Czy społeczeństwo może być sprawiedliwe? F. A. Hayek o pojęciu “sprawiedliwości społecznej”
DOI:
https://doi.org/10.12775/DP.2022.003Słowa kluczowe:
Hayek, sprawiedliwość społeczna, sprawiedliwość dystrybutywna, ład (porządek) spontaniczny, organizacjaAbstrakt
Tematem tekstu jest F.A. Hayeka krytyka pojęcia “sprawiedliwości społecznej” czy “dystrybutywnej”, sformułowana w jego książce Prawo, legislacja i wolność. Jej podstawę stanowi teoria ładu spontanicznego, oparta na przeciwstawieniu dwóch rodzajów porządku: wyrosłego, powstałego w wyniku przestrzegania przez jego elementy pewnych ogólnych zasad, oraz organizacji, powstałej przez świadome i celowe uporządkowanie elementów struktury. Głównym twierdzeniem Hayek głosi, że nowoczesne społeczeństwo, jako należące do ładów spontanicznych, nie podlega ocenom ze względu na sprawiedliwość i niesprawiedliwość. Takie ujęcie przeciwstawia się pewnym głęboko zakorzenionym intuicjom moralnym, których Hayekowską analizę i odrzucenie rekonstruujemy w środkowej partii tekstu. Jego resztę poświęcamy na krótką charakterystykę “pozytywnego” ujęcia sprawiedliwości Hayeka w zestawieniu z podobną teorią R. Nozicka.Bibliografia
Banach, W. (2003). Spontaniczność a planowanie. Wokół filozofii społecznej Friedricha A. von Hayeka. Poznań: Wydawnictwo Fundacji Humaniora.
Barry, N. P. (1979). Hayek’s Social and Economic Philosophy. London: Basingstoke.
Barry, N. (1982). The Tradition of Spontaneous Order. „Literature of Liberty”, vol. 5(2), s. 7–58.
Barry, N. (1994). Z tradycji teorii ładu samorzutnego, przeł. M. Klimowicz, M. Kuniński. [W:] Filozofia wolnego rynku, wybór tekstów, wstęp i przegląd przekładu M. Kuniński. Kraków: Znak.
Barry, N. (2008). Spontaneous Order. [W:] The Encyclopedia of Libertarianism, ed. R. Hamowy et al. Los Angeles–London–New Delhi–Singapore: Sage Publications.
Caldwell, B. (2004). Hayek’s Challenge. An Intellectual Biography of F. A. Hayek. Chicago–London: University of Chicago Press.
Ebenstein, A. (2001). Friedrich Hayek. A Biography. New York: St. Martin’s Press.
Ebenstein, A. (2003). Hayek’s Journey. The Mind of Friedrich Hayek. New York: Palgrave Macmillan.
Feser, E. (1997). Hayek on Social Justice: Reply to Lukes and Johnson. „Critical Review: A Journal of Politics and Society”, vol. 11(4), s. 581–606.
Friedman, M. D. (2011). Nozick’s Libertarian Project: An Elaboration and Defense. London–New Delhi–New York–Sydney: Bloomsbury.
Gaus, G. F. (2000). Political Concepts and Political Theories. Colorado: Boulder.
Godłów-Legiędź, J. (1992). Doktryna społeczno-ekonomiczna Friedricha von Hayeka. Warszawa: PWN.
Gray, J. (1998). Hayek on Liberty. London–New York: Routledge.
Hayek, F. A. von (1978). New Studies in Philosophy, Politics, Economics and the History of Ideas. London: The University of Chicago Press.
Hayek, F. A. von (1985). Wolność albo socjalizm, przeł. J. Branecki. Wrocław: Oficyna Liberałów.
Hayek, F. A. von (2004). Zgubna pycha rozumu. O błędach socjalizmu, przeł. M. i T. Kunińscy. Kraków: Arcana.
Hayek, F. A. von (2012). Konstytucja wolności, przeł. J. Stawiński. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Hayek, F. A. von (2013). Nadużycie rozumu, przeł. Z. Simbierowicz. Warszawa: Oficyna Wydawnicza VOLUMEN.
Hayek, F. A. von (2014). The Market and Other Orders. „The Collected Works of F. A. Hayek” 15. Chicago: University of Chicago Press.
Hayek, F. A. von (2015). Droga do zniewolenia, przeł. K. Gurba. Kraków: Arcana.
Hayek, F. A. von (2018). Indywidualizm i porządek ekonomiczny, przeł. G. Łuczkiewicz. Warszawa: Aletheia.
Hayek, F. A. von (2020). Prawo, legislacja i wolność. Nowe sformułowanie liberalnych zasad sprawiedliwości i ekonomii politycznej, przeł. G. Łuczkiewicz. Warszawa: Aletheia.
Kuniński, M. (1994). Z chaosu ład. O samorzutnym powstawaniu porządku społecznego. [Wstęp do:] Filozofia wolnego rynku, wybór tekstów, wstęp i przegląd przekładu M. Kuniński, Kraków: Znak.
Kuniński, M. (1999). Wiedza, etyka i polityka w myśli F. A. von Hayeka. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Kuniński, M. (2000). Koncepcja sprawiedliwości Friedricha A. von Hayeka. „Civitas. Studia z Filozofii Polityki”, nr 4, s. 119–132.
Legutko, R. (1986). Dylematy kapitalizmu. Paris: Editions Spotkania.
Miklaszewska, J. (1994). Libertariańskie koncepcje wolności i własności. Kraków: UJ.
Miklaszewska, J. (2000). Sprawiedliwość libertariańska. „Civitas. Studia z Filozofii Polityki”, nr 4, s. 99–117.
Mill, J. S. (1965). Collected Works of John Stuart Mill, vol. 15. London: Routledge & Kegan Paul, Ltd.
Mises, L. von (2015). Liberalizm w tradycji klasycznej. Kraków: Arcana.
Necio, Ł. (2016). Filozofia prawa Friedricha Augusta von Hayeka. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Nozick, R. (2010). Anarchia, państwo i utopia. Warszawa: Aletheia.
Polanowska-Sygulska, B. (2012). Między filozofią polityczną a filozofią prawa. Kraków: Księgarnia Akademicka.
Rau, Z. (2000). Liberalizm. Zarys myśli politycznej XIX i XX wieku. Warszawa: Aletheia.
Rawls, J. (1994). Teoria sprawiedliwości. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Sadurski, W. (1980). Neoliberalny system wartości politycznych. Warszawa: PWN.
Szafruga, P. (2018). Spontaniczny porządek a polityka. Zastosowanie teorii spontanicznego porządku w naukach politycznych. Kraków: AT Wydawnictwo.
Teluk, T. (2009). Koncepcje państwa we współczesnym libertarianizmie. Warszawa–Gliwice: Instytut Globalizacji.
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Dialogi Polityczne
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 656
Liczba cytowań: 0
