Tekst o Spitsbergenie z 1782 roku jako przykład zainteresowania terenami polarnymi w końcu XVIII wieku
DOI:
https://doi.org/10.12775/GNH.2022.06Słowa kluczowe
Spitsbergen, Constantine John Phipps, , Smeerenburg, czasopisma, oświecenieAbstrakt
W okresie oświecenia również w prasie zaczęto popularyzować naukę, w tym odkrycia geograficzne. Przykładem jednego z takich artykułów jest tekst, który ukazał się w gdańskim periodyku w 1782 r. Dotyczył on wyprawy Constantine’a Johna Phippsa w okolice Spitsbergenu. Odbyła się ona w 1773 r. Celem pracy jest krytyczne przedstawienie tego tekstu. To jeden z najstarszych tekstów opisujących Spitsbergen w polskich czasopismach. Zarówno ten artykuł, jak i inne z polskich wydawnictw periodycznych dowodzą, że mieszkańcy osiemnastowiecznej Polski byli żywo zainteresowani tematyką polarną.
Bibliografia
Źródła:
Aus Capitain Phips Reisen. Von Spitzbergen. (Aus dem Englischen.), „Oberrheinische Mannigfaltigkeiten. Eine gemeinnützige Wochenschrift”, 1782, Nr. 8, s. 529–533; 1782, Nr. 9, s. 545–550.
Beschreibung von Grönland, „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, 1765, Nr. 42, s. 309–310; 1765, Nr. 44, s. 325–328.
Der Mensch ein Bewohner aller Ende der Erde, „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, 1762, Nr. 39, s. 191–194.
Einige Merkwürdigkeiten von Island, „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, 1775, Nr. 7, s. 69–71; 1775, Nr. 8, s. 81–83; 1775, Nr. 9, s. 94–95; 1775, Nr. 10, s. 105–107; 1775, Nr. 13, s. 150–151; 1775, Nr. 16, s. 197–198; 1775, Nr. 18, s. 230–231.
Nachricht von Spitzbergen, „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, 1782, Nr. 1, s. 2–3; 1782, Nr. 2, s. 9–11; 1782, Nr. 3, s. 21–23.
Phipps C.J., A voyage towards the North Pole. Undertaken by His Majesty’s command, London 1774.
Phipps C.J., Reise nach dem Nordpol. Auf Befehl Ihro Grossbritannischen Majestät unternommen im Jahr 1773, Bern 1777.
Von den Eskimahs, aus den neuesten Nachrichten des Herrn Roger Curtis ausgezogen, „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, 1782, Nr. 38, s. 465–467; 1782, Nr. 39, s. 477–479.
Von einigen dem Rußischen Seepter unterworfenen abergläubischen Völkern, „Wöchentliche Danziger Anzeigen und dienliche Nachrichten”, 1780, Nr. 44, s. 550–552; 1780, Nr. 45, s. 561–563.
Opracowania:
Arlov T., Svalbards Historie 1596–1996, Oslo 1996.
Arlov T., The Discovery and Early Exploitation of Svalbard. Some Historiographical Notes, „Acta Borealia”, Vol. 22, 2005, s. 3–20.
Barylewska-Szymańska E., Szymański W., Anonse prasowe w „Danziger Erfahrungen” – źródło do badań nad budownictwem mieszkaniowym osiemnastowiecznego Gdańska, Gdańsk 2009 (Studia i materiały do dziejów domu gdańskiego, t. 1, red. E. Kizik), s. 163–185.
Baszanowski J., Gdański prekursor demografii Michał Krzysztof Hanow 1695–1773, „Przeszłość Demograficzna Polski”, R. 16, 1985, s. 7–24.
Baszanowski J., Hanow (Hanovius) Michał Krzysztof (1695–1773), [w:] Słownik biograficzny Pomorza Nadwiślańskiego, red. S. Gierszewski, t. 2, red. Z. Nowak, Gdańsk 1994, s. 161–162.
Binerowski Z., Hanow Michał Krzysztof, [w:] Słownik pracowników książki polskiej, red. I.Treichel, Warszawa 1972, s. 315.
Chochorowski J., Archeology in the investigation of the history of human activity in the region of Spitsbergen, „Polish Polar Research”, Vol. 12, 1991, No. 5, s. 391–406.
Chojnacka M., Prasa gdańska w okresie oświecenia – wiek XVIII, [w:] Prasa gdańska na przestrzeni wieków, red. M. Andrzejewski, Gdańsk 1999, s. 42–55.
Chojnacki W., Sokół S., Hanow (Hanovius) Michał Krzysztof (1695–1773), [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. 9, Wrocław 1960, s. 281–282.
Conway M., No Man’s Land. A History of Spitsbergen from its discovery in 1596 to the beginning of the Scientific Exploration of the Country, Cambridge 1906, s. 278–283.
Fjågesund P., When Science Came to the Arctic. Constantine Phipps’s Expedition to Spitsbergen in 1773, „Journal of Northern Studies”, 2008, No. 2, s. 77–91.
Glyn L.B., Israel Lyons. A Short but Starry Career. The Life of an Eighteenth-Century Jewish Botanist and Astronomer, „Notes and Records of the Royal Society”, Vol. 56, 2002, No. 3, s. 275–305.
Grześkowiak-Krwawicz A., Gdańsk oświecony. Szkice o kulturze literackiej Gdańska w dobie Oświecenia, Warszawa 1998.
Hacquebord L., Avango D., Settlements in an Arctic Resource Frontier Region, „Arctic Anthropology”, Vol. 46, 2009, No. 1/2, s. 25–39.
Hacquebord L., Vroom W., Walvisvaart in de gouden eeuw, opgravingen op Spitsbergen, Amsterdam 1988.
Haller A., Die Ausformung von Öffentlichkeit in Danzig im 18. Jahrhundert bis zur zweiten Teilung Polens im Jahre 1793, Hamburg 2005.
Hanow Michaël Christoph, [w:] Katalog der Handschriften der Danziger Stadtbibliothek, Bd. 1, hg. A. Bertling, O. Günther, Danzig 1892, s. 649–650.
Nowak Z., Michała Krzysztofa Hanowa wspomnienie zasług protobibliotekarzy gdańskich XVII i XVIII wieku, [w:] Bibliologia dyscypliną integrującą. Studia ofiarowane Profesor Barbarze Bieńkowskiej, red. M. Mlekicka, Warszawa 1993, s. 145–151.
Operacz M., Wyprawy polskich badaczy na Spitsbergen w okresie międzywojennym, [w:] Norwegia – Polska. Przeszłość i teraźniejszość / Norge – Polen. Fortid og nåtid, red. E. Denkiewicz-Szczepaniak, O. K. Grimnes, Toruń 2006, s. 55–62.
Paluchowski P., „Danziger Erfahrungen” w latach 1739–1793. Studium z dziejów gdańskiego czasopiśmiennictwa, Warszawa 2013.
Prantl [K.], Hanov Michael Christoph, [w:] Allgemeine Deutsche Biographie, Bd. 10, Leipzig 1879, s. 524–525.
Rietz H., Michał Krzysztof Hanow (1695–1773), [w:] Wybitni Pomorzanie XVIII wieku. Szkice biograficzne, red. J. Borzyszkowski, Wrocław 1983, s. 71–77.
Savours A., “A very interesting point in geography”. The 1773 Phipps Expedition towards the North Pole, „Arctic”, Vol. 37, 1984, s. 402–426.
Schulz B., Das Danziger Akademische Gymnasium im Zeitalter der Aufklärung, „Zeitschrift des Westpreußischen Geschichtsvereins”, H. 76, 1941, s. 25, 43–49.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 79
Liczba cytowań: 0
