Technika i totalna mobilizacja w perspektywie sporów czasów Republiki Weimarskiej

Abstrakt

W artykule zostanie omówiona rola techniki w „mobilizacji” społeczeństwa lat trzydziestych XX wieku w kontekście dorobku intelektualnego myślicieli z kręgu tzw. rewolucji konserwatywnej. Na przykładzie prac niemieckiego pisarza Ernsta Jüngera – w szczególności jego najważniejszego traktatu Robotnik. Panowanie i forma bytu z 1932 roku – zostanie zaprezentowany problem relacji między obszarem technologii a tworzącą się wówczas nową formą państwa. Jünger, opisując obserwowane przemiany polityczne i społeczne, diagnozował narodziny nowego porządku przełamującego granice między tym, co „mechaniczne”, a tym, co „organiczne”, przede wszystkim zaś niweczącego zasady dawnego liberalnego ładu. Będąc jednym z najważniejszych autorów nurtu tzw. rewolucji konserwatywnej, wychwytywał głębokie przemiany świata, w którym konieczność zmiany wymuszanej, m.in. przez technikę, nie niwelowała przestrzeni ludzkiej wolności. Inaczej mówiąc, stosowane przez niego pojęcie „totalnej mobilizacji” nie determinowało kontekstu totalitarnego, ale też nie wykluczało go, gdyż o ile forma zmian była wymuszona przez Formę Bytu, o tyle jej treść pozostawała kwestią ludzkiego wyboru. Ujęcie Jüngera zostanie skonfrontowane z ujęciami innych autorów, jak Waltera Benjamina, Wernera Sombarta czy autorów narodowosocjalistycznych, opisującymi wyłanianie się nowej formy państwa i społeczeństwa oraz roli technologii w tym procesie.