Analizy laboratoryjne zapraw budowlanych jako źródło w badaniach historyczno-architektonicznych początków zamku we Wleniu (XII–XIII wieku)
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2019.011Słowa kluczowe
analizy petrograficzne, analizy radiowęglowe, historyczne zaprawy murarskie, palatium, zamek, wieżaAbstrakt
Zamek we Wleniu od ponad 30 lat jest poligonem różnego rodzaju badań, głównie archeologicznych i architektonicznych. Jego fenomen polega na tym, że była to jedna z najstarszych warowni w tej części Europy i można na jej przykładzie prześledzić etapy transformacji grodu w zamek. Od momentu wysadzenia warowni przez Szwedów w czasie wojny trzydziestoletniej, w 1646 roku, obiekt pozostawał w stanie ruiny. Wiosną 2006 roku zawalił się południowo-zachodni odcinek murów obwodowych, przystąpiono wówczas do ratowniczych prac budowlano-konserwatorskich, w rezultacie których odsłonięto nowe relikty archeologiczne, w tym najstarsze partie muru obwodowego oraz pobrano próby zapraw murarskich do badań laboratoryjnych: radiowęglowych, petrograficznych i mineralogicznych. Prace te przyniosły nadspodziewanie dobre wyniki w kwestiach poznawczych i metodologicznych. Okazało się, że obecność reprezentacyjnej siedziby książęcej we Wleniu można datować na trzecią ćwierć XII wieku, co przesuwa początki zamków w Polsce na drugą połowę tego stulecia. Ponadto potwierdzono przydatność analiz petrograficznych zapraw murarskich do badań historycznych oraz wskazano korzyści i ograniczenia tej metody
Bibliografia
Bartz W., Gąsior M., Jaciów P., 2016, Wyniki badań próbek zapraw. Badania w ramach projektu badawczego pt. Początki zamków na Dolnym Śląsku w świetle badań
nad chronologią warsztatu budowlanego (cegła, kamień, zaprawa), część II: Badania próbek zapraw z zamku we Wleniu, Seria W1/430–3/2016, maszynopis w Centrum Wiedzy i Informacji Naukowo-Technicznej Politechniki
Wrocławskiej, Wrocław.
Boguszewicz A., 1998, Przemiany w XIII-wiecznym budownictwie obronnym, [w:] Kultura średniowiecznego Śląska i Czech. „Rewolucja” XIII wieku, red. K. Wachowski, Wrocław, s. 97–111.
Boguszewicz A., 2001, Nienawiść Rudego Smoka do Bolesława a geneza zamków romańskich na Śląsku, [w:] Zamek i dwór w średniowieczu od XI do XV wieku. red. J. Wiesiołowski, J. Kowalski, Poznań, s. 18–23.
Buśko C., 1998, Die Burg Lähn im 12.–17. Jahrhundert, Quaestiones Medii Aevi Novae, t. 3, s. 273–285.
Buśko C., Dymek K., Piekalski J., 1990, Rezultaty badań wykopaliskowych przeprowadzonych na zamku we Wleniu w 1988 roku, SSA, t. 31, s. 283–308.
Buśko C., Dymek K., Piekalski J., 1991, Badania architektoniczno-archeologiczne na zamku wleńskim w 1989 r., SSA, t. 32, s. 239–261.
Buśko C., Dymek K., Piekalski J., 1992, Zamek Wleń w świetle badań przeprowadzonych w 1990 r., SSA, t. 33, s. 101–111.
Buśko C., Dymek K., Piekalski J., 1993, Badania archeologiczno-architektoniczne przeprowadzone na zamku Wleń w 1991 r., SSA, t. 34, s. 367–384.
Buśko C., Dymek K., Piekalski J., 1994, Zamek Wleń w świetle ostatnich badań, SSA, t. 35, s. 427–441.
Buśko C., Michniewicz J., 2006, Application of petrographical comparative analysis in dating of spatial development of the Castle Wleń, Przegląd Archeologiczny, t. 54, s. 183–211.
Buśko C., Niegoda J., Piekalski J., 1996, Badania na zamku wleńskim w latach 1993–1994, SSA, t. 37, s. 277–287.
Chorowska M., 2003, Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne, Wrocław.
Chorowska M., Duma P., Furmanek M., Legut-Pintal M., Łuczak A., Piekalski J., 2016, Wleń jako miejsce centralne, Archaeologia Historica Polona, t. 24, s. 153–193.
Chorowska M., Duma P., Furmanek M., Legut-Pintal M., Łuczak A., Piekalski J., 2017, Wleń/Lähn district in the Sudetes Foothills, Poland: a case study of cultural
landscape evolution of an east central European settlement microregion from the tenth to eighteenth century, International Journal of Historical Archaeology,
t. 21, nr 1, s. 66–106.
Chorowska M., Dudziak T., Jaworski K., Kwaśniewski A., 2009, Zamki i dwory obronne w Sudetach, t. 2: Księstwo Jaworskie, Wrocław.
Chorowska M., Jerzyk W., Paszkiewicz B., Piekalski J., 2008, Sprawozdanie z badań wykopaliskowych zamku Wleń 2005 r., SSA, t. 50, s. 303–322.
Gebelin F., 1962, Les châteaux de France, Paris. Giergiczny Z., Michniewicz J., 1995, Wyniki badań składu fazowego zapraw budowlanych pochodzących z zamku we Wleniu, SSA, t. 36, s. 255–265.
Goliski M., 2017, Dzieje zamku Wleń, [w:] Wleński mikroregion osadniczy w X–XVIII wieku. Przemiany krajobrazu kulturowego, red. J. Piekalski, Wrocław, s. 35–42.
Jaworski G., 2009, Opracowanie wyników nadzoru archeologicznego przeprowadzonego we Wleniu w Wleńskim Gródku (Łupki) w 2008 roku, maszynopis w Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej i Architektonicznej Grzegorz Jaworski, Lwówek Śląski.
Jaworski G., Marcinkiewicz S., Piekalski J., Siemianowska S., 2012, Badania na zamku Wleń. Budowle 6 i 7 na zamku górnym, SSA, t. 54, s. 143–273.
Łuczak A., Piekalski J., 2017, Rekonstrukcja form osadniczych na Górze Zamkowej, [w:] Wleński mikroregion osadniczy w X–XVIII wieku. Przemiany krajobrazu kulturowego, red. J. Piekalski, Wrocław, s. 43–54.
Marek L., Piekalski J., 2005, Dalsze badania zamku Wleń w 2004 r., SSA, t. 47, s. 161–174.
Michniewicz J., Nawrocka D., Pazdur A., Żurakowska M., 2007, Issue of actual chronology of a Romanesque chapel at the Wleń castle (Lower Silesia, Poland) in the light of mortar radiocarbon dating, Geochronometria, t. 26, s. 31–33.
Mika N., 2013, Mieszko książę raciborski i pan Krakowa – dzielnicowy władca Polski (ok. 1142–1211), Kraków.
Mruczek R., 2005, Wieloboczny bergfried zamku we Wleniu na tle architektury śląskiej i europejskiej, [w:] Nie tylko zamki. Szkice ofiarowane Profesorowi Jerzemu
Rozpędowskiemu w 75 rocznicę urodzin, red. E. Różycka-Rozpędowska, M. Chorowska, Wrocław, s. 55–71.
Patschowsky W., 1925, Baugeschichte und Baubeschreibung der Burg Lehnhaus bei Lähn, Hirschberg.
Piekalski J., 2014, Opracowanie historyczne z wykorzystaniem źródeł archiwalnych i autorska analiza wyników dotychczasowych badań archeologiczno-architektonicznych zamku we Wleniu, maszynopis w Katedrze Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Piekalski J., Wysocka I., 2000, Badania wykopaliskowe zamku we Wleniu w 1999 roku, SSA, t. 42, s. 217–226.
Piekalski J., Wysocka I., 2001, Badania zamku Wleń w 2000 r., SSA, t. 43, s. 351–362.
Piotrowska N., Raport 1/2015 z wykonania datowania metodą radiowęglową, Politechnika Śląska w Gliwicach, Laboratorium Radiowęglowe, Gliwice luty 2015, maszynopis w Katedrze Sztuki i Techniki Politechniki Wrocławskiej, Wrocław.
Sadowski T., 1999, Poczet książąt Wrocławia, Wrocław.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1210
Liczba cytowań: 0
