Wybrane zagadnienia z zakresu cegielnictwa w późnośredniowiecznych Prusach
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2017.002Słowa kluczowe
cegielnia, cegła, ślady na cegłach, zakon krzyżacki, PrusyAbstrakt
Zarys treści. W artykule podjęto się próby wskazania i scharakteryzowania wybranych aspektów związanych z produkcją cegły w państwie krzyżackim w Prusach. Znikoma liczba pruskich cegielni, przebadanych metodą archeologiczną powoduje, że próbę ich charakterystyki oprzeć należy na analogiach głównie z Niemiec, Czech i Słowacji. Na temat zasięgu działalności cegielni, ich topografii, a także zagadnień technologicznych i związanych z produkcją wielu informacji dostarczają także analizy gotyckich cegieł.
Bibliografia
Arszyński M. 1970 Technika i organizacja budownictwa ceglanego w Prusach w końcu XIV i pierwszej połowie XV wieku, [w:] Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 9, red. Z. Kamieńska, Wrocław.
Arszyński M. 2010 Architektura warowna zakonu krzyżackiego w Prusach, [w:] Fundacje artystyczne na terenie państwa krzyżackiego w Prusach, t. 2: Eseje, red. B. Pospieszna, Malbork, s. 7–45.
Arszyński M. 2016 Organizacja i technika średniowiecznego budownictwa ceglanego w Prusach w kontekście europejskim, Malbork.
Biskup M., Labuda G. 1988 Dzieje zakonu krzyżackiego w Prusach. Gospodarka – Społeczeństwo – Państwo – Ideologa, Gdańsk.
Bogucka M. 1961 Cegielnia gdańska w XVI wieku, [w:] Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 1, red. Z. kamieńska, Wrocław, s. 125–140.
Brykowska M. 2002 Studia nad wschodnim zasięgiem architektury ceglanej, [w:] Cegła w architekturze środkowo-wschodniej Europy. Historia – metody badań – konserwacja, red. M. Arszyński, M. Mierzwiński, Malbork, s. 30–42.
Chęć A. 2011 Stan badań i opracowań oraz postulaty badawcze dotyczące zamku krzyżackiego w Toruniu, Archaeologia Historica Polona, t. 19, s. 105–143.
Čurný M., Romsauer P. 2009 Stredoveká tehelňa v Chotíne, Archaeologia historica, t. 34, s. 523–540.
Debonne V. 2014 Brick production and brick building in medieval Flanders, [w:] Fresh approaches to brick production and use in the Middle Ages. Proceedings of the session „Utilization of brick in the Medieval Period – production, construction, destruction” Held at the European Association of Archaeologists (EAA) Meeting, 29 August to 1 september 2012 in Helsinki, Finland, red. T. Ratilarnen, R. Bernotas, Ch. Herrmann, Oxford, s. 11–25.
Dethlefsen R. 1915 Ein mittelalterlicher Ziegelofen, Die Denkmalpflege, R. 17, s. 12–14.
Dygo M. 2009 Ekspansja terytorialna i władztwo terytorialne (1249–1309), [w:] M. Biskup i in., Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Władza i społeczeństwo, Warszawa, s. 79–104.
Gruszecki A. 1965 Metoda graficzna badań pomiarowych cegły przy ustaleniu chronologii obiektów architektonicznych, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, t. 10, z. 1, s. 55–58.
Hennrich C. 2003 Mittelalterliche Ziegelbrenntechniken, [w:] Backsteintechnologien in Mittelalter und Neuzeit, Studien zur Backsteinarchitektur 4, red. E. Badstübner, D. Schumann, Berlin, s. 24–52.
Herrmann Ch. 2007 Mittelalterliche Architektur im Preussenland. Untersuchungen zur Frage der Kunstlandschaft und –Geographie, Petersberg-Olsztyn.
Holub P. 2011 K výrobě a variabilitě stavební keramiky ve středověkém a novověkém Brně, [w:] Surovinová základna a její využití ve středověkém městě – The resource base and its utilisation in the medieval town, Forum Urbes Medii Aevi 6, Brno, s. 98–121.
Holub P., Merta D., Zůbek A. 2005 Cihlářská a vápenická pec na ulici Božetěchova v Brně-Králově Poli, Archeologia technica, nr 17, s. 45-51.
Jóźwiak S., Trupinda J., 2015 Das Amt des „Bauleiters” („magister lapidum”; „magister laterum”; „steinmeister”; „czygelmeyster”; „muwermeister”) im Deutschordensstaat im 14. Jh. und in der ersten Halfte des 15 Jh., Ordines Militares. Colloquia Torunensia Historica, t. 20, s. 239–268.
Jurkowlaniec T. 1989 Gotycka rzeźba architektoniczna w Prusach, Wrocław.
Koczorowski K. 1978 Niektóre problemy strychowania konstrukcyjnej cegły „palcówki”, Biblioteka Muzealnictwa i Ochrony Zabytków, seria B, t. 49, s. 21–38.
Koperkiewicz A., Leśniewska D., Kulczykowski W., Wroński K. 2013 Analiza zabytków ruchomych z badań archeologicznych w Bezławkach, [w:] Bezławki – ocalić od zapomnienia. Wyniki prac interdyscyplinarnych prowadzonych w latach 2008–2011, red. A. Koperkiewicz, Gdańsk, s. 77–108.
Majewski M., 2012 Detal architektoniczny, [w:] Zamek w Grudziądzu w świetle badań archeologiczno-architektonicznych. Studia i materiały, red. M. Wiewióra, Toruń, s. 217–272.
Merta D., Merta J. 2001 Stredoveká cihelna v Brne „Na leči”, Archeologia technica, nr 26, s. 221–226.
Mroczko T. 1980 Architektura gotycka na ziemi chełmińskiej, Warszawa 1980.
Nawrocki Z. 2005 Zamek krzyżacki w Toruniu. Dzieje budowy, upadek, ponowne zagospodarowanie, Rocznik Muzeum w Toruniu, t. 13/14, s. 7–72.
Płuska I. 2009 800 lat cegielnictwa na ziemiach polskich – rozwój historyczny w aspekcie technologicznym i estetycznym, Wiadomości Konserwatorskie, nr 26, s. 26–54.
Poliński D. 2013 Pień. Siedziba krzyżackich prokuratorów w ziemi chełmińskiej, Toruń.
Rümelin H. 2003 Ziegelstempel. Zur Bedeutung eines spätmittelalterlischen Details der austoffproduktion in der Altmark, [w:] Backsteintechnologien in Mittelalter und Neuzeit, red. E. Badstübner, D. Schumann, Studien zur Backsteinarchitektur, t. 4, Bamberg, s. 129–177.
Schumann D. 2003 Zur Technik des Backsteinbaus in Norddeutschland. Eine historische Einführung, [w:] Backsteintechnologien in Mittelalter und Neuzeit, red. E. Badstübner, D. Schumann, Studien zur Backsteinarchitektur, t. 4, Bamberg, s. 9–23.
Sobczyk J. 1988 Znaki kamieniarskie w Pałacu Wielkich Mistrzów na zamku w Malborku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, R. 36, z. 4, s. 637–649.
Tomaszewski Z. 1954 Badania cegły jako metoda pomocnicza przy datowaniu obiektów architektonicznych, Zeszyty Naukowe Politechniki Warszawskiej, nr 11, Budownictwo, z. 4, s. 31–52.
Tomczak A. 1999 Środowisko geograficzne Torunia i okolic, [w:] Historia Torunia, t. 1: W czasach średniowiecza (do roku 1454), red. M. Biskup, oprac. J. Chudziakowa i in., Toruń, s. 9–57.
Tonezzer L. 2002 Mittelalterliche Ziegelbrennöfens, [w:] Mittelalterliche Öfen und Feuerungsanlagen. Beiträge des 3. Kolloquiums des Arbeitskreises zur archäologischen Erforschung des mittelalterlichen Handwerks, red. R. Röber, Materialhefte zur Archäologie in Baden-Württemberg 62, Stuttgart, s. 101–114.
Torbus T. 2004 Anmerkungen zu den Verzieungsformen aus Glasur und schwarz gebranten Köpfen an den Deutschordensburgen – eine Bestandsaufnahme. Klassifizierung und der Versuch, ihre Herkunft zu bestimmen, [w:] Castle and church, Castrum Bene, nr 5/1996, Gdańsk, s. 219–238.
Wasik B. 2014 Prace budowlane na zamkach w Grudziądzu i Toruniu u progu XIV wieku. Przyczynek do badań nad średniowiecznymi warsztatami budowlanymi w Prusach, Rocznik Grudziądzki, t. 22, s. 99–112.
Wasik B. 2016a Budownictwo zamkowe na ziemi chełmińskiej (od XIII do XV wieku), Toruń.
Wasik B. 2016b Kształtka z rysunkiem sklepienia z zamku w Kowalewie Pomorskim, Ochrona Zabytków, nr 69, z. 2, s. 21–30.
Wyrobisz A. 1961 Średniowieczne cegielnie w większych ośrodkach miejskich w Polsce, [w:] Studia z dziejów rzemiosła i przemysłu, t. 1, red. Z. Kamieńska, Wrocław, s. 55–82.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 991
Liczba cytowań: 0
