Panoptikum, demokracja, inwigilacja
DOI:
https://doi.org/10.12775/DP.2010.008Abstrakt
The basic aim of the paper is to present the original interpretation of Foucaultian metaphor of panopticon. Using classical language of philosophy of politics, the author aims at proving that Michel Foucault as a political thinker should be considered rather as a conservative one, like Thomas Hobbes or Carl Schmitt, than indiscriminately associated with the left. The author’s attempt is focused on locating Foucault in the tradition of battle of social contract. On the one hand, one can find Hobbes and the Anglosaxon tradition of rational individuals, natural rights and fundamental contract, on the other the continental tradition with Carl Schmitt as a symbol of criticism of arbitral modern state which constantly obliterate the border between this what is political and what is not. The author’s interpretation of panopticon is focused on the fact of mediation of every social relation by the power of modern state, which nowadays is even multiplied in the process of European integration and the character of postmodern law, well defined in Foucault’s theory of normalisation and norm. The process of creation of the modern substratum of politics: individuum – the reason of the whole tradition of emancipation – was corelated with the development of the oppressive apparatus, which, especially in XIX century, autonomised from its democratical legitimisation. In consequence, it led to the eruption of new modern despotism in XX century. In this point of view, taking a creation of abstractive individuum as the condition of possibility of modern despotism, Foucaltian panopticon could be seen as a result of the depth of cultural individualism, favouring social atomism, in which every political subject prefers to ask the state for help than to turn to his neighbour. The main thesis of the paper is that the increase of cultural and political individualism corelates with the increase of preponderance of oppressive apparatus of modern or even postmodern state (where everybody controls everybody). The whole culture of individualism corelated with the tradition of emancipation leads both to rising of scepticsim towards traditional social institutions and traditional epistemological mediation of experience, which results in overestimating the phenomenon of fear, expressed in the growth of importance of social and international security. The cure for this global situation is to fund political thinking on trust, dialogue and natural, spontaneous social relation.Bibliografia
M. Podniesiński, Foucault i stan natury, [w:] Politikon II. Państwo: emancypacyjne/opresywne, red. M. Podniesiński, M. Kaleta, Kraków 2010.
M. Podniesiński, Ciało jako polityczna stawka.
M. Podniesiński, Dlaczego Anglosasi nie lubią Foucualta?, „Civitas. Studia z Filozofii Polityki” 2010, nr 12.
M. Podniesiński, Postnowoczesne odrealnienie. Problem redukcyjności we współczesnej filozofii polityki na przykładzie analizy kategorii władzy w koncepcji Michela Foucaulta, „Politeja”, 2010, nr 13.
T. Hobbes, Lewiatan, czyli materia forma i władza państwa kościelnego i świeckiego, przeł. C. Znamierowski, Warszawa 1954.
H. Arendt, Korzenie totalitaryzmu, przeł. M. Szawiel, D. Gringberg, t. I, Warszawa 2008.
J. F. Kelly, Historia zachodniej teorii prawa, red. B. Szlachta, Kraków 2005.
W. Jaworski, O prawie, państwie i konstytucji, Warszawa 1996.
M. Foucault, Historia seksualności, t. I, Wola wiedzy, przeł. B. Banasiak, K. Matuszewski, Warszawa 1995.
G. Agamben, Stan wyjątkowy, przeł. M. Surma-Gawłowska, Kraków 2008.
G. Agamben, Homo sacer. Suwerenna władza i nagie życie, przeł. M. Sakwa, Warszawa 2008.
U. Beck, Społeczeństwo ryzyka. W drodze do innej rzeczywistości, przeł. S. Cieśla, Warszawa 2004.
Indywidualizm, [hasło w:] Słownik społeczny, red. B. Szlachta, Kraków 2003, s. 51–55.
M. Foucault, Power/Knowledge. Slected Interviews and other writings 1972–1977, red. C. Gordon, New York 1977, s. 158.
M. Foucault, Hermeneutics of the subject. Lectures at the College de France, 1981–1982, przeł. G. Burchell, London–New York 2005, s. 25–43.
M. Foucault, Nadzorować i karać. Narodziny więzienia, przeł. T. Komendant, Warszawa 1993.
J. Tischner, Spór o istnienie człowieka, Kraków 2001.
F. Fukuyama, Koniec historii, przeł. T. Bieroń, M. Wichrowski, Warszawa 1996, s. 83.
K. Żukowska, „Milczące założenia” Strategii Lizbońskiej i ich znaczenie dla procesu budowania tożsamości europejskiej, [w:] 50 lat i co dalej? Europa i Unia Europejska między integracją i atomizacją, red. Z. Czachór, Poznań 2007, s. 253–263.
C. Schmitt, Pojęcie polityczności, [w:] tenże, Teologia polityczna i inne eseje, przeł. M. A. Cichocki, Warszawa 2000.
G. Deleuze, F. Guattari, A thousand plateaus, przeł. B. Messuni, London 2004, s. 414.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 846
Liczba cytowań: 0