Prawnicy niemieckiego pochodzenia w Łodzi okresu II wojny światowej

Autor

DOI:

https://doi.org/10.12775/STW.2023.07.02

Abstrakt

Celem artykułu jest analiza biografii adwokatów Niemców z Łodzi, którzy w czasie II wojny światowej stanęli przed koniecznością wyboru: volkslista albo trwanie przy obywatelstwie polskim i wyjazd do Generalnego Gubernatorstwa. Po styczniu 1945 roku ci z nich, którzy byli na Niemieckiej Liście Narodowej, musieli odpowiadać karnie z tytułu przyjęcia niemieckiego obywatelstwa. Udział przedwojennych prawników w narodowosocjalistycznym wymiarze sprawiedliwości budził wiele wątpliwości: pole działania niemieckich adwokatów zmniejszało się w warunkach wojennych z roku na roku, nie mogli oni też reprezentować klientów Polaków i Żydów przed niemieckimi sądami. Późniejsze rozliczenie ich i usunięcie z zawodu zakończyło – razem z Zagładą żydowskich adwokatów – przedwojenny konflikt narodowościowy o dostęp do stanowisk i możliwość reprezentacji klientów. Losy łódzkich adwokatów niemieckiego pochodzenia są symptomatyczne dla losów całej niemieckiej klasy średniej w centralnej Polsce – od wybuchu wojny do ostatnich wypędzeń i wysiedleń z powojennej Łodzi i województwa łódzkiego.

Biogram autora

Dr Michał Turski - Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie

Historyk, doktor nauk humanistycznych, pracownik Centrum Badań Historycznych Polskiej Akademii Nauk w Berlinie. Doktorat na temat mniejszości niemieckiej i Niemieckiej Listy Narodowej w Łodzi i regionie łódzkim między 1914 a 1970 r. obronił na Uniwersytecie Justus-Liebiga w Gießen oraz Uniwersytecie Łódzkim w ramach umowy cotutelle. Stypendysta m.in. Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie, Instytutu im. Johana Gottfried Herdera w Marburgu. Jego zainteresowania badawcze: Niemiecka Lista Narodowa i mniejszość niemiecka w Polsce Centralnej, biografie i ego-dokumenty XX-wieczne, pamiętniki z powojennych konkursów na wspomnienia (tzw. pamiętniki konkursowe), życie codzienne pod okupacją niemiecką podczas drugiej wojny światowej, historia Łodzi i regionu łódzkiego między 1914 a 1949 rokiem.
Wybrane publikacje:
Intimbeziehungen zwischen Deutschen und Polen und die Deutsche Volksliste im besetzten Lodz, „Historie. Jahrbuch des Zentrums für Historische Forschung Berlin der Polnischen Akademie der Wissenschaften” t. 15 (2022–2023); Vom Gestapo-Übersetzer zum polnischen Agenten. Die wechselvolle Biographie des Willi Zukriegel, w: Unter Beobachtung | Under Surveillance, red. S. Lehr (2022); Niemiecka Lista Narodowa w regionie łódzkim w trakcie II wojny światowej, „Przegląd Zachodni” z. 1 (2021).

Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX Tom 7 2023

Pobrania

Sklep wydawnictwa:

Przejdź do sklepu

Opublikowane

2025-09-21

Jak cytować

1.
TURSKI, Michał. Prawnicy niemieckiego pochodzenia w Łodzi okresu II wojny światowej. Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX [online]. 21 wrzesień 2025, T. 7, s. 30–44 (PL), 214. [udostępniono 30.12.2025]. DOI 10.12775/STW.2023.07.02.

Numer

Tom 7 (2023)

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2025 Studia nad Totalitaryzmami i Wiekiem XX

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

CC BY ND 4.0. Posiadaczem prawa autorskiego (Licencjodawcą) jest Autor, który na mocy umowy licencyjnej udziela nieodpłatnie prawa do eksploatacji dzieła na polach wskazanych w umowie.

  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji niewyłącznej na korzystanie z Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego w następujących polach eksploatacji: a) utrwalanie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; b) reprodukowanie (zwielokrotnienie) Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego drukiem i techniką cyfrową (e-book, audiobook); c) wprowadzania do obrotu egzemplarzy zwielokrotnionego Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego; d) wprowadzenie Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego do pamięci komputera; e) rozpowszechnianie utworu w wersji elektronicznej w formule open access na licencji Creative Commons (CC BY-ND 3.0) poprzez platformę cyfrową Wydawnictwa Naukowego UMK oraz repozytorium UMK.
  • Korzystanie przez Licencjobiorcę z utrwalonego Utworu ww. polach nie jest ograniczone czasowo ilościowo i terytorialnie.
  • Licencjodawca udziela Licencjobiorcy licencji do Utworu/przedmiotu prawa pokrewnego nieodpłatnie na czas nieokreślony

PEŁEN TEKST UMOWY LICENCYJNEJ >>

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 90
Liczba cytowań: 0