Z problematyki badawczej zamków biskupa Jana Muskaty w ziemi krakowskiej
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2018.016Słowa kluczowe
biskup krakowski, Jan Muskata, Małopolska, Wacław II, władztwo terytorialne, zamkiAbstrakt
Biskup krakowski Jan Muskata należy do postaci kontrowersyjnych w polskiej historiografii. Zasłynął jako największy stronnik Wacława II króla czeskiego, panującego w latach 1291–1305 i zagorzały przeciwnik Władysława Łokietka. Prowadził intensywną działalność polityczną i fundacyjną, czego dowodem są zbudowane lub rozbudowane przez niego zamki w ziemi krakowskiej. W toku obecnych badań wiązać z nim należy między innymi warownie w Sławkowie, Lipowcu, Przymiłowicach, Muszynie i Kurowie nad Dunajcem. Celem tak licznych inwestycji obronnych było nie tylko umocnienie panowania Wacława II czeskiego, ale również stworzenie odrębnego władztwa terytorialnego w postaci księstwa biskupiego Jana Muskaty.
Bibliografia
Jan Długosz – Liber beneficiorum diocesis Cracoviensis, t. 3, [w:] Opera omnia, t. 9, wyd. A. Przeździecki, Kraków 1864.
Roczniki -- Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, ks. 9: 1300–1370, tłumacz. J. Mrukówna, Kraków 2009.
KDKK – Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej św. Wacława, cz. 1, wyd. F. Piekosiński, Kraków 1874.
MPV – Monumenta Polonia Vaticana, t. 3: Analecta Vaticana 1202–1366, wyd. J. Ptaśnik, Kraków 1914.
Regesta diplomatica – Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, wyd. J. Emler, t. 2, Praha 1882.
Zbiór dokumentów – Zbiór dokumentów małopolskich, cz. 1, wyd. S. Kuraś, Wrocław 1962.
Barciak A. 1992 Czechy a ziemie południowej Polski w XIII oraz w początkach XIV wieku. Polityczno-ideologiczne problemy ekspansji czeskiej na ziemie południowej Polski, Katowice.
Błaszczyk W. 1961 Zamek w Olsztynie. Krótki rys historyczny i wyniki wstępnych badań archeologicznych z roku 1959, Ziemia Częstochowska, t. 4, s. 65–78.
Brzostowska I. 2001 Zamki biskupie i kapitulne na Warmii w kontekście architektury obronnej i rezydencjonalnej, [w:] Zamek i dwór w średniowieczu od XI do XV wieku. Materiały XIX Seminarium Mediewistycznego, red. J. Wiesiołowski, Poznań, s. 53–57.
Cabalska M. 1982 Zespół osadniczy w Muszynie, woj. Nowy Sącz. Gródek, RS, t. 15, s. 275–289.
Zespół osadniczy w Muszynie, woj. Nowy Sącz. Zamek, RS, t. 18, s. 5–16.
Chudzińska B. 2014 Zamek w Muszynie. Stan badań do roku 2010, [w:] Zamki w Karpatach, red. J. Gancarski, Krosno, s. 159–186.
Długopolski E. 2009 Władysław Łokietek na tle swoich czasów, reedycja wydania z 1951 roku, Kraków.
Durdík T. 1994 Kastellburgen des 13. Jahrhunderts in Mitteleuropa, Wien–Köln–Weimar.
Durdík T. 2001 Encyklopedie českých hradů, Praha.
Dziwik K. 1971 Gródek biskupa Jana Muskaty w Kurowie nad Dunajcem, RS, t. 12, s. 79–89.
Fraś M. 1966 Wstępne badania archeologiczne na zamku w Muszynie, RS, t. 7, s. 449–454.
Gawlas S. 1996 O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, Warszawa.
Gawlas S. 1997 Człowiek uwikłany w wielkie procesy – przykład Muskaty, [w:] Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, red. R. Michałowski, Warszawa, s. 391–401.
Ginter A. 2014 Zamek w Muszynie w świetle najnowszych badań archeologiczno-architektonicznych, Almanach Muszyny 2014, s. 5–29.
Holcer Z. 1970 Dwie lustracje zamku w Olsztynie koło Częstochowy, Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych PAN, t. 13, z. 1, s. 311–313.
Inglot S. 1925 Stan i rozmieszczenie uposażenia biskupstwa krakowskiego w połowie XV wieku, Lwów.
Kajzer L. 1983 Uwagi o budownictwie obronnym arcybiskupów gnieźnieńskich, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 3, s. 147–158.
Kajzer L. 1990 Zamek w Raciążku, Łódź.
Kajzer L. 1994 Z problematyki budownictwa obronnego biskupów włocławskich, NP, t. 82, s. 281–298.
Kajzer L. 1997 Z problematyki badań zamków biskupów w Polsce średniowiecznej, [w:] Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego, red. L. Kajzer, Kielce, s. 7–14.
Kajzer L. 2000 Czy w średniowiecznej Polsce wznoszono zamki kasztelowe, [w:] Archeologia w teorii i w praktyce, red. A. Buko, P. Urbańczyk, Warszawa, s. 639–649.
Kajzer L. 2002 Z badań nad zamkami w Polsce w wieku XIII, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 50, nr 3–4, s. 287–304.
Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J. 2010 Leksykon zamków w Polsce, Warszawa.
Kaleta R. 1963 Zamek w Bieczu, [w:] Biecz. Studia historyczne, red. R. Kaleta, Wrocław, s. 82–115.
Kiryk F. 1978 Zarys dziejów osadnictwa, [w:] Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, t. 1, red. F. Kiryk, R. Kołodziejczyk, Warszawa–Kraków, s. 41–141.
Kocańda P. 2016 Kariera biskupa krakowskiego Jana Muskaty u boku króla Wacława II, [w:] Obrazy przeszłości. Studia z zakresu historii, literatury i kultury, t. 2, red. R. Majzner, K. Całus, Częstochowskie Teki Filologiczno-Historyczne, Częstochowa, s. 185–196.
Kołodziejski S. 1986 Początki średniowiecznych rezydencji obronnych możnowładztwa w Małopolsce, Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych PAN, t. 27, z. 1, s. 16–18.
Kołodziejski S. 1992 Wstęp do studiów nad genezą obronnych rezydencji możnowładztwa, [w:] Stan i potrzeby badań nad wczesnym średniowieczem w Polsce, red. Z. Kurnatowska, Poznań–Wrocław–Warszawa, s. 275–282.
Kołodziejski S. 1994 Regale grodowe w świetle nowych badań, Sprawozdania z posiedzeń komisji naukowych PAN, t. 36, z. 1–2, s. 171–172.
Kołodziejski S. 1995 Uwagi o średniowiecznym budownictwie obronnym biskupów krakowskich, TK, t. 3, s. 135–149.
Kołodziejski S. 1996 Castrum Scala – zamek księcia śląskiego Henryka Brodatego pod Krakowem, [w:] Kultura średniowiecznego Śląska i Czech. Zamek, red. K. Wachowski, Wrocław, s. 101–111.
Kołodziejski S. 1997 Obronne siedziby biskupów krakowskich. Zarys problematyki badawczej, [w:] Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego, red. L. Kajzer, Kielce, s. 17–22.
Kołodziejski S. 1998 Początki zamków na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, TK, t. 7, s. 13–23.
Zamek sławkowski – wątpliwości ciąg dalszy, TK, t. 10, s. 185–193.
Kołodziejski S. 2004 Zamek Ostrężnik w świetle dotychczasowych badań, [w:] Zróżnicowanie i przemiany środowiska przyrodniczo-kulturowego Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej, t. 2, red. J. Partyka, Ojców, s. 19–24.
Kołodziejski S. 2011 Król Wacław II – budowniczy zamków na pograniczu polsko-węgierskim, [w:] II Forum Architectura Medievalis, red. K. Stala, Kraków, s. 315–328.
Kołodziejski S. 2016 Średniowieczne zamki biskupów krakowskich, [w:] Działalność fundacyjna biskupów krakowskich, t. 1, red. M. Walczak, Kraków, s. 807–825.
Początki zamków w ziemi krakowskiej [w:] Początki murowanych zamków w Polsce do połowy XIV w., red. A. Bocheńska, P. Mrozowski, Warszawa, s. 47–66.
Kowalewski K. 2009 Rycerze, włodycy, panosze. Ludzie systemu lennego w średniowiecznych Czechach, Warszawa.
Kozłowska-Budkowa Z. 1976 Przyczynki do życiorysu Jana Muskaty, [w:] Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, red. M. Biskup, Poznań, s. 445–453.
Kozłowski K. 1889 Kopalnie klucza sławkowskiego (ustęp do dzieła poświęconego poszukiwaniom na polu historyi przemysły górniczego w dawnej Polsce), Biblioteka Warszawska, t. 2(190), s. 56–83, 421–440.
Kurtyka J. 2001 Odrodzone Królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań, Kraków.
Laberschek J. 1995 Nieznane karty z przeszłości zamku Olsztyn i starostwa olsztyńskiego (wiek XIII–XV), Almanach Częstochowy 1994, s. 19–30.
Laberschek J. 2000a Tajemnicze „castrum Pesconis”. Próba rozwikłania zagadki rozbójniczego zamku małopolskiego z początku XIV stulecia, [w:] Krajobrazy. Księga pamiątkowa w 70. rocznicę urodzin profesora Janusza Bogdanowskiego, red. S. Kołodziejski, J. Marcinek, R. Marcinek, Kraków, s. 143–147.
Laberschek J. 2000b Czy istniał w średniowieczu system obronny na Jurze, TK, t. 12, s. 167–179.
Laberschek J. 2006 Na tropie rycerzy z Potoku i rozbójników z Ostrężnika, [w:] Częstochowa i jej okolice w średniowieczu, red. J. Laberschek, Kraków, s. 177–199.
Laberschek J. 2008 Bezpośrednie zaplecze gospodarcze zamków województwa krakowskiego do połowy XVI wieku, [w:] Historia vero testis temporum. Księga jubileuszowa poświęcona Profesorowi Krzysztofowi Baczkowskiemu w 70. rocznicę urodzin, red. J. Smołucha, A. Waśko, T. Graff, Kraków, s. 459–476.
Laberschek J. 2016 Ojców i okolice do połowy XVI wieku, [w:] Monografia Ojcowskiego Parku Narodowego. Dziedzictwo kulturowe, red. J. Partyka, Ojców, s. 75–105.
Lasek L. 2013 Turris fortissima nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w., Warszawa.
Maciejowski M. 2003 Ostatnie lata biskupa krakowskiego Jana Muskaty (1317–1320), [w:] Biskupi, lennicy, żeglarze, Gdańskie studia z dziejów średniowiecza, t. 9, red. B. Śliwiński, Gdańsk, s. 93–11.
Maciejowski M. 2007 Orientacje polityczne biskupów metropolii gnieźnieńskiej 1283–1320, Kraków.
Małkowska-Holcerowa T. 1989 Lipowiec dawny zamek biskupów krakowskich, Warszawa.
Marciniak-Kajzer A. 1996 Dwory biskupów krakowskich w XV w. Przyczynek do rekonstrukcji zaginionej części Liber beneficiorum Jana Długosza, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica 20, s. 97–110.
Modzelewski K. 1980 Między prawem książęcym a władztwem gruntowym. II. Instytucja kasztelanii majątkowych kościoła w Polsce XII–XIII w., Przegląd Historyczny, t. 71, z. 1, s. 449–477.
Muzolf B. 1996 Badania na skale z Jaskinią Biśnik i na górze Grodzisko Pańskie w Strzegowej, woj. Katowice, Łódzkie Sprawozdania Archeologiczne, t. 2, s. 109–127.
Muzolf B. 1998a Badania na skale Grodzisko Pańskie w Strzegowej, województwo katowickie, Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w 1995 roku, s. 18–20.
Muzolf B. 1998b Badania na Górze Birów w Podzamczu, województwo katowickie, Badania archeologiczne na Górnym Śląsku i ziemiach pogranicznych w 1995 roku, s. 114–117.
Nowakowski T. 1991 Polityka biskupów krakowskich w końcu XIII wieku (Prokop i Jan Muskata), NP, t. 75, s. 5–27.
Pierzak J. 1993 Zamek biskupów krakowskich w Sławkowie, woj. katowickie – jedno z najstarszych murowanych założeń obronnych w Polsce południowej, Sprawozdania Archeologiczne, t. 45, s.213–238.
Pierzak J. 1999 Kilka uwag na temat zamku biskupów krakowskich w Sławkowie, TK, t. 10, s. 175–184.
Najdawniejsze dzieje, [w:] Dzieje Sławkowa, red. F. Kiryk, Kraków. s. 51–78.
Pietrzak J. 2000 Prywatne zamki biskupów polskich w pierwszej połowie XV wieku, [w:] Oporów. Stan badań. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji 50. Rocznicy Muzeum w Oporowie 22 listopada 1999 roku, red. G. Kin-Rzymkowska, U. Kowalska, A. Majewska-Rau, Oporów, s. 107–134.
Pietras T. 2001a W kwestii pochodzenia biskupa krakowskiego Jana Muskaty, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica 72, s. 5–25.
Pietras T. 2001b „Krwawy wilk z pastorałem”. Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, Warszawa.
Proksa M. 1994 Małe założenia obronno-rezydencjonalne fundacji biskupów przemyskich w ziemi przemyskiej i sanockiej, Materiały i Sprawozdania Rzeszowskiego Ośrodka Archeologicznego za rok 1993, s. 294–299.
Przyboś K. 1996 Zamek w Muszynie, Almanach Muszyny 1996, s. 12–16.
Rajman J. 1998 Pogranicze śląsko-małopolskie w średniowieczu, Kraków.
Rajman J. 2014 Lipowiec. Z dziejów zamku i klucza majątkowego biskupów krakowskich (XIII–XVI w.), [w:] Scientia nihil est quam veritatis imago. Studia ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Sochacka, P. Jusiak, Lublin, s. 89–99.
Rodziewicz A. 1995 O dacie elekcji Jana Muskaty na biskupstwo krakowskie, [w:] Polska, Prusy, Ruś. Rozprawy ofiarowane prof. zw. dr hab. J. Powierskiemu w 30-lecie pracy naukowej, red. B. Śliwiński, Gdańsk, s. 129–136.
Siedziby biskupów krakowskich 1997 Siedziby biskupów krakowskich na terenie dawnego województwa sandomierskiego, red. L. Kajzer, Kielce.
Szymański J. 1966 Biskupstwa polskie w wiekach średnich. Organizacja i funkcje, [w:] Kościół w Polsce. Studia nad historią kościoła katolickiego w Polsce, red. J. Kłoczowski, Kraków, s. 127–233.
Urzędnicy małopolscy 1990 Urzędnicy małopolscy XII–XIV wieku. Spisy, oprac. J. Kurtyka i in., [w:] Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII–XVIII wieku. Spisy, red. A. Gąsiorowski, t. 4, z. 1, Wrocław.
Wiśniowski E. 1988 Kościół na ziemiach polskich w średniowieczu, [w:] Historia Kościoła, t. 2, red. L. Rogier, R. Aubert, M. Knowles, Warszawa, s. 417–465.
Wojenka M. 2016 Jerzmanowice-Stara Wieś. Nowo odkryta warownia średniowieczna na Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, [w:] Od Bachórza do Światowida ze Zbrucza. Tworzenie się słowiańskiej Europy w ujęciu źródłoznawczym. Księga jubileuszowa Profesora Michała Parczewskiego, red. B. Chudzińska, M. Wojenka, M. Wołoszyn, Kraków–Rzeszów, s. 663–673.
Wyrozumska B. 1977 Drogi w ziemi krakowskiej do końca XVI wieku, Wrocław.
Wyrozumski J. 1977 Jan Muskata, Polski Słownik Biograficzny, t. 22, z. 93, s. 291–295.
Zagórowski O. 1960 Lipowiec, zamek biskupi i dom poprawy dla księży, NP, t. 12, s. 173–220.
Zajączkowski S. 1968 Opole chrobskie i początki Pabianic, [w:] Dzieje Pabianic, red. G. Missalowa, Łódź, s. 7–25.
Żaki A. 1964 Nowo odkryte grodzisko w Kurowie, pow. Nowy Sącz, Acta Archaeologica Carpathica, t. 6, s. 41–46.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 1113
Liczba cytowań: 0
