Creation and initial operations of the Fine Arts and Artisanal Handicraft Society within the modernization of the early 20th Century
DOI:
https://doi.org/10.12775/GNH.2023.01Keywords
societies of Gdańsk, fine arts, artisanal handicraft, early 20th Century, cultural educationAbstract
A new organization was established in July 1905, under the name of the Fine Arts and Artisanal Handicraft Society (Verein für Kunst und Kunstgewerbe). During the founding meeting its statute was passed to regulate its operations. The society was headed by city councillor Ernst Goeritz and the society’s first board included university teachers, artists, and members of the city’s cultural elite.
The society remained in operation for a relatively short period of time: until 1913, when it merged with the Society for Fine Arts. It introduced refreshing values to the social life of Gdańsk of the early 1900s, promoting new trends in arts and crafts. It suggested new methods of cooperating with the public: preparing a number of small exhibitions in each season, lectures, and group tours of monuments. Much emphasis was also placed on the aesthetics and typography of printed ephemera: invitations, programmes, and catalogues.
Thanks to such endeavours the society significantly influenced the attitude of the population of Gdańsk and their openness to new artistic trends. The activity of the Society is, therefore, a part of the reform movement (Reformbewegung) which was visible throughout Germany in the late 19th and early 20th Century and posited – among other issues – the renewal of artisanal handicraft.
References
Źródła archiwalne:
Archiwum Państwowe w Gdańsku
361/96
361/240
361/248
361/259
PAN Biblioteka Gdańska
5327/18 [druki programowe Towarzystwa Sztuk Pięknych i Rzemiosła Artystycznego]
6382/23, Verein der Danziger Künstler in der Peinkammer, Juli 1905
Od 21295 8⁰, 1931–1932 Kunstverein [Programy Towarzystwa Sztuk Pięknych]
Od 21390 4⁰, cz. 1, Sammlung der Programme, Kataloge und sonstigen Drucksachen des
Kunst- und Kunstgewerbevereins [!] zu Danzig 1905–1909.
Personalnachweisung der Danziger Gemeindeverwaltung und mit derselben in Verbindung stehenden Verwaltungen und Anstalten, Jg. 1903, Danzig 1903; Jg. 1905, Danzig 1905; Jg. 1907, Danzig 1907; Jg. 1913, Danzig 1913.
Prasa:
Die Ordensritter und ihre Burgen, „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr 277, 3. Beilage z 25 listopada 1905 r.
[nekrolog], „Danziger Neueste Nachrichten”, Nr 203 z 31 sierpnia 1931 r.
Opracowania:
Abramowicz M., Frąckowska A., Srebra od pokoleń. Zarys dziejów firmy i rodziny Stumpfów, [w:] Srebra od pokoleń. Gdańscy złotnicy Stumpfowie 1804–1945. Katalog wystawy Muzeum Gdańska, red. A. Frąckowska, Gdańsk 2019, s. 13–50.
Barylewska-Szymańska E., Szymański W., Wydział Architektury Wyższej Szkoły Technicznej w Gdańsku (w latach 1904–1918) i dysertacja Ottona Rollenhagena, [w:] O. Rollenhagen, Untersuchung und Beschreibung der Danziger Bürgerhäuser mit besonderer Darstellung der Bauten aus der Zeit der Gotik bis zur Spätrenaissance. Edition der nicht veröffentlichten Dissertation (1910–1915) / Analiza i opis gdańskich kamienic mieszczańskich ze szczególnym uwzględnieniem budowli z czasów od gotyku do późnego renesansu. Edycja niepublikowanej dysertacji (1910–1915), wyd. E. Barylewska-Szymańska, E. Bauer, D. Popp, W. Szymański, Marburg – Gdańsk 2008.
Bernhardt K., Oddział Architektury w dawnej Wyższej Szkole Technicznej w Gdańsku (1904–1945). Struktura, wykładowcy, koncepcje, „Rocznik Historii Sztuki”, R. 35, 2010, s. 115–137.
Bernhardt K., Stil – Raum – Ordnung. Architekturlehre in Danzig 1904–1945, Berlin 2015 (Humboldt-Schriften zur Kunst- und Bildgeschichte, Bd. 19).
Breuer G., Die englischen Vorläufer und die deutsche Kunstgewerbe-Reformbewegung um 1900, [w:] 100 Jahre deutscher Werkbund 1907/2007, hg. von W. Nerdinger, München 2007, s. 15–19.
Danziger Bürgerbuch. Bilder aus Leben und Wirken Danziger Männer und Frauen in Politik, Wirtschaft, Presse, Kunst, Wissenschaft, Volksbildung, hg. von R. Franke, Danzig 1925.
Gliński M., Leksykon biograficzny, [b.d.], komputeropis.
Handbuch der deutschen Reformbewegung 1880–1933, hg. von D. Kerbs, J. Reulecke, Wuppertal-Hammer 1998.
Hofer S., Reformarchitektur 1900–1918. Deutsche Baukünstler auf der Suche nach dem nationalen Stil, Stuttgart–London 2005.
Hartmann K., Gartenstadtbewegung, [w:] Handbuch der deutschen Reformbewegung 1880–1933, hg. von D. Kerbs, J. Reulecke, Wuppertal-Hammer 1998, s. 289–300.
Kuźnicki A., Max Buchholz i jego twórczość artystyczna w Gdańsku, „Gdańskie Zeszyty Numizmatyczne. Kwartalnik Oddziału Gdańskiego Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego”, nr 163, 2021, s. 5–35.
Makała R., Nawiązania do tradycji nowożytnej w ceglanej architekturze wczesnomodernistycznej północnych Niemiec, „Porta Aurea. Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego”, t. 17, 2018, s. 94–111.
Meyer H.B., Hundert Jahre Kunstverein zu Danzig 1835–1935, Danzig 1935.
Keyser E., Baugeschichte der Stadt Danzig, Köln-Wien 1972.
Kowalska H., Powstanie i działalność Towarzystwa Sztuk Pięknych w Gdańsku w świetle jego statutu, [w:] Z dziejów kultury Pomorza XVIII–XX wieku. Materiały z seminarium, Uniwersytet Gdański, 26 X 1999 r., red. J. Borzyszkowski, Gdańsk 2001, s. 64–80.
Mielnik M., Towarzystwo Przyjaciół Sztuki w Gdańsku (Kunstverein zu Danzig) 1835–1945. Zarys działalności, „Rocznik Gdański”, R. 81, 2021, s. 52–70.
Neues Adressbuch für Danzig und Vororte 1905, [Danzig] 1905.
Neues Adressbuch für Danzig und Vororte 1907, [Danzig] 1907.
Nieczyporowski R., U źródeł powstania politechniki w Gdańsku. Przyczynek do biografii Alberta Carstena, [w:] Tradycjonalizm i neotradycjonalizm w sztuce XX i XX wieku na Pomorzu, red. J. Tarnowski, R. Nieczyporowski, Gdańsk 2012, s. 119–132.
Pehnt W., Deutsche Architektur seit 1900, München 2006.
Schoemann G., Das städtische Gymnasium in Danzig von 1858 bis 1908. Festschrift zur Feier des dreihundertundfünfzigjährigen Bestehens, [Danzig 1908].
Schollmeier A., Gartenstädte in Deutschland. Ihre Geschichte, städtebauliche Entwicklung und Architektur zu Beginn des 20. Jahrhunderts, Münster 1990.
Selle G., Geschichte des Design in Deutschland, Frankfurt am Main – New York 2007.
Szczerski A., Wzorce tożsamości. Recepcja sztuki brytyjskiej w Europie Środkowej około roku 1900, Kraków 2002 (Ars Vetus et Nova, red. W. Bałus, t. 10).
Szymański W., Straty wojenne Domu Uphagena w Gdańsku, [w:] idem, Dom Uphagena w Gdańsku. Straty wojenne, Gdańsk 2020, s. 5–55.
Opracowania internetowe:
Gliński M., August Friedrich Carl von Brandis, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BRANDIS_AUGUST_von,_artysta_plastyk [dostęp: 31 lipca 2023].
Gliński M., Emil Friedrich Wilhelm Fentzloff, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=FENTZLOFF_EMIL_FRIEDRICH_WILHELM,_artysta_plastyk,_rze%C5%BAbiarz [dostęp: 31 lipca 2023].
Gliński M., Heinrich Rickert, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=RICKERT_HEINRICH_I,_polityk,_honorowy_obywatel_Gda%C5%84ska,_by%C5%82y_patron_ulicy [dostęp: 31 lipca 2023].
Gliński M., Księgarstwo, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=KSI%C4%98GARSTWO# [dostęp: 31 lipca 2023].
Gliński M., Max Buchholz, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BUCHHOLZ_MAX,_artysta_plastyk [dostęp: 10 września 2023].
Gliński M., Otto Julius Kafemann, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=KAFEMANN_ OTTO_JULIUS,_wydawca [dostęp: 30 lipca 2023].
Gliński M., Państwowa Rzemieślnicza Szkoła Dokształcająca; https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=PA%C5%83STWOWA_RZEMIE%C5%9ALNICZA_SZKO%C5%81A_DOKSZTA%C5%81CAJ%C4%84CA [dostęp: 31 lipca 2023].
Gliński M., Siegrfried (Frido) Badt, https://gdansk.gedanopedia.pl/gdansk/?title=BADT_SIEGFRIED,_artysta_plastyk [dostęp: 31 lipca 2023].
Gliński M., Towarzystwo Przyjaciół Sztuki (Kunstverein), https://gdansk.gedanopedia.pl/gdan- sk/?title=TOWARZYSTWO_PRZYJACI%C3%93%C5%81_SZTUKI [dostęp: 28 lipca 2023]
Stenger E., Anschütz Ottomar, [w:] Neue Deutsche Biographie, Bd. 1, 1953, s. 308, https://www. deutsche-biographie.de/pnd11864954X.html#ndbcontent [dostęp: 12 września 2023].
Tulibacki M., Towarzystwo Sztuk Pięknych w Gdańsku (Kunstverein zu Danzig) w latach 1835–1873. Powstanie, organizacja, wystawy, komputeropis udostępniony https://www.academia.edu/87746525/Towarzystwo_Sztuk_Pi%C4%99knych_w_Gda%C5%84sku_Kunstverein_zu_Danzig_w_latach_1835_1873_Powstanie_organizacja_wystawy [dostęp: 15 lipca 2023].
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
Stats
Number of views and downloads: 18
Number of citations: 0