O polskie duchowieństwo w Gdańsku. Uwagi na marginesie petycji z 3 czerwca 1945 r. w sprawie przywrócenia parafii pw. św. Stanisława BM we Wrzeszczu i ustanowienia polskiego przedstawiciela w kurii biskupiej

Abstrakt

Po zdobyciu Gdańska przez Armię Czerwoną w marcu 1945 r. rozpoczął się napływ polskich osadników, należących w swej masie do Kościoła rzymskokatolickiego i w nowym miejscu poszukujących kościołów, w których mogliby realizować swoje potrzeby duchowe. W wielu parafiach spotykali jednak lokalnych księży diecezji gdańskiej, pochodzenia niemieckiego bądź pomorskiego, którzy choć w większości znali język polski, to przybyszom częściej kojarzyli się ze znienawidzonymi okupantami. Z kolei napływający do Gdańska polscy księża natrafiali na opór biskupa gdańskiego Carla Marii Spletta, który z początku nie włączał ich w struktury diecezjalne (choć nie był przeciwny ich osiedlaniu się i podejmowaniu pracy duszpasterskiej). Pretekstem do podjęcia rozważań na temat sytuacji duszpasterskiej w Gdańsku w połowie 1945 r. jest edytowana w aneksie petycja z czerwca 1945 r. polskich wiernych z Wrzeszcza, domagających się interwencji polskich władz w działalność biskupa: przywrócenia polskiej parafii przy nieczynnym kościele św. Stanisława BM (zamienionym przez Niemców w 1939 r. w garaż) i ustanowienia polskiego przedstawiciela w kurii biskupiej. Wiele wskazuje na to, że inicjatywa nie była oddolna, lecz zainicjowana przez czynniki polityczne (PPS) w ramach działań władz miasta zmierzających do jego jak najszybszej polonizacji, z czym łączyło się usunięcie wszystkich Niemców, w tym osób duchownych. Treść dokumentu współgrała przy tym z kampanią prasową atakującą Kościół katolicki za pomocą antyniemieckich resentymentów, która przygotowała grunt polityczny pod aresztowanie bp. Spletta, a następnie zerwanie konkordatu.