Monarchia partycypacyjna czyli o rządach królewskich w myśli Tomasza z Akwinu
DOI:
https://doi.org/10.12775/DP.2020.013Słowa kluczowe:
Monarchia, monarchia partycypacyjna, system mieszany rządów, partycypacjaAbstrakt
Thomas Aquinas chooses the monarchy as the best form of a just government. However, this
conception does not imply an absolute conferred upon a king. Quite the contrary, Aquinas sees
the need to include various social groups in the system of a royal government, which is expressed
– among others – in the idea of regimen mixtum – the concept of a mixed system. That is why
I describe his vision of monarchy as participatory monarchy.
Bibliografia
Albert Wielki, Super Ethica. Commentum et quaestiones, VIII, 10, q. 2 ad 1, w: Albert Wielki, Opera omnia … edidit Institutum Alberti Magni Coloniense, t. XIV, 1–2, pod red. W. Kubel, Monasterii Westfalorum 1968–1987.
Albert Wielki, Super Matthaeum, VI, 10, ed. Coloniensis, t. 21/1, pod red. B. Schmidt, Monasterii Westfalorum 1987.
Alfons Mądry, Siete Partidas II, 1, 8, w: Códigos españoles y coleccion legislativa…, t. III : Siete Partidas, pod red. D. J. Muro Martinez, Madryt 1881.
Alsina Roca J. M., Política: teoría y praxis, w: Espíritu 64/150 (2015), s. 383–395.
Arystoteles, Metafi zyka, tłum. A. Krąpiec, A. Maryniarczyk, Lublin 2019.
Avicena, Sobre la division de las ciencias racionales, w: R. Lerner y M. Mahdi, Medieval Political Philosophy: A Sourcebook, Nowy Jork 1963, ss. 95–97.
Barrera J. M., El bien común político según santo Tomas de Aquino, w: Th emata. Revista de Filosofía 11 (1993), ss. 71–99.
Benson R. L., Plenitudo potestatis. Evolution of a Formula from Gregory IV to Gratian, w: Studia Gratiana, t. XIV, Collectanea Stephan Kuttner IV, Bononiae 1967, s. 195–217.
Beuchot M., Introducción, w: Tomás de Aquino, Comentario a “La Política” de Aristóteles, Pamplona 1996, ss. XIX–XXX.
Beuchot M., La fi losofía social de los pensadores novohispanos. La búsqueda de la justicia social y el bien común en tiempos del virreinato, Meksyk 2000.
M. Beuchot, Los principios de la fi losofía de Santo Tomás. Líneas generales del pensamiento sociopolítico de santo Tomás de Aquino, Meksyk 2002.
Beuchot M., Santo Tomás de Aquino: del gobierno de los príncipes, w: Revista Española de Filosofía Medieval 12 (2005), s. 101–108.
Black A., Guilds and Civil Society in European Political Th ought from the Twelft h Century to the Present, Nowy Jork 1984.
Bloch M., Feudal Society, Londyn 1961.
Blythe J. M., Ideal Government and the Mixed Constitution in the Middle Ages, Princeton 1992.
Blythe J. M., Th e Mixed Constitution and the Distinction between Regal and Political Power in the Work of Thomas Aquinas, w: Journal of the History of Ideas, 47 (1986), ss. 547–565.
Boetto M., Los fundamentos metafísicos del poder: análisis del Libro I del Opúsculo “De Regimine Principum” de Santo Tomás de Aquino, w: Semana Tomista. Potencia y poder en Tomás de Aquino, XXXVII,10–14 septiembre 2012, Buenos Aires 2012, ss. 1–9.
Bouillon V., La política de santo Tomás, Buenos Aires 1964.
Boyd C. A., Participation Metaphysics in Aquinas’ Natural Law Morality, w: American Catholic Philosophical Quarterly, vol. 79, 3 (2005), ss. 431–445.
Boyd C. A., Participation Metaphysics, the Imago Dei, and the Natural Law in Aquinas’ Ethics, en: New Blackfriars 1015 (2007), ss. 274–287
Bras G. Le, Les confréries chrétiennes: problémes et propositions, w: Revue Historique de Droit Francais et Étranger, vol. 4, 19–20 (1940–41), ss. 314–324.
Buttiglione R., Metafi sica della conoscenza e politica in S. Tommaso d´Aquino, Bolonia 1985.
Buzeta Undurraga S., Precisiones de Tomás de Aquino en torno a la noción de concordia política (`homónoia´) de Aristóteles, w: Sapientia 70/236 (2014), s. 99–108.
Capelletti A. J., El aristotelismo político de Tomás de Aquino, w: Revista de Filosofía de la Universidad de Costa Rica 25 (1987), ss. 201–205.
Carcedo L. R., Introducción, w: La monarquía. Al rey de Chipre, en: Tomás de Aquino, Opúsculos y cuestiones selectas, vol. II, Madrid 2003, ss. 887–892.
Carpenter D., Carta Magna, Londyn 2015.
Ceglie R. de, Tommaso d´Aquino: religione e vita civile, Watykan 2009.
Chalmeta G., La justicia política en Tomás de Aquino. Una interpretación del bien común, Pampeluna 2002.
Congar Y., “Ecclesia” et “populus (fi delis)” dans l’ecclésiologie de S. Th omas, w: St. Thomas Aquinas 1274–1974 Commemorative Studies, pod red. É. Gilson, vol. 1, Hardcover 1974, ss. 159–174.
Congar Y., L’idée de l’Église chez S. Th omas d’Aquin, w: Congar Y., Esquisses du mystère de l’Église, w: Unam sanctam 8 (1953), ss. 59–91.
Congar Y., Orientations de Bonaventure et surtout de Th omas d’Aquin dans leur vision de l’Église et celle de l’État, w: 1274 – Anné-charnière – Mutations et continuités, Colloques internationaux du CNRS 558, París 1977, ss. 691–708.
Congar Y., Vision de l’Église chez Th omas d’Aquin, w: Revue des sciences philosophiques et théologiques
(1978), ss. 523–542.
Ehrlich L., Pisma wybrane Pawla Włodkowica, Warszawa 1968.
Coornaert E., Les ghildes médiévales (Ve-XIVe siécles): defi nition-évolution, w: Revue Historique 199 (1947), s. 22–55.
Dri R., La fi losofía política clásica. De la antigüedad al renacimiento, Buenos Aires 1999.
Eschmann I. T., A Th omistic Glossary on the Principle of the Preeminence of a Common Good, w: Mediaeval Studies 5 (1943), ss. 123–165.
Eschmann I. T., “Bonum commune melius est quam bonum unius”. Eine Studie über den Wertvorrang des Personalen bei Th omas von Aquin, w: Mediaeval Studies 6 (1944), ss. 62–120
Fargeix C., Mémoire urbaine et opinions politiques. Réfl exions méthodologiques à partir des registres consulaires de la ville de Lyon, w: La comunidad medieval como esfera pública, pod red. H. R. Oliva Herrer, V. Challet, J. Dumolyn i M. A. Carmona Ruiz, Sevilla 2014, ss. 137–152.
Farrell P. W., Law in Aristotle and St. Thomas, w: New Scholasticism 30 (1956), ss. 439–444.
Finnis J., Aquinas: Moral, Political, and Legal Theory, Oxford – Nowy Jork 1998.
Fiocchi C., Dispotismo e libertà nel pensiero politico medievale: rifl essioni all’ombra di Aristotele (sec. XIII–XIV), Bergamo 2007.
Fortin E. L., Santo Tomás de Aquino, w: L. Strauss y J. Cropsey, Historia de la fi losofía política, México 1992, ss. 243–246.
García Cuadrado J. A., Ética y política. Tomás de Aquino comenta a Aristóteles, w: Revista cuatrimestral de fi losofía y teología 33 (1993), ss. 297–312.
García-Huidobro J., La recepción de la doctrina aristotélica sobre el derecho natural en el comentario de la Ética a Nicómaco de Tomás de Aquino, w: Anuario Filosófi co 1999, ss. 225–250.
Genicot L., Le De regno: spéculation ou réalisme, w: Aquinas and Problems of His Time, Leuven 1976, ss. 3–17.
Grabmann M., Studien über den Einfl uss der aristotelischen Philosophie auf die mittelalterlichen Theorien über das Verhältnis von Kirche und Staat, w: Sitzungberichte der Bayerischen Akademie der Wissenschaft en. Phil.-Hist., vol. 2, Monachium 1934.
Grandclaude M., Les particularités du “De regimine principum” de Saint Th omas, w: Bull. Thom. 99 (1930), ss. 153–154.
Grosseteste R., Th e Greek Commentaries on the Nicomachean Ethics of Aristotle in the translation of Robert Grosseteste, Bishop of Lincoln († 1253), t. III, pod red. H. Paul F. Mercken, Leuwen 1991.
Grzybowski J., Cnota sprawiedliwości a porządek społeczny w myśli św. Tomasza z Akwinu, w: Teologia polityczna 47 (2017), https://teologiapolityczna.pl/ks-prof-jacek-grzybowski-cnota-sprawiedliwosci-a-porzadek-spoleczny-w-mysli-sw-tomasza-z-akwinu-tpct-47-#_ft n26.
Grzybowski J., Miecz i pastorał. Filozoficzny uniwersalizm sporu o charakter władzy. Tomasz z Akwinu i Dante Alighieri, Kęty 2006.
Herrero M., Legitimidad política y participación, w: Anuario Filosófi co 36 (2003), s. 111–134.
Heydte F. Von der, Politicità nella Summa theologica di San Tommaso, w: San Tommaso e la fi losofía del diritto oggi, Studi Tomistici 4 (1973), ss. 129–140.
Imbach R., Démocratie ou monarchie? La discussion sur le meilleur régime politique chez quelques interprètes français de Th omas d’Aquin (1893–1928), w: Saint Thomas au XXe siècle, Paryż 1994, ss. 335–350.
Kantorowicz E., Dwa ciała króla, Warszawa 2007.
Kern F., Gottesgnadentum und Widerstandsrecht im frü heren Mittelalter, Darmstadt 1962.
Krąpiec M. A., Sens państwa w oczach klasyków – Arystotelesa i Tomasza z Akwinu, w: Człowiek, jego wolność i prawa a polityka, pod red. A. Hrebenda, W. Kauty, Katowice 2002, ss. 9–18.
La comunidad medieval como esfera pública, pod red. H. R. Oliva Herrer, V. Challet, J. Dumolyn i M. A. Carmona Ruiz, Sevilla 2014.
Lachance L., Le concept de droit selon Aristote et s. Thomas, Ottawa 1949.
Lerner R., Moisés Maimónides, w: L. Strauss y J. Cropsey, Historia de la fi losofía política, Meksyk 1992, ss. 225–242.
Luscombe D. E., Th omas Aquinas and the Conceptions of Hierarchy in the XIIIth Century, w: Thomas von Aquin. Werk und Wirkung im Licht neuerer Forschung, pod red. A. Zimmermann, Miscellanea Mediaevalia, vol. 19, Berlin–Nowy Jork 1988, s. 261–277.
Machowski A., Participación politica en el pensamiento del Tomás de Aquino, Pamplona 2017 (praca nieopublikowana).
Machowski A., Teologia polityczna św. Tomasza z Akwinu. Antropologiczna-etyczna interpretacja traktatu „De regno”, Toruń 2011.
Raff o Magnasco B. R., Bien común y política en concepción fi losófi ca de Santo Tomás de Aquino, w: Actas del Primer Congreso Nacional de Filosofía, Mendoza 1949, vol. 3, ss. 2022–2032.
Mahdi M., Alfarabi, w: L. Strauss y J. Cropsey, Historia de la fi losofía política, Meksyk 1992, ss. 205–224
Maritain J., Per una politica più humana, Brescia 1968.
Maritain J., Principes d’une politique humaniste, Paryż 1945.
Méndez J. R., El amor, fundamento de la participación metafísica: Hermenéutica de la Summa Contra Gentiles, Buenos Aires 1990.
Méndez J. R., La doctrina tomista de la participación: una fuente en la moral de Juan Pablo II, w: Sapientia 68 (2012), ss. 125–133
Mieszko IV Laskonogi książę raciborski i dzielnicowy władca Polski oraz jego dziedzictwo, pod red. N. Mika, Poznań 2011.
Mirete Navarro J. L., Pacto social en sto. Tomás de Aquino, w: Annales de Derecho 16 (1998), ss. 155–160.
Molnar P., A magyarországi kormányzat mint a regimen mixtum példája Admonti Engelbertnél (1290-es évek eleje) [Le gouvernement de Hongrie comme exemple du regimen mixtum chez Engelbert d’Admont (début des années1290)], Századok, 133 (1999), ss. 113–124.
Molnar P., A monarchia melletti érvelés kezdetei a középkori politikai fi lozófi ában (Grosseteste, Albertus Magnus, Aquinói Szent Tamás) [Débuts de l’argumentation en faveur de la monarchie dans la philosophie politique médiévale (Grossetête, Albert le Grand, Saint Th omas d’Aquin)], w: Filozófi ai folyóirat, 2 (2000), ss. 129–144.
Molnar P., La légitimité de la résistance. Deux solutions chez saint Th omas d’Aquin, w: Freiburger Zeitschrift für Philosophie und Th eologie, 46 (1999), ss. 115–137.
Molnar P., Saint Th omas d’Aquin et les traditions de la pensée politique, w: Archives d’histoire doctrinale et littéraire du Moyen Âge 69 (2002), s. 67–113.
Pelzer A., Études d’histoire littéraire sur la scolastique médiévale, Louvain–Paryż 1964.
Novak M., Free Persons and The Common Good, Lanham 1988.
Orlandis J., Historia de la Iglesia. La Iglesia antigua y medieval, Madryt 1998.
Otto Frisingensis, Gesta Friderici imperatoris, II, 1, w: Ottonis et Rahewini, Gesta Friderici I. imperatoris, MGH, Scriptores...in usum scholarum...editi, t. XLVI, pod red. G. Waitz i B. v. Simson, Hanower–Lipsk 1912–13.
Pirenne H., La Duchesse Aleyde de Brabant et le “De regimine Judaeorum” de saint Th omas de Aquin, w: Revue de Philosophie Neoscholastique 30, ss. 193–205.
Piotr Le Chantre, Summa de sacramentis et animae consiliis, Troisième partie (III, 2a): Liber casuum conscientiae 1, 185, pod red. J.-A. Dugaquuier, Louvain-Lille 1963.
Pöltner G., Pluralismo y unidad. La relevancia práctica de la idea metafísica de participación, w: Anuario Filosófi co, 36 (2003), n. 1, ss. 205–219.
Ramírez S. M., Pueblo y gobernantes al servicio del bien común, Madryt 1956.
Reyes Barros J. A., La primacía del bien común: Objeciones “tomistas” a la subordinación de la persona a la sociedad política, w: La persona: divina, angélica, humana. Actas del Primer Congreso Internacional de Filosofía Tomista, pod red. M. E. Gómez de Pedro; M. P. Cereceda Martínez; I. Serrano del Pozo, Santiago de Chile 2014, ss. 539–548
Riklin A., Die beste politische Ordnung nach Th omas von Aquin, St. Gallen 1991.
Riklin A., Die beste politische Ordnung nach Thomas von Aquin, w: Politik und christliche Verantwortung. Festschrift für Franz-Martin Schmölz, pod red. G. Putz, H. Dachs, F. Horner, F. Reisinger, Innsbruck–Wiedeń, 1992, ss. 67–90.
Samsonowicz H., Historia Polski i Świata, t. 1.: Historia Polski – Polska do 1586, Warszawa 2007.
Schall J. V., Political Philosophy: Remarks on its Relation to Metaphysics and Th eology, w: Angelicum 70 (1993), ss. 487–503.
Tierney B., Aristotle, Aquinas, and the Ideal Constitution, w: Proceedings of the Patristic, Mediaeval, and Renaissance Conference, 4 (1979), ss. 1–11.
Tomasz z Akwinu, Carta a la duquesa de Brabante, tłum. L. R. Carcedo, w: Tomasz z Akwinu, Opúsculos y cuestiones selectas, vol. II, Madryt 2003, ss. 965–973.
Tomasz z Akwinu, Comentario a la Política de Aristóteles, tłum. A. Mallea, Pamplona 2001.
Tomasz z Akwinu, Comentario a la Política de Aristóteles, trad. H. Velázquez, Pamplona 1996.
Tomasz z Akwinu, De iudiciis astrorum, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 43, Rzym 1976, ss. 187–201.
Tomasz z Akwinu, De regno ad regem Cypri, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 42, Rzym 1979, ss. 417–471.
Tomasz z Akwinu, Ecce Rex tuus venit, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 44/1: Sermones, pod red. L. J. Bataillon, G. Berceville, M. Borgo, I. Costa, A. Oliva, P. Krupa; M. Millais;
J. C. de Nadal, Z. Pajda (Commissio Leonina – Les Éditions du Cerf, Rzym – Paryż 2014.
Tomasz z Akwinu, Epistola ad ducissam Brabantiae, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 42, Rzym 1979, ss. 357–378.
Tomasz z Akwinu, Expositio De ebdomadibus, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 50: Expositio libri Boetii De ebdomadibus (Commissio Leonina-Éditions Du Cerf, Rzym–Paryż 1992), ss. 231–297.
Tomasz z Akwinu, La monarquía. Al rey de Chipre, tłum. L. R. Carcedo, w: Tomasz z Akwinu, Opúsculos y cuestiones selectas, vol. II, Madrid 2003, ss. 893–956.
Tomasz z Akwinu, La politica dei principi cristiani. De Regimine Principum, tłum. R. Tamburini, Siena 1981.
Tomasz z Akwinu, O królowaniu – krolowi Cypru, tłum. M. Matyszkiewicz, Kraków 2006.
Tomasz z Akwinu, Pars prima Summae theologiae, w: Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, t. 4–5, Roma 1888–1889.
Tomasz z Akwinu, Prima secundae Summae theologiae, w: Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, t. 6–7, Rzym 1891–1892.
Tomasz z Akwinu, Sententia libri Ethicorum, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 47, Rzym 1969, 2 vol.
Tomasz z Akwinu, Quaestiones disputatae de veritate, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 22, Roma, 1975–1970–1972–1973–1976, 3 vol., 5 fascicula.
Tomasz z Akwinu, Quaestiones disputatae de virtutibus in communi, en: Quaestiones disputatae, t. 2, Rzym 1965, ss. 707–751.
Tomasz z Akwinu, Sententia libri Politicorum, w: Opera omnia iussu Leonis XIII P. M. edita, t. 48 A, Rzym 1971.
Tomasz z Akwinu, Scriptum super libros Sententiarum magistri Petri Lombardi episcopi Parísiensis, t. 1 y 2, Paryż 1929.
Tomasz z Akwinu, Scriptum super libros Sententiarum magistri Petri Lombardi episcopi Parísiensis, t. 3, Paryż 1956, 2 vol.
Tomasz z Akwinu, Scriptum super libros Sententiarum magistri Petri Lombardi episcopi Parísiensis, t. 4, Paryż 1947.
Tomasz z Akwinu, Secunda secundae Summae theologiae, w: Opera omnia iussu impensaque Leonis XIII P. M. edita, t. 8–10, Rzym 1895–1897–1899.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 4, Bóg Stwórca. Aniołowie, tłum. S. Bełch, Londyn 1978.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 8, Rządy Boże, tłum. S. Bełch, Londyn 1981.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 9, Szczęście. Uczynki, tłum. F. W. Bednarski, Londyn 1963.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 13, Prawo, tłum. S. Bełch, Londyn 1985.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 17, Roztropność, tłum. S. Bełch, Londyn 1964.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 20, Cnoty społeczne, tłum. F. W. Bednarski, Londyn 1972.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 21, Męstwo, tłum. S. Bełch, Londyn 1962.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 23, Charyzmaty, tłum. P. Bełch, Londyn 1982.
Tomasz z Akwinu, Suma teologiczna, t. 24, Tajemnica wcielenia Bożego Słowa, tłum. St. Piotrowicz, Londyn 1962.
Tomasz z Akwinu, Summa contra gentiles, t. I, tłum. Z. Włodek, W. Zega, Kraków 2003.
Tomasz z Akwinu, Super Epistolam ad Hebraeos lectura, en: Super Epistolas S. Pauli lectura, t. 2, Taurini–Romae 1953, ss. 335–506.
Tomasz z Akwinu, Super Epistolam ad Romanos lectura, w: Super Epistolas S. Pauli lectura, t. 1, Taurini–Rzym 1953, ss. 1–230.
Tomasz z Akwinu, Super Evangelium S. Matthaei lectura [Reportatio Leodegarii Bissuntini], pod red. R. Cai (5ª ed.: Marietti, Taurini–Romae, 1951) n. 583–602, 611–2469.
Torallas Tovar S., Sobre la clasifi cación de los sueños de Filón de Alejandría y sus implicaciones posteriores, Cuadernos de Filología Clásica 9 (1999), ss. 191–212.
Torrell J.-P., Św. Tomasz z Akwinu mistrz duchowy, Poznań–Warszawa 2003.
Torrell J.-P., Yves Congar et l’ecclésiologie de Saint Th omas d’Aquin, w: Revue des sciences philosophiques et théologiques 82 (1998), ss. 201–242.
Ullmann W., Historia del pensamiento político en la Edad Media, Barcelona 1983.
Walzer M., La revolución de los santos: estudio sobre los orígenes de la política radical, Buenos Aires 2008.
Watt J. A., Th e theory of papal monarchy in the thirteenth century. Th e contribution of the canonists, w: Traditio 20 (1964), ss. 179–317.
Wieland G., La recepción de la “Política” aristotélica y el desarrollo del concepto de estado en el Medioevo tardío en Tomás de Aquino y Marsilio de Padua, w: Patristica et Mediaevalia 21 (2000), ss. 37–58.
Zuziak W., Ocena ustrojów państwowych u Tomasza z Akwinu, w: Analecta Cracoviensia XXV (1993), ss. 583–595.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 603
Liczba cytowań: 0
