Polska własność na Westerplatte w latach 1919–1925
DOI:
https://doi.org/10.12775/GNH.2022.02Słowa kluczowe
Westerplatte, kąpielisko, Bank Związku Spółek Zarobkowych, Jałowiecki, Wojskowa Składnica Tranzytowa, Wolne Miasto GdańskAbstrakt
Westerplatte funkcjonuje w zbiorowej świadomości przede wszystkim jako miejsce wybuchu II wojny światowej. Zarówno obrona półwyspu we wrześniu 1939 r., jak i okoliczności powstania i funkcjonowanie polskiej jednostki wartowniczej doczekały się bogatej literatury. Znaczniej słabiej jest rozpoznany wątek związany z polską obecnością na Westerplatte przed przekazaniem półwyspu Polsce w 1924 r. Tymczasem ze względu na strategiczne położenie tego terenu polskie władze zainteresowały się Westerplatte już w 1919 r., kiedy tylko zapadła decyzja o utworzeniu Wolnego Miasta Gdańska. W latach 1919–1920 Polacy zakupili na Westerplatte liczne budynki, przede wszystkim obiekty wchodzące w skład zakładu kąpielowego. Zakupy na zlecenie polskiego rządu były dokonywane za pośrednictwem Banku Związku Spółek Zarobkowych z Poznania. Artykuł omawia charakter i cel tych nabytków, a także kwestie związane z wysiedleniem mieszkańców i rozbiórki budynków po 1924 r.
Bibliografia
Źródła archiwalne:
Archiwum Państwowe w Gdańsku
Rejencja w Gdańsku: 9/467,
Sąd Obwodowy w Gdańsku: 98/3428, 98/3444, 98/4328, 98/6183,
Komisarz Generalny RP w Gdańsku: 259/1166, 259/1566, 259/1779,
Urząd Budownictwa Portowego w Gdańsku-Nowym Porcie: 1026/41,
Akta notariusza Mariana Bielewicza w Gdańsku: 2239/14,
Akta notariusza Bonifacego Łangowskiego w Gdańsku: 2262/6.
Archiwum Akt Nowych
Ministerstwo Spraw Wojskowych w Warszawie: 1192/15, 1192/16.
PAN Biblioteka Gdańska
Rękopisy, Ms. 5200.
Prasa:
„Danziger Neueste Nachrichten”, 1921.
„Danziger Zeitung”, 1920.
„Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej”, 1920.
„Gazeta Gdańska”, 1920.
Źródła drukowane:
Adressbuch für Danzig und Vororte 1921, [b.m.r.w.].
Jałowiecki M., Na skraju imperium, Warszawa 2021.
Neues Adreßbuch für Danzig und sämtliche städtische Vororte, 1917, Danzig [1917].
Ostseebad Westerplatte, [Danzig 1898].
Zbiór dokumentów urzędowych dotyczących stosunku Wolnego Miasta Gdańska do Rzeczypospolitej Polskiej, cz. 3: 1924–1926, Gdańsk 1928.
Opracowania:
Dargacz J., Od Sopotów po Stogi. Początki kąpielisk morskich w okolicach Gdańska (1800–1870), Gdańsk 2020.
Dargacz J., Infrastruktura zakładu kąpielowego na Westerplatte na przełomie XIX i XX wieku, [w:] Wędrówki po dziejach. Księga jubileuszowa Profesora Tadeusza Stegnera, red. A. Janicki, I. Janicka, Gdańsk 2022, s. 539–558.
Drzycimski A., Westerplatte. Reduta w budowie 1926–1939, Gdańsk 2014.
Machaliński Z., Mieczysław Jałowiecki – delegat Rządu Polskiego w Gdańsku w latach 1919–1920. Forma i sposób działalności konspiracyjnej Delegacji Rządu Polskiego w Gdańsku na tle nowego układu sił w Europie, „Studia Gdańskie. Wizje i rzeczywistość”, t. 5, 2008, s. 9–23.
Madajczyk-Krasowska B., Skąd mamy swoje Westerplatte, „Dziennik Bałtycki” 2009, nr 79, z 3 kwietnia 2009 r., s. 20–21.
Madajczyk-Krasowska B., Mieczysław Jałowiecki – człowiek, który kupił dla polskiego rządu Westerplatte, https://dziennikbaltycki.pl/mieczyslaw-jalowiecki-czlowiek-ktory-kupil-dla-polskiego-rzadu-westerplatte/ar/3905559 [dostęp: 9 czerwca 2022].
Tuliszka J., Westerplatte 1926–1939. Dzieje Wojskowej Składnicy Tranzytowej w Wolnym Mieście Gdańsku, Toruń 2002.
Wójtowicz-Podhorski M., Westerplatte 1939. Prawdziwa historia, Gdańsk 2009.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 89
Liczba cytowań: 0
