach wielickich górników, Wieliczka: Kopalnia Soli „Wieliczka”.

Wolek-Kocur Barbara

: Źródła górniczego kultu św. Barbary, [w:] Dzieje górnictwa – element europejskiego dziedzictwa kultury, red. P.P. Zagożdżon, M. Madziarz, Wrocław: Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej.

: UNESCO, Mina i górnicy. 40 lat kopalni soli na liście UNESCO, red. M. Szczepa, Wieliczka: Kopalnia Soli „Wieliczka”.

Statut Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, https://bip.malopolska.pl/muzeumwieliczka,m,274030, akty-prawne.html

Archiwum

–1793: Księga zwiedzających kopalnię w Wieliczce – w zbiorach archiwum MŻKW, Akta Salinarne sygnatura AS/243, źródła niepublikowane.

Strony internetowe

wieliczka.naszemiasto.pl

www.kopalnia.pl

https://tiny.pl/cfndh

https://tiny.pl/cfndt

https://tiny.pl/cfndd

Prasa

Panorama Powiatu Wielickiego.

Źródła niepublikowane

Charkot Józef, Skubisz Marek, Studia konserwatorskie dla podziemnych wyrobisk kopalni soli w Wieliczce, źródła niepublikowane, przechowywane w Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka

Materiały empiryczne

Wywiady etnograficzne przeprowadzone z górnikami rzeźbiarzami w kopalni soli w Wieliczce, przeprowadzone w latach 2021–2022:

R1–A – rozmówca nr 1.

R2– M – rozmówca nr 2.

R3–B – rozmówca nr 3.

Pobrania

  • PDF

Opublikowane

2023-12-15

Jak cytować

1.
STABRAWA-POWĘSKA, Kinga. Rzeźbiarstwo solne jako przykład dziedzictwa górniczego Wieliczki. Zbiór Wiadomości do Antropologii Muzealnej [online]. 15 grudzień 2023, T. 10, nr 10, s. 111–146. [udostępniono 13.6.2025]. DOI 10.12775/ZWAM.2023.10.06.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Nr 10 (2023)

Dział

Artykuły naukowe

Licencja

Prawa autorskie (c) 2023 Kinga Stabrawa-Powęska

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:

a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;

b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);

c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;

d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;

e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).

 2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.

3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 243
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Deutsch
  • Język Polski
  • Español (España)
  • Italiano
  • Français (Canada)
  • Čeština
  • Français (France)
  • Hrvatski
  • Srpski
  • Українська

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

Kopalnia Soli w Wieliczce, rzeźbiarstwo solne, dziedzictwo górnicze, kolekcja muzealna
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa