Plakietka św. Brygidy z Gdańska i inne archeologiczne świadectwa kultu świętej Brygidy w znaleziskach europejskich
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2017.012Słowa kluczowe
średniowiecze, pielgrzymki, kult świętej Brygidy, Szwecja, Vadstena, znaki pielgrzymie, pamiątki pielgrzymie, GdańskAbstrakt
Zarys treści. Pośród ponad 1200 średniowiecznych pamiątek pielgrzymich odnalezionych w podczas badań wykopaliskowych w Gdańsku, pochodzących z ponad 40 europejskich sanktuariów, znaleziono również plakietkę z przedstawieniem świętej Brygidy. Kult tej świętej był powszechny na Pomorzu już w czasach jej współczesnych. Przyczyniło się do tego eksponowanie ciała św. Brygidy w kościele Mariackim oraz w kaplicy pokutnic w Gdańsku. Miało to miejsce w roku 1374, w trakcie transportowania jej zwłok z Rzymu do Vadsteny. Plakietka z Gdańska jest pierwszym znaleziskiem znaku pielgrzymiego z Vadsteny spoza obszaru Skandynawii.
Bibliografia
Andersson L. 1985 Pilgrimsmärke och vallfahrtsbild. Två svenska exempel från 1400-talet, Konsthistoriska studier 8.
Andersson L. 1986 Sankta Brigittas pilgrimsmärken, [w;] Medeliten och arkeologin. Festskrift till Erik Cinthio, red. A. Andrén, Lund Studies in Medieval Archaeology 1, Lund, s. 101–115.
Andersson L. 1989 Pilgrimsmärken och vallfart. Medeltida pilgrimskultur i Skandinavien, Lund Studies in Medieval Archaeology 7, Lund.
Ansorge J. 2013 Pilgerzeichen und Pilgerforschung in Mecklemburg-Vorpommern, [w:] Europäische Wallfahrtsstudien, t. 10: Wallfahrer aus dem Osten Mittelalterliche Pilgerzeichen zwischen Ostsee, Donau und Seine. Beiträge der Tagung Perspektiven der europäischen Pilgerzeichenforschung 21. bis 24. April 2010 in Prag, red. H. Kühne, L. Lambacher, J. Hrdina, Frankfurt am Main, s. 81–143.
Ansorge J., Kühne H. 2009 Barfuβ und in Wolle gekleidet… Pilger in Güstrow, Archäologie in Deutschland 2009(2), s. 46–47.
Biskup M. 1978a Pod panowaniem krzyżackim – od 1308 r. do 1454 r. Gdańsk w pierwszym stuleciu rządów krzyżackich (1308–1409). Kultura, [w:] Historia Gdańska, t. 1: Do roku 1454, red. E. Cieślak, Gdańsk, s. 446–474.
Biskup M. 1978b Pod panowaniem krzyżackim – od 1308 r. do 1454 r. Gdańsk u schyłku rządów krzyżackich (1409–1454). Kultura, [w:] Historia Gdańska, t. 1: Do roku 1454, red. E. Cieślak, Gdańsk, s. 605–624.
Bruna D. 1996 Enseignes de Pèlerinage et Enseignes Profanes, Paris.
Bruna D. 2006 Enseignes de plomb et autres menues chosettes de Moyen Âge, Paris.
Catalogue 1954 Catalogue of the Museum of London Antiquities Collected by, and the property of Charles Roach Smith, London.
Czaja K. 1998 Bazylika Mniejsza Św. Brygidy Historia i współczesność, Warszawa.
Fankidejski J. 2011 Obrazy cudowne i miejsca w dzisiejszej diecezji chełmińskiej podług urzędowych akt kościelnych i miejscowych podań, reprint wydania z Pelplina z 1880 roku, wyd. 1, Gdynia.
Gerhardt J., Neu H., Renard E., Verbeek A., mit einem beitrag von r. V. Uslar 1938 Die Kunstdenkmäler des Kreises Ahrweiler, Die Kunstdenkmäler der Rheinprovinz, t. 17.1, Düsseldorf.
Hauglid R. 1942 Pilegrimsmerker på kirkeklokker, Foreningen til Norske Fortidsminnesmerkers Bevaring. Årsberetning 1942, s. 61–72.
Kamiństa S. 1970 Klasztory brygidek w Gdańsku, Elblągu i Lublinie. Założenie i uposażenie, Gdańsk.
Keyser E. 1928 Danzigs Geschichte, Danzig.
Köster K. 1979 Alphabet-Inschriften auf Glocken. Mit einem europäischer ABC-Glocken vom 12. bis zum 18. Jahrhundert, [w:] Studien zur deutschen Literatur des Mittelalters, red. R. Schützeichel, Bonn, s. 371–422.
Köster K 1983 Pilgerzeichen und Pilgermuscheln von mittelalterlichen Santiago-Straßen: Saint-Léonard – Rocamadour – Saint-Gilles – Santiago de Compostela, Ausgrabungen in Schleswig, Berichte und Studien 2, Neumünster.
Kubicki R. 2010 Pielgrzymki w testamentach mieszczan elbląskich w XV–początkach XVI w., [w:] Z dziejów średniowiecza. Pamięci profesora Jana Powierskiego (1940–1999), red. W. Długokęcki, Gdańsk, s. 179–188.
Kubicki R. 2011 Formy pobożności w mieście późnośredniowiecznym w świetle zapisów na rzecz kościoła i biednych w testamentach elbląskich (XV–początek XVI wieku), Zapiski historyczne, t. 76, z. 2, s. 7–26.
Łysiak W. 2003 Z pielgrzymim kijem przez średniowieczne Pomorze, [w:] Życie dawnych Pomorzan, t. 2, red. W. Łysiak, Bytów–Słupsk, s. 45–52.
Majewski M. 2013 Pilgerzeichen auf Glocken in hinterpommerschen Kirchen, [w:] Europäische Wallfahrtsstudien, t. 10: Wallfahrer aus dem Osten Mittelalterliche Pilgerzeichen zwischen Ostsee, Donau und Seine. Beiträge der Tagung Perspektiven der europäischen Pilgerzeichenforschung 21. bis 24. April 2010 in Prag, red. H. Kühne, L. Lambacher, J. Hrdina, Frankfurt am Main, s. 51–68.
Marecki J., Rotter L. 2009 Jak czytać wizerunki świętych, Leksykon atrybutów i symboli hagiograficznych, Kraków.
Mitchiner M. 1986 Medieval Pilgrims Souvenirs and Secular Badges, London.
Nordenfalk C. 1961 Saint Bridget of Sweden as represented in illuminated manuscripts, [w:] De Artibus Opuscula XL: Essays in Honor of Erwin Panofsky, red. M. Meiss, New York, s. 371–393.
Paner H. 2013 Średniowieczne świadectwa Kultu Maryjnego. Pamiątki pielgrzymie w zbiorach Muzeum Archeologicznego w Gdańsku, Seria Fontes Commentationesque ad Res Gestas Gedani et Pomeraniae, t. 4, Gdańsk.
Poettgen J. 2009 Karl der Große auf Aachener Pilgerzeichen des Mittelalters. Mit einem Katalog der bisher bekannten Exemplare, Zeitschrift des Aachener Geschichtsvereins, t. 110, s. 65–100.
Quirini-Popławska D. 1995 Wenecja jako etap podróży do Ziemi Świętej (XIII–XV w.), [w:] Peregrinationes. Pielgrzymki w kulturze dawnej Europy, Colloquia Mediaevalia Varsoviensia II, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa, s. 126–143.
Rębkowski M. 2002 …ad sanctum Jacobum ultra montes… Przyczynek do badań nad pielgrzymkami mieszczan kołobrzeskich w średniowieczu, [w:] Civitas et villa. Miasto i wieś w średniowiecznej Europie Środkowej, red. C. Buśko i in., Wrocław–Praha, s. 265–269.
Rhein und maas 1972 Rhein und Maas. Kunst und Kultur 800–1400. Eine Ausstellung des Schnütgen-Museums der Stadt Köln und der belgischen Ministerien für französische und niederländische Kultur, red. A. Legner, Köln.
Rong P. 2000 Mittelalterliche Aachener Pilgerzeichen aus der Zeit des 14. bis 16. Jahrhunderts, Aachen.
Rydbeck M. 1957 Ett pilgrimsmärke från Alvastra och Gutenbergs „Aachener Heiltumsspiegel”, Fornvännen 52, s. 294–304.
Samsonowicz H. 2002 Kult św. Jakuba i szlaki jakubowe w Polsce, [w:] Kult św. Jakuba Większego apostoła w Europie Środkowo-Wschodniej, red. R. Knapiński, Lublin.
Spencer B. 1990 Pilgrim Souvenirs and Secular Badges, Salisbury and South Wiltshire Museum Medieval Catalogue Part 2, Salisbury.
Spencer B. 1998 Pilgrim Souvenirs and Secular Badges, Medieval Finds from Excavations in London 7, London.
Taracha C. 1993 Szlaki pielgrzymkowe do Composteli w średniowiecznej Hiszpanii, [w:] Pielgrzymki w kulturze średniowiecznej Europy. Materiały z XIII Seminarium Mediewistycznego, red. J. Wiesiołowski, Poznań, s. 77–83.
Ugglas af C. F. 1943 Den 'extatiska' Birgitta i Vadstena klosterkyrka, Fornvännen, Journal of Swedish Antiquarian Research, Stockholm, s. 65–90.
Uldall F. 1906 Danmarks middelalderlige Kirkeklokker, Köpenhamn.
Volkholz F. 1922 Die Spicherinsel von Danzig, Danzig.
Wallem F. B. 1930 Middelalderske kirkeklokker i Norge med. St Olavs billede eller navn, Det Konglige Norske Videnskabers Selskabs, Forhandlinger 3(8), Trondheim, s. .
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 843
Liczba cytowań: 0
