Profesor Zofia Starck (1929–2023), fizjolog roślin – światowy autorytet w zakresie transportu i dystrybucji fotoasymilatów i składników pokarmowych roślin, wybitny dydaktyk i organizatorka życia naukowego
Keywords
Zofia Starck, Kosmos, fizjologia roślinAbstract
1 lipca 2023 r. zmarła prof. Zofia Starck, zasłużona dla nauki w Polsce i na świecie wyjątkowa nauczycielka i wychowawczyni. Niniejsze wspomnienie jest dedykowane jej pamięci. Prezentuje najważniejsze okresy w jej karierze naukowej.
References
Borowski J. 2023. Wspomnienie o Prof. Zofii Starck. Mail 16.07.23 do S. Pietkiewicza.
Chołuj D., Kalaji H. M., Niemyska B 1997. Analysis of the gas exchange components in chilled tomato plants. Photosynthetica 34(4), 583–589.
Czechowski W., Gajewski W., Garbaczewska G., Nowakowski E., Starck Z., Skwarło-Sońta K., Trojan P. 1991. Biologia, Warszawa.
Czępińska-Kamińska D. 2023. Wspomnienie o Prof. Zofii Starck. Mail 25.10.23 do S. Pietkiewicza.
Garbaczewska G., Chołuj D., Starck Z. 1998. Effect of heat stress on subcellular localisation of 45Ca in tomato fruits. Acta Soc. Bot. Pol. 67:235–241.
Gej B.1959. Wpływ obniżonej wilgotności gleby na transpirację i oddychanie jęczmienia i pszenicy jarej. Acta Agrobot. 8, 201–215.
Gej B 1961. O odporności na deficyt wodny. Wiad. Bot 5(2): 135–144.
Gej B.1962a. Badania nad odpornością dwu odmian pszenicy jarej na okresowy deficyt wody. Cz. I. Rośliny nie hartowane. Acta Agrobot. 11, 5–30.
Gej B.1962b. Badania nad odpornością dwu odmian pszenicy jarej na okresowy deficyt wody. Cz. II. Rośliny hartowane. Acta Agrobot. 11, 31–465
Gej B., Pietkiewicz S., Starck Z. 2006. Historia Katedry Fizjologii Roślin SGGW, Wyd. SGGW, Warszawa.
Gej B., Starck Z., Tarłowski J. 1954. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii roślin (red. Korczewski M.). PWN, Warszawa.
Gej B. Starck Z., Tarłowski J. 1959. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii roślin (red. Birecka H.), Dział Wyd. SGGW, Warszawa.
Gej B., Starck Z., Tarłowski J. 1964. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii roślin (red. Birecka H.). Dział Wyd. SGGW, Warszawa.
Gej B., Starck Z., Tarłowski J. 1969. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii roślin (red. Birecka H.). Dział Wyd. SGGW, Warszawa.
Jasiński A., Starck Z., Umiński T. Wójcik Z. 1975. Biologia dla klasy III liceum ogólnokształcącego. WSiP.
Jasiński A., Starck Z., Umiński T. Wójcik Z.1987. Biologia dla klasy III liceum ogólnokształcącego. WSiP.
Korczewski M., Majewski F.1929. O wpływie dawek fosforu na plon owsa. Rocz. Nauk Rol. i Leśn., 22, 213—246.
Korczewski M., Majewski F. 1932. Wpływ dawki magnezu na plon i skład chemiczny owsa. Rocz. Nauk rol. i Leśn., 28(1–2), 145–153.
Kuźnicki F. 1978, 1981, 1983. Wspomnienia o nauczaniu gleboznawstwa w SGGW w Warszawie. Informacja ustna dla S. Pietkiewicza.
Latocha P. 2023. Wspomnienie o Prof. Zofii Starck. Mail 24.10.23 do S. Pietkiewicza.
Majewski F. 1930. Wpływ wysokich dawek fosforu na plon i skład owsa normalnego i pozbawionego kłosków. Acta. Soc. Bot. Pol. 7, 467–498.
Mądry W. 2023. Wspomnienie o Prof. Zofii Starck. Mail 17.10.23 do S. Pietkiewicza
Niemyska B., Starck Z. 1988. Effect of GA3 on photosynthate allocation and invertase activity in radish plants grown on different potassium levels. Acta Soc. Bot Pol. 51: 523–538.
Selye H. 1950. The Physiology and Pathology of Exposure to Stress. A Treatise Based on the Concepts of the General-Adaptation Syndrome and the Diseases of Adaptation. Acta, Inc., Montreal, Canada.
Selye H. 1960. Stress życia. (przeł. ang. Stress of Life. 1956 McGraw-Hill Co. J. W. Guzek i R. Rembiesa), Warszawa, PZWL-1961 Wyd. II., 1963, wyd. III.
Selye H.1961. Stress życia (wywiad Marka Sadzewicza dla czasopisma „Stolica” 9/1961, wybrane fragmenty: Lekka Atletyka 7; 13–14.
Selye H. 1967. Od marzenia do odkrycia naukowego. PZWL.
Starck Z.1956. Oddychanie roślin. Biol. w Szkole 3, 1–10.
Starck Z.1960. Powszedni dzień roślin.Wiedza Powszechna, Warszawa.
Starck Z. 1962. National Research Council – największy instytut naukowy Kanady. Wiad. Bot. 6:297–304.
Starck Z. 1963. Influence of root removal on the translocation of photosynthates. Bull. Acad. Pol. Sci. Ser. Sci. Biol. 11, 501–507.
Starck Z. 1964a. The influence of roots removal on the translocation of photosynthates.I. Acta Soc. Bot. Pol. 33, 427–449.
Starck Z. 1964b. The influence of roots removal on the translocation of photosynthates.II. Acta Soc. Bot. Pol. 33, 759–771.
Starck Z. 1965. Wpływ akceptorów i donorów na przemieszczanie asymilatów. Dział Wyd. SGGW, Warszawa.
Starck Z., 1966a. Relation between translocation of 14C assimilates and growth rate of sunflower, lupine and bean plants. Bull. Acad. Pol. Sci.ser. Sci. Biol. 14: 359–366.
Starck Z., 1966b. The effect of daughter plant removal on the migration of 14C-assimilates in strawberry. Acta Soc. Bot. Pol. 35, 337–348.
Starck Z.,1967a. Influence of young inflorescence and root removal in the translocation of photosynthates in sunflower. Bull. Acad. Pol. Sci. ser. Sci. Biol. 15: 287–293.
Starck Z., 1967b. Translocation of 14C-photosynthates in bean plants deprived of blades and roots. Acta Soc. Bot. Pol. 36: 295–307.
Starck Z. 1968. The migration of 14C-assimilates in strawberry. Acta Soc. Bot. Pol. 37, 601–613.
Starck Z., 1970. Migration of 14C-assimilates in the clones of strawberry. Bull. Acad. Pol. Sci. Ser. Sci. Biol. 18, 591–598.
Starck Z., 1971. O genetycznej kontroli metabolizmu. Biol. w Szkole, 34, 1–6.
Starck Z., 1973a. Effect of kinetin and shading on the subsequent distribution of 14c-assimilates in Raphanus sativus. Bull. Acad. Pol. Sci. Ser.Sci. Biol. 21, 573–580.
Starck Z., 1973b. Preliminary investigation on the interaction between some physiological processes in donors and acceptors of assimilates. Acta Soc. Bot. Pol. 42, 143–162.
Starck Z., 1973c. The effect of shading during growth on the subsequent distribution of 14C-assimilates in Raphanus sativus. Bull. 'Acad. Pol. Sci. ser. Sci. Biol. 21: 309–314.
Starck Z., 1975. Effect of a limited supply of assimilates on the relationship between their sources and acceptors. Pol. Ecol. Stud. 1, 81–87.
Starck Z., 1976. Różne aspekty wpływu regulatorów wzrostu na fotosyntezę i przemieszczanie metabolitów. Wiad. Bot. 20, 81–95.
Starck Z., 1977. Fizjologia plonowania a problemy wyżywienia. Biol. w Szkole, 30, 57–61
Starck Z., 1978. Dystrybucja asymilatów jako jeden z czynników determinujących plon rolniczy. Post. Nauk Roln. 1: 17–34.
Starck Z., 1980a. Wspomnienia o profesorze Michale Korczewskim w 25 rocznicę śmierci. Wiad. Bot. 24: 123–126.
Starck Z., 1980b. Fizjologiczna reakcja roślin na zasolenie ze szczególnym uwzględnieniem roli regulatorów wzrostu. Wiad. Bot. 24:177–190.
Starck Z., 1981. Wspomnienia o profesorze Michale Korczewskim. W: Jubileuszowa Sesja Naukowa z okazji 60-lecia wznowienia działalności Wydziału Rolniczego, SGGW-AR, Warszawa: 33–36.
Starck Z., 1982. Wspomnienie o prof. M. Korczewskim. Biol. w Szkole, 35: 126–127.
Starck Z.,1983. Fizjologiczne aspekty reakcji roślin na zasolenie. Post. Nauk Roln. 2:17–26.
Starck Z., (red). 1992a. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii roślin. Wyd. SGGW. Warszawa.
Starck Z., 1992b. Transport i dystrybucja substancji pokarmowych w roślinach. Biol. w Szkole. 45: 171–177.
Starck Z., 1995. Współzależność pomiędzy fotosyntezą i dystrybucją asymilatów a tolerancją roślin na niekorzystne warunki środowiska. Post. Nauk Roln. 3: 19–35.
Starck Z., 1996a. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii roślin. Wyd. SGGW. Warszawa.
Starck Z.,1996b. Mechanizmy odporności roślin na stresy w świetle badań prowadzonych na różnych poziomach organizacji — fakty i artefakty. Konf. „Ekofizjologiczne aspekty reakcji roślin na działanie abiotycznych czynników stresowych”. ZFR PAN, Kraków: 85—96.
Starck Z., 1998. Reakcja roślin na multistresowe warunki środowiska w aspekcie produkcji i dystrybucji masy [W]: Ekofizjologiczne aspekty reakcji roślin na działanie abiotycznych czynników stresowych]. Praca zbiorowa pod red. S. Grzesiaka i in., Zakł. Fizjol. Roślin. PAN, Kraków, 21–31.
Starck Z., 1999. Niektóre aspekty zróżnicowania reakcji roślin na niekorzystne warunki środowiska – stare problemy, nowa interpretacja. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 469, 145–158.
Starck Z., 2001. Integration mechanism between photosynthesis and biomass distribution under stress conditions. Proc. 4th Int. Confer. ‘Ecophysiological Aspects of Plant Responses to Stress Factors’, Sept. 2001, Kraków. Acta Physiol Plant 23/3: 14–15.
Starck Z., 2002a. Mechanizmy integracji procesów fotosyntezy i dystrybucji biomasy w niekorzystnych warunkach środowiska. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 481, 113–123.
Starck Z., 2002b. Wpływ stresów abiotycznych na plonowanie roślin. [W:] Górecki R., Grzesiuk S. (red.), Fizjologia plonowania roślin, UWM, Olsztyn, 447–486.
Starck Z., 2003. Transport i dystrybucja substancji pokarmowych w roślinach. Wyd. SGGW, Warszawa.
Starck Z., 2004. Plastyczność współdziałania metabolizmu azotu i węgla w niekorzystnych warunkach środowiska. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln., 496, 85–102.
Starck Z. 2005. Reakcje roślin na abiotyczne stresy środowiskowe — aklimatyzacja i adaptacja. Łąkarstwo w Polsce 8, 173–184.
Starck Z., 2006a. Role of conductive systems in the translocation of long-distance stress signals. Acta Physiol. Plant. 28: 289–301.
Starck Z., 2006b. Równoważne funkcje węgla i azotu w roślinach. Kosmos. 55 (2–3), 243–257.
Starck Z., 2007. Przewodnik do ćwiczeń z fizjologii roślin. Wyd. SGGW. Warszawa.
Starck Z., 2008a. Funkcja tkanek przewodzących: zaopatrzenie w substancje pokarmowe i udział w koordynacji procesów w roślinach. Kosmos, 57(1–2): 67–83.
Starck Z., 2008b. Stresy wynikające z nieprawidłowego odżywiania roślin azotem. Post. Nauk Roln., 332(1/2): 27–42.
Starck Z., 2009a. Coordination of photosynthetic production with resources allocation in the whole plant under stress conditions. 8th International Conference “Eco-physiological aspects of plant responses to stress factors”. September 16–19. 2009 Kraków Poland, Book of abstracts S-11.
Starck Z., 2009b. Dystrybucja fotoasymilatów kluczowym procesem determinującym plon. Post. Nauk Roln. 338 (2), 51–59.
Starck Z., 2010. Wpływ warunków stresowych na koordynację wytwarzania i dystrybucji fotoasymilatów. Post. Nauk Roln. Nr 341: 9–26.
Starck Z., 2011a. Funkcja tkanek przewodzących: transport substancji pokarmowych w roślinie i udział w koordynacji procesów życiowych. W: Fizjologia roślin sadowniczych (red. S. Jankiewicz, J. Lipecki, PWN, Warszawa, 277–306.
Starck Z., 2011b. Roślina in vivo – kunszt funkcjonalności wzorowanej na procesach zachodzących u zwierząt. Wiad. Bot., 55(1/2), 5–21. 9–25.
Starck Z., 2012a. Transport floemowy i dystrybucja substancji pokarmowych. W: Fizjologia Roślin. Nowe Wydanie, Kopcewicz J. Lewak S (red) PWN, Warszawa, 445–473.
Starck Z. 2012b. Fizjologiczne podstawy produktywności roślin. W: Fizjologia Roślin. Nowe Wydanie, Kopcewicz J., Lewak S., (red) PWN, Warszawa, 729–761.
Starck Z., 2014. Fizjologia roślin: jak było wczoraj, jak jest dziś, a co przyniesie jutro? Kosmos 63, 4: 569–589.
Starck Z., Bogdan J., Chołuj D., 1997. Effect of phosphorus and potassium supply on tomato plant response to chilling stress. W: Crop development for the cool and wet regions of Europe. Sowiński P., Zagdańska B., Anioł A., Pithan K., (eds.). COST 814–II, 49–56
Starck Z., Chołuj D., Gawrońska H., 1998. The effect of drought hardening and chilling on ABA content in xylem sap and ABA delivery rate from root of tomato plants. Acta Physiol. Plant. 20(1): 41–48.
Starck Z., Chołuj D., Kalaji M.H., 1994a. Photosynthesis and biomass allocation as response to chilling in tomato plants. W: Crop Adaptation to Cool Climates, Dorfing K, Brettschneider B., Tantau H., Pithan K., (Eds.) European Commission – Research progress COST 814: 125–132.
Starck Z., Chołuj D., Niemyska B., 1994b. Effect of preceding temperature and subsequent conditions on response of tomato plants to chilling. Acta Physiol. Plant. 16: 329-336.
Starck Z., Chołuj D., Szczepańska B. 1980. Photosynthesis and photosynthate distribution in potassium deficient radish plants treated with indolylo-3-acetic acid or gibberellic acid. Photosynthetica, 14, 497-505.
Starck Z., Cieśla E., 1989. Possible role of growth regulators in adaptation to heat stress affecting partitioning of photosynthates in tomato plants. Acta Soc. Bot. Pol. 58:71–84.
Starck Z., Czajkowska E., 1981. Function of roots in NaCl stressed bean plants. W: Structures and Function of Plant Roots. 381–387, Dr W. Junk Pub. The Hague/Boston/London.
Starck Z., Karwowska R., 1977. Gibberellins as factors affecting photosynthesis and assimilates distribution. Proc. 2nd Int. Symp. „Plant Growth Regulators”, Sofia 21–24.10.1975., 183–186.
Starck Z., Karwowska R., 1978. Effect of salt stress on the hormonal relation of growth, photosynthesis and distribution of C14 assimilate in bean plants. Acta Soc. Bot. Pol., 47, 245–267.
Starck Z., Karwowska R., Kraszewska E., 1975. The effect of several stress conditions and growth regulators on photosynthesis and translocation of assimilates in bean plant. Acta Soc. Bot. Pol., 44: 567–588.
Starck Z., Kozińska M., 1980. Effect of phytohormones on absorption and distribution of ions in salt-stressed bean plants. Acta Soc. Bot. Pol. 49,111–125.
Starck Z., Kozińska M., Szaniawski R., 1979. Photosynthesis in tomato plants with modified source-sink relationship. In; Photosynthesis and Plant Development. (eds) R. Marcelle, H. Clijsters, M. van Poucke. Dr W. Junk Publ. The Hague–Boston–London: 233–241.
Starck Z., Niemyska B., 1998. Fizjologia roślin: wczoraj, dziś i jutro. Wiad. Bot., 42 (2), 27–36.
Starck Z., Niemyska B., Bogdan J., Akour Tawalbeh R.N.. 2000. Response of tomato plants to chilling stress in association with nutrient of phosphorus starvation. Plant and Soil, 226: 99–106.
Starck Z., Niemyska B., Chołuj D., 1996. Post-effect of chilling stress on competitive ability of sinks in tomato plants. Acta Physiol. Plant. 18, 75–83.
Starck Z., Pietkiewicz S., 2016. Rozwój fizjologii roślin na tle 200 lat kształcenia rolniczego na ziemiach polskich. Od Instytutu Agronomicznego w Marymoncie do SGGW na Ursynowie. KFR SGGW, publikacja on–line Katedra Fizjologii Roślin. SGGW http://agrobiol.sggw.pl/fizjologia/pages/strona-glowna/historia.php.
Starck Z., Rabiza-Świder J., 2015. Biologia roślin ozdobnych. Wybrane zagadnienia. Wyd. SGGW, Warszawa.
Starck Z., Siwiec A., Chołuj D., 1994c. Distribution of calcium in tomato plants in response to heat stress and plant growth regulators. Plant and Soil, 167, 143–148.
Starck Z., Siwiec A., Chołuj D., 1995. Distribution of calcium in tomato olants im response to heat stress and plant growth regulators. W: Structure and Function of Roots (F. Baluska ed.), Kluwer Acad. Publ., 305–310.
Starck Z., Stahl E., Witek-Czupryńska B., 1987a. Competitive ability of clusters in tomato plants with source-sink relations modulated by irradiation and exogenous growth regulators. Acta Physiol. Plant. 9, 89–99.
Starck Z., Stahl E., Witek-Czupryńska B., 1987b. Responsiveness of tomato plants to growth regulators dependent on light and temperature conditions. Jour. Plant Physiol.,128, 121–131.
Starck Z., Stahl E., Witek-Czupryńska B., 1989. Competition for nutrient between fruits and roots of tomato. W: Structure and Function of Roots (eds. B.C.Loughman, O.Gasparikova, K.Kolek), Kluwer Acad. Publ.,177–181.
Starck Z., Stradomska M., 1977. Pattern of growth and 14C-assimilates distribution in relations to photosynthesis in radish plant treated with growth substances. Acta Soc. Bot. Pol. 46, 617–627.
Starck Z., Szczepańska B., Chołuj D., Ślaski J., 1984. Effect of GA3 on the distribution of assimilates and ion absorption in potassium-deficient radish plants. Proc. 2nd Int. Symp. „Plant Nutrition”, vol OV. Publ. House of Cemtr. Cooperative Unit, Sofia, 335–338
Starck Z., Ubysz L., 1974. Effect of limited supply of assimilates on the relationships between their sources and acceptors. Acta. Soc. Bot. Pol. 43,427–445.
Starck Z., Ubysz L., 1976. Source-sink relationships in radish plants. Acta Soc. Bot. Pol. 45, 477–493.
Starck K. Z., Umiński T. 1991. Biologia z higieną i ochroną środowiska. Fizjologia roślin i zwierząt. Podręcznik dla klasy trzeciej liceum ogólnokształcącego. WSiP. 1992 – 2 wyd. 1993 – 3 wyd. 1995 – wyd. 5.
Starck Z., Umiński T., Wójcik Z., 2007. Biologia.
Starck Z., Ważyńska Z., Kucewicz O. 1993. Comparative effects of heat stress on photosynthesis and chloroplast ultrastructure in tomato plants with source-sink modulate by growth regulators. Acta Physiol. 16: 125–133.
Starck Z., Ważyńska Z., Kucewicz O., Witek-Czupryńska B. 1988. Growth and structure of peduncles with pedicels in relation to fruit growth modulated by light conditions and growth regulators in tomato plants. Acta Physiol. Plantar. 10, 151–169.
Starck Z., Ważyńska Z., Kucewicz O., Witek-Czupryńska B., 1990a. Effect of growth conditions on anatomy of pedicels and photosynthate partitioning in tomato plants with growth regulator treated flowers. Acta Physiol. Plantar. 12, 49–58.
Starck Z., Ważyńska Z., Kucewicz O., Witek-Czupryńska B., 1990b. Relationships between fruit growth and anatomical structures of pedicels in tomato plants treated with growth regulators. Acta Physiol. Plant. 12: 59–66.
Stawiński W,. 2016. Z historii polskiej Olimpiady Biologiczne.j Polska inicjatywa organizacji Międzynarodowej Olimpiady Biologicznej. Eduk. Biol. i Środ., (2), 91–95.
Szulc W. 2023. Wspomnienie o Prof. Zofii Starck. Mail 31.10.23 do S. Pietkiewicza.
Turnowska–Starck Z., 1955. Badania nad syntezą i hydrolizą sacharozy w żywych komórkach. Acta Soc. Bot. Pol. 24, 495–514.
Turnowska-Starck Z., 1959. Badania nad absorpcją sacharozy przez epidermę Allium cepa. Acta. Soc. Bot. Pol. 28(3), 409–424.
Turnowska-Starck Z., 1960a. Wpływ boru i fosforu na absorpcję i przemieszczanie sacharozy. Acta. Soc. Bot. Pol. 29, 219–247.
Turnowska-Starck Z., 1960b. Przemieszczanie asymilatów w roślinach. Post. Bioch. 6, 517–532.
Turnowska-Starck Z., Wodzicki T., 1961. Hormony roślinne. Nowości nauki i techniki. Wiedza Powszechna, Warszawa.
Downloads
Published
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 51
Number of citations: 0