Cmentarz kościołów Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu od 2.poł. X? do schyłku XVIII w. - różnorodność praktyk funeralnych
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2022.002Słowa kluczowe
Poznań, cmentarz przykościelny, mur cmentarny, ossuarium, średniowiecze, nowożytnośćAbstrakt
Abstrakt. W źródłach pisanych cmentarz kościoła Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu wzmiankowany jest po raz pierwszy po konsekracji gotyckiej kolegiaty (1448), przy okazji informacji o budowie muru w latach 1465-1466. Natomiast obserwacje poczynione podczas badań archeologicznych wskazują na możliwość grzebania zmarłych również w przedromańskiej kaplicy pałacowej. Łącznie na wyeksplorowanej powierzchni zarejestrowano wokół kościoła gotyckiego i w jego wnętrzu około 160 grobów oraz liczne skupiska i luźne kości ludzkie. Pozyskano dane dotyczące wyglądu pochówków, ich różnych form, układu szkieletów oraz wyposażenia grobowego. Dla młodszej fazy cmentarza, po południowej stronie kościoła, stwierdzono zmianę orientacji układu szkieletów i wytyczenie trzech rzędów grobów w XVII-XVIII w. Najmłodszym z pochówków jest ossuarium pośrodku nawy głównej. Pod koniec XVIII w. zostały tam wtórnie pogrzebane kości ludzkie, które przeniesiono z przebudowywanej katedry. Badania archeologiczne cmentarza zostały skonfrontowane ze źródłami pisanymi i ikonografią Ostrowa Tumskiego. Od południa, zachodu i północy rozpoznano także relikty ceglano-kamiennego ogrodzenia cmentarza. Pozyskane podczas badań terenowych źródła ruchome wymagają dalszych szczegółowych analiz i badań zarówno archeologicznych, konserwatorskich oraz antropologicznych.
Bibliografia
Antowska-Gorączniak O., Sikorski A., Pawlak P., Wawrzyniak W., 2003, Cmentarze Ostrowa Tumskiego, [in:] W kręgu katedry, Kronika Miasta Poznania, issue no. 1, Poznań, pp. 57–64.
Dębski A., Sikora M., 2021, Kościół Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, [in:] Tu się wszystko zaczęło. Świadectwa początków polskiej państwowości na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, ed. A. Stempin, Poznań, pp. 105–117.
Fogel J., 1998, Kościoły Wielkopolski, Kujaw i Ziemi Lubuskiej. Z teki rysunków Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1808–1849), Poznań.
Galuška L., 2017, Rex, principes, optimates – The elites of Great Moravia, [in:] Wielkie Morawy/Great Moravia, ed. P. Kouřil, Gniezno–Szczecin, pp. 209–221.
Kóčka-Krenz H., 2000, Badania zespołu pałacowo-sakralnego przy kościele Najświętszej Marii Panny na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne, vol. 5, pp. 19–36.
Kóčka-Krenz H., 2005, Zarys stanu badań Instytutu Prahistorii UAM na Ostrowie Tumskim w Poznaniu w latach 1999–2004, [in:] Poznań we wczesnym średniowieczu, vol. 5, red. H. Kóčka-Krenz, Poznań, pp. 9–21.
Kóčka-Krenz H., 2008, Badania Instytutu Prahistorii UAM na Ostrowie Tumskim w Poznaniu w latach 2005–2007. Poznań we wczesnym średniowieczu, vol. 6, ed. H. Kóčka-Krenz, Poznań, pp. 7–13.
Kóčka-Krenz H., 2011, Kaplica wczesnośredniowiecznej rezydencji książęcej w Poznaniu, [in:] II Forum Architecturae Poloniae Medievalis, ed. K. Stala, Kraków, pp. 143–158.
Kóčka-Krenz H., 2012, Badania Instytutu Prahistorii UAM na Ostrowie Tumskim w Poznaniu w latach 2008–2011, [in:] Poznań we wczesnym średniowieczu, vol. 7, ed. H. Kóčka-Krenz, Poznań, pp. 7–22.
Kóčka-Krenz H., 2021, Gród na Ostrowie, przy którym dzisiaj jest Poznań, [in:] Tu się wszystko zaczęło. Świadectwo początków państwowości polskiej na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, ed. A. Stempin, pp. 35–103.
Kubicka A., 2014, Analiza antropologiczna materiału kostnego z wykopów 69 i 70 ze stanowiska Poznań-Ostrów Tumski 9/10, Folia Praehistorica Posnaniensis, vol. 19, pp. 69–88.
Kurzawa Z., 2003, Dziewiętnastowieczna restauracja „starożytnicznych” budynków na Ostrowie Tumskim, [w:] W kręgu katedry, Kronika Miasta Poznania, issue no. 1, Poznań, pp. 364–388.
Leopold G., Schubert E., 1984, Der Dom zu Halberstadt bis zum gotischen Neubau, Berlin.
Münch H., 1946, Geneza rozplanowania miast wielkopolskich XIII i XIV wieku, Kraków.
Nowacki J., 1951, Kolegiata Najświętszej Maryi Panny w Poznaniu, Miesięcznik Kościelny Archidiecezji Poznańskiej, vol. 6, pp. 314–341.
Nowacki J., 1964, Dzieje Archidiecezji Poznańskiej, vol. 2: Archidiecezja Poznańska w granicach historycznych i jej ustrój, Poznań.
Plany, 2010, Plany Poznania, ed. D. Książkiewicz-Bartkowiak, Poznań.
Sikora M., 2005, Znaleziska monetarne z Ostrowa Tumskiego, [in:] Poznań we wczesnym średniowieczu, vol. 5, ed. H. Kóčka-Krenz, Poznań, pp. 187–224.
Tabaka A., 2003, Znaleziska monet na Ostrowie Tumskim w Poznaniu, Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne, vol. 6, pp. 140–152.
Warkoczewska M., 2003, Ostrów Tumski na dawnych widokach i fotografiach, [w:] W kręgu katedry, Kronika Miasta Poznania, no. 1, Poznań, pp. 105–125.
Żak J., 1959, Badania w ogrodzie przy ul. Ostrów Tumski 10 w 1946 r., [in:] Poznań we wczesnym średniowieczu, vol. 1, ed. W. Hensel, Warszawa–Wrocław, pp. 81–117.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Olga Antowska-Gorączniak
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 253
Liczba cytowań: 0
