Między Wielkim Głodem a Wielkim Terrorem

Deportacje ludności z przygranicznych rejonów sowieckiej Ukrainy w 1935 roku

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/STW.2021.05.01

Abstrakt

Artykuł jest poświęcony ukazaniu pierwszej masowej deportacji niepewnej ludności polskiej i niemieckiej z zachodnich przygranicznych rejonów Ukrainy, dokonanej przez władzę sowiecką w 1935 roku. Wśród prawie 9,5 tys. deportowanych gospodarstw mniej więcej połowę stanowiły rodziny polskie. Narastająca podejrzliwość i wrogość wobec ludności polskiej i niemieckiej były spowodowane zaostrzeniem sytuacji międzynarodowej w ówczesnej Europie i zarysowaniem się przyszłych konfliktów wojennych. Sowieci w połowie lat trzydziestych XX wieku umacniali dla bezpieczeństwa granicę zachodnią, m.in. budując wzdłuż niej, w tym na odcinku z II RP, tzw. linię Stalina – inżynieryjno-fortyfikacyjne obiekty. Deportowana ludność polska i niemiecka została rozmieszczona we wschodnich obwodach Ukrainy, dokładniej we wsiach wyludnionych w czasie Wielkiego Głodu w latach 1932–1933. Tym posunięciem spodziewano się osiągnąć podwójny cel – wzmocnić bezpieczeństwo zachodnich rubieży państwa oraz uzupełnić w siłę roboczą zdziesiątkowane głodem wsie i miasta.

Biogram autora

Prof. Henryk Stroiński - Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Profesor doktor habilitowany nauk humanistycznych, historyk, wykładowca Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Urodzony w polskiej rodzinie we wsi Panasówka niedaleko Tarno­pola. Absolwent Fakultetu Historycznego Uniwersytetu Lwowskie­go (1977). Był nauczycielem i dyrektorem szkoły średniej. Odbył studia doktoranckie w Katedrze Historii Południowych i Zachod­nich Słowian Uniwersytetu Lwowskiego. Doktorat obronił na Uż­gorodzkim Państwowym Uniwersytecie. W 2000 roku habilitował się na Uniwersytecie Warszawskim. Od 2011 roku jest profesorem zwyczajnym. Był docentem, profesorem na wyższych uczelniach w Tarnopolu, Krzemieńcu na Ukrainie, a od 2001 roku jest profe­sorem i kierownikiem Zakładu Stosunków Międzynarodowych na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie oraz Prze­wodniczącym Rady Naukowej Centrum Badań Europy Wschodniej. Wieloletni prezes Polskiego Towarzystwa Kulturalno-Oświatowego Tarnopolskiego Obwodu, założyciel i prezes Stowarzyszenia Uczo­nych Polskich Ukrainy. Inicjator i organizator międzynarodowych konferencji naukowych. Jest autorem licznych publikacji poświę­conych losom Polaków na Ukrainie i stosunkom polsko-ukraiń­skim w XXwieku. Opublikował ok. 200 rozpraw na temat losów ludności polskiej w warunkach sowieckiego totalitaryzmu.

Wybrane publikacje
Deportacje polskiej ludności z Ukrainy do Kazachstanu w 1936 r. Przyczyny, przebieg, skutki, w: Polacy w Kazachstanie, red. S. Ciesielski, A. Kuczyński (1996); Represje stalinizmu wobec ludności polskiej na Ukrainie w latach 1929–1939 (1998); Wielka prowokacja NKWD. Sprawa Polskiej Organizacji Wojskowej na Ukrainie w latach 1933–1938, w: Europa nieprowincjonalna. Przemiany na ziemiach wschodnich dawnej Rzeczypospolitej (Białoruś, Litwa, Łotwa, Ukraina, wschodnie pogranicze III Rzeczypospolitej) w latach 1772–1999, red. K. Jasiewicz (1999); Pamiętnik kijowski, t. VI–IX(red. nauk.) (2002–2008); Polacy na Południowej Ukrainie XVII–XX wiek (2007); Ucieczki, deportacje i repatriacje Polaków z Ukrainy w XX wieku: etapy, rozmach, specyfika, skutki, „Przegląd Polonijny” z. 4 (2007); Polska dyplomacja na Wschodzie w XX – początkach XXI wieku (2010); Zbrodnia doskonała, czyli ludobójstwo Polaków w ZSRR, „Przegląd Wschodnioeuropejski” t. 8 (2017); Marchlewszczyzna. Rzecz o polskim rejonie narodowościowym na Ukrainie w latach 1925–1935, „Echa Przeszłości” nr 18 (2017); Hołodomor. Polska. Polskie ofiary 1932–1933, red. M. Dworczyk, R. Kuśnierz (współautor) (2019); Zostali na Wschodzie. Słownik inteligencji polskiej w ZSRS 1945–1991, t. I, red. A. Hlebowicz (współautor) (2021).

Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX

Pobrania

Sklep wydawnictwa:

Przejdź do sklepu

Opublikowane

2025-09-23

Jak cytować

1.
STROIŃSKI, Henryk. Między Wielkim Głodem a Wielkim Terrorem: Deportacje ludności z przygranicznych rejonów sowieckiej Ukrainy w 1935 roku. Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX [online]. 23 wrzesień 2025, T. 5, s. 12–23 (PL), 258. [udostępniono 30.12.2025]. DOI 10.12775/STW.2021.05.01.

Numer

Tom 5 (2021)

Dział

Artykuły

Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 370
Liczba cytowań: 0