„Arka” Józefa Iwańczaka – o pewnym spiskim muzeum rodzinnym
DOI:
https://doi.org/10.12775/18891Słowa kluczowe
family museum, inclusive museum, collection, cultural heritage, cultural regionAbstrakt
The subject of the paper is a private ethnographic collection, assembled over the past years by Stanisław Iwańczak, a retired farmer and a construction worker, in the village of Niedzica, in the southern region of Polish Spisz, displayed in a former farm building. The collection consists of agricultural tools and crafts, furniture, housewares, costumes, utensils, religious pictures, photographs, books, letters, decorations. In the creation of the collection were also involved Mr. Iwańczak’s children, who emigrated to the United States in the 1990s. The conducted ethnographic research shows that the collection plays an important role in preserving not only ancestral identity, but also a wider one – local and regional. The reconstructed traditional interior hosts periodical family celebrations, especially during the annual visits of Mr. Iwańczak’s children, photo shoots exhibitions, local folklore music concerts and school classes concerning the culture of the region. This self-made museum, with collected objects de memoire, seems to be a kind of mental and cultural shelter for the members of the family living abroad, as well as for the local community. The collection is an anchor preventing people from losing the contact with the tradition of the region. It represents the heritage of absence, at the same time playing the role of a transmission belt linking generations, enabling trans valuation of this heritage in the modernized environment.
Bibliografia
Aristides 1988: ‘Calm and Uncollected’, “American Scholar”, Tom III.
Assman Aleida 2013a: Kanon i archiwum, w: taże, Między historią a pamięcią. Antologia, przeł. A. Konarzewska, Warszawa: Wydawnictwa UW.
b: O medialnej historii pamięci kulturowej, taże, Między historią a pamięcią. Antologia, przeł. K. Sidowska, Warszawa: Wydawnictwa UW.
Assman Jan 2008: Pamięć kulturowa. Pismo, zapamiętywanie i polityczna tożsamość w cywilizacjach starożytnych, przeł. A. Kryczyńska-Pham, Warszawa: Wydawnictwa UW.
Barański Janusz 2014: Janosik na Spiszu: „rytuał estetyczny” a tożsamość regionalna, „Zeszyty Naukowe KUL”, Tom IV.
Belk Russel 1988: Possessions and the Extended Self, “Journal of Consumer Research” Tom II.
: Collecting in a Consumer Society. London: Routledge.
Belk Russel, Wallendorf Melanie, Sherry John, Holbrook Morris 1990: Collecting in a Consumer Culture. Highways and Buyways, Provo: Association for Consumer Research.
Benjamin Walter 1996: Anioł Historii. Eseje, szkice, fragmenty, przeł. K. Krzemieniowa, H. Orłowski, J. Sikorski, Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Bonshek Elizabeth 2010: Collecting Relations in Melanesia: Making a Contemporary Collection in the Western Highlands of Papua New Guinea, “Journal of Museum Ethnography”, Tom XXIII.
Clifford James 1997: Routes: Travel and Translation in the Late Twentieth Century. Cambridge, MA: Harvard University Press.
: Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, przeł. E. Dżurak [et al.], Warszawa KR.
Davis Fred 1979: Yearning for Yesterday. A Sociology of Nostalgia, New York: Free Press.
Duncan Carol 2005: Muzeum sztuki jako rytuał, [w]: Muzeum sztuki. Antologia, red. M. Popczyk, przeł. D. Minorowicz, Kraków: Universitas.
Durost Walter 1932: Children’s Collecting Activity Related to Social Factors, New York: Bureau of Publications, Teachers’ College.
Edensor Tim 2004: Tożsamość narodowa, kultura popularna i życie codzienne, przeł. A. Sadza, Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Elsner John, cardinal roger 1994: Introduction, [w]: ciże, The Cultures of Collecting, London: Reaktion Books.
Folga-Januszewska Dorota 2015: Muzeum: fenomeny i problem, Kraków: Universitas.
Gell Alfred 1998: Art and Agency. An Anthropological Theory, Oxford: Clarendon Press.
Giddens Anthony 2005: Życie w społeczeństwie posttradycyjnym, przeł. W. Zrałek-Kossakowski, „Krytyka Polityczna”, Tom IX/X.
Goethe Johann Wolfgang 1957: Z mojego życia. Zmyślenia i prawda, tłum. A. Guttry, t. 1, Warszawa: PWN.
Hecht Anat 2001: Home Sweet Home. Tangible Memories of an Uprooted Childhood, [w]: Home Possessions. Material Culture Behind Closed Doors, red. D. Miller, Oxford and New York: Berg.
Hoskins Janet 1990: Agency, Biography and Objects, [w]: red. W. Keane, S. Küchler, M. Rowlands, P. Spyer, C. Tilley, Handbook of Material Culture, London: Sage.
: Biographical Objects. How Things Tell the Stories of People’s Lives, New York-London: Routledge.
Jannelli Angela 2012: Wilde Museen: zur Museologie des Amateurmuseums, Bielefeld: Transcript Verlag.
Kaniowska Katarzyna 2014 Hasło: postpamięć, [w]: red. M. Saryusz-Wolska, R. Traba, Modi memorandi. Leksykon kultury pamięci, Warszawa: Scholar.
Kirshenblatt-Gimblett Barbara 2011: Od etnologii do dziedzictwa. Rola museum, przeł. K. I J. Sieliccy, “Etnografia Nowa” Tom III.
Kreps Christina 2006: Non-Western Models of Museums and Curation in Crosscultural Perspective, [w]: red. S. Macdonald, A Companion to Museum Studies, Oxford: Blackwell.
Okopień-Sławińska Aleksandra 1988: Hasło: podmiot czynności twórczych, [w]: red. M. Głowiński, T. Kostkiewiczowa, A. Okopień-Sławińska, J. Sławiński, Słownik terminów literackich, Wrocław: Ossolineum.
Pearce Susan 1995: On Collecting. An Investigation into Collecting in the European Tradition, London and New York: Routledge.
: Museums, Objects and Collections, London and New York: Leicester University Press.
Pomian Krzysztof 2001: Zbieracze i osobliwości. Paryż-Wenecja XVI-XVIII wiek, przeł. A. Pieńkos, Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Raczyńska-Kruk Marta 2016: Stary sekretnik, czyli opowieść o podróżach w domowe zaświaty. Antropologiczny portret rodzinnej pamiątki, „Maska. Magazyn Antropologiczno-Społeczny”, Tom XXXI.
Ryle Gilbert 1970: Czym jest umysł? , przeł. W. Marciszewski, Warszawa: PWN.
Tańczuk Renata 2011: Ars Colligendi. Kolekcjonowanie jako forma aktywności kulturalnej, Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego.
Timothy Dallen 1997: Tourism and the Personal Heritage Experience, “Annals of Tourism Research”, Tom III.
Vergo Peter 1997: Introduction, [w]: red. Tense, The New Museology, London: Reaktion Books.
Waniczek Maria 2014: Niedzickie zwyczaje w Czardaszu, Niedzica.
Winnicott Donald 1971: Playing and Reality, London: Tavistock
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
1. Autorzy udzielają wydawcy (Polskiemu Towarzystwu Ludoznawczemu) licencji niewyłącznej na korzystanie z utworu w następujących polach eksploatacji:
a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (ebook, audiobook);
c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego;
d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera;
e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY - ND 4.0).
2. Autorzy udzielają wydawcy licencji nieodpłatnie.
3. Korzystanie przez wydawcę z utworu na ww. polach nie jest ograniczone czasowo, ilościowo i terytorialnie.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 301
Liczba cytowań: 0