Skip to main content Skip to main navigation menu Skip to site footer
  • Register
  • Login
  • Language
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Home
  • Current
  • Archives
  • Announcements
  • About
    • About the Journal
    • Submissions
    • Editorial Team
    • Privacy Statement
    • Contact
  • Register
  • Login
  • Language:
  • English
  • Język Polski

Gdański Notatnik Historyczny

The Kriegshilfe für Danzig organisation: A contribution to the history of Gdańsk during World War One
  • Home
  • /
  • The Kriegshilfe für Danzig organisation: A contribution to the history of Gdańsk during World War One
  1. Home /
  2. Archives /
  3. Vol. 2 (2023) /
  4. Artykuły i przyczynki

The Kriegshilfe für Danzig organisation: A contribution to the history of Gdańsk during World War One

Authors

  • Janusz Dargacz Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Muzeum Gdańska https://orcid.org/0000-0003-3410-4580

DOI:

https://doi.org/10.12775/GNH.2023.02

Keywords

World War One, Heinrich Scholtz, charity, Kriegshilfe, Opfertag

Abstract

The War Assistance for Gdańsk (Kriegshilfe für Danzig) was established on 12 August 1914. The creation of the organisation was initiated by High Mayor Heinrich Scholtz, who also became its chairman. It was tasked with helping the families of soldiers fighting on the frontlines. The assistance included providing food, clothing, shoes, or coal for the winter. The organisation also helped to find jobs, ran free soup kitchens as well as nurseries and group homes for soldiers’ children, provided care for wounded soldiers in military hospitals and for refugees from East Prussia. Special care was provided for pregnant women and those with infants. In 1915–1918 the anniversaries of the beginning of the war were commemorated in Gdańsk with a Day of Generosity (Opfertag) during which the populace could support the organisation through fundraisers. As the availability of foodstuffs in the city deteriorated in subsequent years, War Assistance operated in increasingly difficult conditions. Some committees ceased their activities before the war ended.

Author Biography

Janusz Dargacz, Instytut Historii Polskiej Akademii Nauk, Muzeum Gdańska

Janusz Dargacz – historyk, muzealnik, doktor nauk humanistycznych o specjalności historia XIX w. Zawodowo związany z Instytutem Historii PAN oraz Muzeum Gdańska. Jego zainteresowania badawcze skupiają się na dziejach Gdańska i Pomorza od XVIII do XX w.

References

Prasa:

„Danziger Zeitung”, 1914, 1915, 1916, 1917, 1918

„Volkswacht“, 1915

Źródła drukowane:

Bericht des Magistrats der Stadt Danzig über den Stand der Gemeindeangelegenheiten bei Ablauf des Verwaltungsjahres 1914/15, b.m.r.w.

Bericht über die Verwaltung der Stadt Danzig während der Kriegszeit, b.m.r.w.

Die Tätigkeit der Kriegshilfe für Danzig in den Monaten Januar bis März 1915. Bericht der Ausschüsse, b.m.r.w., PAN BG, Od 5884 2° (Drucksachen des Danziger Magistrats, t. 5: 1910–1915, nr 355).

Ein Jahr Kriegsfürsorge in Danzig, b.m.w., 1915, PAN BG, Od 5884 2° (Drucksachen des Danziger Magistrats, t. 5: 1910–1915, nr 356).

Frank L., Die Entwicklung der Kriegshilfe für Danzig im ersten Kriegsjahr, b.m.r.w., PAN Biblioteka Gdańska, Od 5884 2° (Drucksachen des Danziger Magistrats, t. 5: 1910–1915, nr 354).

Kriegshilfe für Danzig (K. f. D.): Ausschüsse und Zweigstellen, Danzig 1914.

Opracowania:

Andrzejewski M., Gustav Adolf Fuchs, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=FUCHS_ GUSTAV_ADOLF,_wydawca,_senator [dostęp: 4 września 2023].

Barylewska-Szymańska E., Instytucjonalna opieka nad małymi dziećmi w dziewiętnastowiecznym Gdańsku, [w:] Między prowincjonalizmem a nowoczesnością. Przeobrażenia Gdańska na tle procesów modernizacyjnych wschodnich prowincji Prus w XIX wieku, red. J. Dargacz, T. Krzemiński, Gdańsk 2022, s. 404–430.

Daniluk J., 115 lat temu zaczęto promować Gdańsk, https://historia.trojmiasto.pl/Jak-dawniej-promowano-Gdansk-n166218.html [dostęp: 4 września 2023].

Daniluk J., Kolumna Wojenna z 1915 r., http://www.jandaniluk.pl/pl/aktualnosci/111-kolumna-wojenna-z-1915-r [dostęp: 13 września 2023].

Danziger Bürgerbuch. Bilder aus Leben und Wirken Danziger Männer und Frauen in Politik, Wirtschaft, Presse, Kunst, Wissenschaft, Volksbildung, hrsg. von R. Franke, Danzig 1927.

Gliński M., Marie Baum, uczona, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BAUM_MA- RIE,_uczona [dostęp: 7 września 2023].

Gliński M., Nadburmistrzowie Gdańska w latach 1814–1920, [w:] Poczet sołtysów, burmistrzów, nadburmistrzów, przewodniczących Miejskiej Rady Narodowej i prezydentów Gdańska od XIII do XXI wieku, red. B. Możejko, Gdańsk 2015, s. 295–323.

Niedzielska M., „Pomniki Żelazne” I wojny światowej w Prusach Zachodnich i Wschodnich, „Klio. Czasopismo poświęcone dziejom Polski i powszechnym”, t. 36 (1)/2016, s. 69–90.

Romanow A., Sytuacja demograficzna Gdańska w latach 1871–1920, [w:] Historia Gdańska, t. 4, cz. 1: 1815–1920, red. E. Cieślak, Sopot 1998, s. 267–282.

Rühle S., Die historischen Medaillen der Stadt Danzig. Ein Beitrag zur Geschichte der Danziger Medaillenkunst und ihrer Künstler mit 10 Bildtafeln, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins“, H. 68, 1928.

Wrzosek M., Działania militarne w Prusach Wschodnich 1914–1915, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie”, nr 4, 1997, s. 531–554.

Gdański Notatnik Historyczny

Downloads

  • PDF (Język Polski)

Published

2025-01-03

How to Cite

1.
DARGACZ, Janusz. The Kriegshilfe für Danzig organisation: A contribution to the history of Gdańsk during World War One. Gdański Notatnik Historyczny. Online. 3 January 2025. Vol. 2, pp. 28-47. [Accessed 27 December 2025]. DOI 10.12775/GNH.2023.02.
  • ISO 690
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Download Citation
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Issue

Vol. 2 (2023)

Section

Artykuły i przyczynki

License

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.

Stats

Number of views and downloads: 117
Number of citations: 0

Search

Search

Browse

  • Browse Author Index
  • Issue archive

User

User

Current Issue

  • Atom logo
  • RSS2 logo
  • RSS1 logo

Information

  • For Readers
  • For Authors
  • For Librarians

Newsletter

Subscribe Unsubscribe

Language

  • English
  • Język Polski

Tags

Search using one of provided tags:

World War One, Heinrich Scholtz, charity, Kriegshilfe, Opfertag
Up

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partners

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Instytut Tomistyczny
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polska Fundacja Przemysłu Kosmicznego
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Nicolaus Copernicus University Accessibility statement Shop