Sekrety świata natury zdemaskowane, czyli Mistrz, Małgorzata i fitonimy
DOI:
https://doi.org/10.12775/SP.2020.007Słowa kluczowe
Mikhail Bulgakov, The Master and Margarita, flora, phytonym, botany, vascular plants, cultivated plantsAbstrakt
Artykuł podejmuje temat przedstawienia świata natury w utworze Michaiła Bułhakowa
Mistrz i Małgorzata. Szczególnym przedmiotem zainteresowania autorów jest obraz świata
roślinnego w powieści. Na podstawie analizy słownictwa określającego nazwy roślin, ich
części, typów siedlisk oraz pochodzących od tych słów derywatów słowotwórczych została
sporządzona lista frekwencyjna. Analiza jakościowa wskazała na dominację kilku leksemów
o wysokim stopniu ogólności: ‘ogród’ oraz ‘las’ – dwa najczęściej spotykane fitonimy w powieści
stanowią ponad 20% wszystkich użytych w powieści terminów związanych z botaniką
roślin. Dzięki wyodrębnieniu tego pola leksykalnego autorzy określili wykazany w powieści
poziom wiedzy botanicznej autora jako zadziwiająco niski. Wniosek ten odnieśli do wymowy
powieści, uwzględniając stosowane konwencje gatunkowe oraz problematykę cywilizacyjną.
Bibliografia
Biggs M., McVicar J., Flowerdew B. 2007, Wielka księga warzyw, ziół i owoców, przeł. Gałązka-
-Salamon E., Wydawnictwo Bellona, Warszawa
Boratyńska K., Dolatowski J. 1991, Systematyka i geograficzne rozmieszczenie, [w:] Lipy, red.
Barzdajn W. i in, Agencja Arkadia, Polska Akademia Nauk Instytut Dendrologii, Poznań,
Nasze Drzewa Leśne, Monografie Popularnonaukowe, t. 15, s. 21–55
Boratyński A. 1993, Systematyka i geograficzne rozmieszczenie, [w:] Biologia sosny zwyczajnej,
red. Białobok S., Boratyński A., Bugała W., Poznań – Kórnik, s. 45–69
Boratyński A. 1999, Systematyka i geograficzne rozmieszczenie, [w:] Klony, red. K. Bojarczuk
i inni, Bogucki Wydawnictwo Naukowe, Polska Akademia Nauk Instytut Dendrologii, Poznań,
Nasze drzewa leśne, Monografie popularnonaukowe, t. 18. s. 15–73
Bułhakow M. 1994, Notatki na mankietach, przeł. I. Lewandowska, W. Dąbrowski, Wydawnictwo
Literackie, Kraków–Wrocław
Bułhakow M. 2016, Mistrz i Małgorzata, przeł. G. Przebinda, L. Styrcz-Przebinda, I. Przebinda,
Wydawnictwo Znak, Kraków
Burnie G. 2005, Botanica, przeł. Ziółkowska A., Wachowicz M., Chyliński W. M. i inni,
Firma Księgarska Jacek i Krzystof Olesiejuk, Warszawa
Darom D. 2007, Najpiękniejsze rośliny Ziemi Świętej, przeł. B. Sudnik-Wójcikowska, PALPHOT
Herzlia
Flora Europaea 1964–1980, vol. I–V, Cambridge University Press, Cambridge
Goor A. 1965, The History of the Fig in the Holy Land from Ancient Times to the Present Day,
„Economic Botany” vol. 19, No. 2, s. 124–135
Hobhouse P. 2005, Historia ogrodów, przeł. B. Mierzejewska, E. Romkowska, Wydawnictwo
Arkady, Warszawa
Kawollek W., Falk H. 2005, Podróż po biblijnych ogrodach, przeł. Kwiecień K., Elipsa, Poznań
Kłosowski S., Kłosowski G. 2001, Flora Polski. Rośliny wodne i bagienne, Multico Oficyna
Wydawnicza, Warszawa
Kołdowski M., Wysocka-Rumińska A., Tałałaj S., Wiszniewski J. 1955., Rośliny olejkowe
i olejki roślinne, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
Kremer B.T. 1996, Drzewa, Świat Książki, Warszawa
Laws B. 2010, 50 roślin które zmieniły bieg historii, przeł. J. Malinowski, Almapress, Warszawa
Lengiewicz I.W. 2008, Rośliny biblijne, Wydawnictwo Rzeczpospolita, Warszawa
Lewis M.E. 2007, The early Chinese Empires: Qin and Han, The Belknap Press of Harvard
University Press, Cambridge, Massachusetts, London
Lewkowicz-Mosiej T. 2013, Egzotyczne rośliny lecznicze w domu i w ogrodzie, Wydawnictwo
M, Kraków
Linneusz K., Species Plantarum, t. I, Laurentii Salvil, Stockholm 1753
Lord T. 2003, Flora. The gardeners bible, Volume I, Global Book Publishing, London.
Меерович М.Г. 2007, Рождение и смерть советского города-сада, „Вестн
ик Евразии”,
nr 1, s. 118–166.Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2002, Flowering plants and pteridophytes
of Poland – a checklist, [w:] Biodiversity of Poland 1, red. Mirek Z., Szafer Institute of Botany,
Polish Academy of Sciences, Kraków, s. 442
Nabhan G.P. 2016, Kumin, kakao i karawana, przeł. B. Gutowska-Nowak, Wydawnictwo
Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
Nowiński M. 1983, Dzieje upraw i roślin leczniczych, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze
i Leśne, Warszawa
Ostrowski M. 2007, Y=Arctg X:the hyperbola of the world order, University Press of America,
Lanham
Oszkinis K. 1979, Kwiaty od A do Z, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
Perring F.H. 1976, Arctium L., [w:] Flora Europaea, t. IV, red. T.G. Tutin, V.H. Heywood,
N.A. Burges, D. M. Moore, D.A. Valentine, S.M. Walters, D.A. Webb, Cambridge, s. 215
Philips R., Rix M. 2002, The botanical garden, vol. 2, Perennials and annuals, Firefly Books,
London
Pick J. 1998, W świecie Biblii. Flora, Wydawnictwo Bernardinum, Pelplin
Plumier C. 1703, Nova Plantarum Americanarum genera, Jean Boudot, Paryż
Podbielkowski Z. 1996, Glony, WSiP, Warszawa
Podbielkowski Z., Sudnik-Wojciechowska B. 2003, Słownik roślin użytkowych, Państwowe
Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa
Popek R. 2002, Róże dziko rosnące Polski, Plantpress, Kraków
Poucher W.A. 1975, Perfumes, cosmetics and soaps, t. II, The production, manufacture and application
of perfumes, Springer, Dordrecht
Przestrzeń ogrodu – przestrzeń kultury 2008, red. A. Gazda, M. Gołąb, Universitas, Kraków
Рандушка Д., Шомшак Л., Габерова И. 1990, Цветовой атлас растений, Издателство
Oбзор, Братислава
Ren H., Wen J., Vitis, [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. dostęp 16.05.2020 http://
www.efloras.org/flora_page.aspx?flora_id=2
Różański H. 2012, Floroterapia – leczenie za pomocą kwiatów (6). Kwiat róży – FlosRosae,
„Porady na Zdrowie”, nr 2 (21), s. 16–18
Sadowska M. 2018, Elementy trzeciej kultury w przekładach polskich wersji Mistrza i Małgorzaty
Michaiła Bułhakowa, „Acta Polono-Ruthenica”, nr XXIII/3, s. 141–155
Schwarz O. 1964, Quercus L. [w:] Flora Europaea, vol. I, red. Tutin T.G., Heywood V.H.,
Burges N.A., Valentine D.A., Walters S.M., Webb D.A, Cambridge, s. 61–64
Seneta W., Dolatowski J. 1997, Dendrologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
Słownik botaniczny 2003, red. Szweykowska A., Szweykowski J., Wiedza Powszechna, Warszawa
Stearn W.T. 1980, Allium L., [w:] Flora Europaea, vol. V, red. Tutin T.G., Heywood V.H,.
Burges N.A, Moore D. M., Valentine D.A., Walters S.M., Webb D.A., Cambridge, s. 55–5
Szweykowska A., Szweykowski J. 2004, Botanika, t. 2, Systematyka, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa
Tokarski R. 1978, O kilku relacjach semantycznych w polu wyrazowym, [w:] Z zagadnień słownictwa
współczesnego języka polskiego, red. M. Szymczak, Zakład Narodowy im. Ossolińskich,
Wrocław, s. 201–213
Ukers W.H. 1935, All about tea, The Tea and Coffee Trade Journal Co., New York
Webb D.A. 1968, Hedera L., [w:] Flora Europaea, t. II, red. Tutin T.G., Heywood V.H., Burges
N.A., Moore D.M., Valentine D.A., Walters S.M., Webb D.A., Cambridge, s. 314.
Włodarczyk Z. 2011, Rośliny biblijne. Leksykon, Instytut Botaniki PAN, Kraków
Zieliński J. 2004, The genus Rubus (Rosaceae) in Poland, „Polish Botanical Studies”, t. 16, s. 300
https://www.cbd.int/countries/profile/?country=ru dostęp 22.05.2020
https://mfa.gov.il/MFA/IsraelExperience/AboutIsrael/Spotlight/Pages/Flora%20and%20
Fauna%20in%20Israel.aspx dostęp 22.05.2020
a Repubblica/societa: 8 marzo, niente manifestazione tante feste diverse per le donne, www.
repubblica.itdostęp 14.05.2020
https://web.archive.org/web/20110930042237/http://www.worldagroforestrycentre.org/sea/
products/afdbases/af/asp/SpeciesInfo.asp?SpID =1157 dostęp 14.05.2020
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 0
Liczba cytowań: 0