Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Lista recenzentów
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Archaeologia Historica Polona

Oppidum. The meaning of the term and the role of the urban centre in the structure of the settlement network of Silesia
  • Strona domowa
  • /
  • Oppidum. The meaning of the term and the role of the urban centre in the structure of the settlement network of Silesia
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 29 (2021): Archaeologia Historica Polona /
  4. Artykuły

Oppidum. The meaning of the term and the role of the urban centre in the structure of the settlement network of Silesia

Autor

  • Angelika Kosieradzka Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska https://orcid.org/0000-0002-1541-0825
  • Bogna Ludwig Wydział Architektury, Politechnika Wrocławska https://orcid.org/0000-0002-7755-5835

DOI:

https://doi.org/10.12775/AHP.2021.002

Słowa kluczowe

oppidum, civitas, terminology of Silesian documents, urban network, Silesia, chartered towns, settlement structure

Abstrakt

This article attempts to clarify the meaning of the term oppidum used in Silesian documents. Certain aspects of the urban structure of that period have been illuminated by analysing the different senses of the term as applied in the 13th and 14th century chancellery writings. The research was conducted on the example of Silesia on the basis of available archival sources. They have shown that the term underwent semantic changes over the two centuries, which reflected in a significant way the transformations of the settlement network.

Bibliografia

Barciak A., 2016, Powietrze miejskie czyni wolnym, Tygodnik Powszechny, https://www.tygodnikpowszechny.pl/powietrze-miejskie-czyni--wolnym-145453 [access date: 7.11.2020].

Bogucka M., Samsonowicz H., 1986, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław.

Calepino A., 1502, Dictionarium latinum, Basilea.

Chorowska M., 2020, Rekonstrukcja pierwotnej przestrzeni miast i stref podmiejskich oraz ich rozwoju do XIX wieku – Lwówek Śląski, Gryfów, Jelenia Góra, Lubomierz, Mirsk, [in:] Historyczny krajobraz kulturowy zachodnich Sudetów: wstęp do badań, ed. J. Piekalski, Wrocław, pp. 307–341.

Cicero, Cicero, Epistulae ad Familiares, http://perseus.uchicago.edu/perseus-cgi/citequery3.pl?dbname=PerseusLatinTexts&getid=1&query=Cic.%20Fam [access date: 7.11.2020].

Ennen E., 1980, Die Forschungsproblematik Bürger und Stadt – von der Terminologie her gesehen, [in:] Über Bürger, Stadt und städtische Literatur im Spätmittelalter, eds. J. Fleckenstein, K. Stackmann, Göttingen, pp. 9–26.

Erzsébet L., 1980, Libera villa, civitas, oppidum. Terminológiai kérdések a magyar városfejlődésben, Történelmi Szemle, 23, pp. 450–477.

Eysymontt R., 2009, Kod genetyczny miasta. Średniowieczne miasta lokacyjne Dolnego Śląska na tle urbanistyki europejskiej, Wrocław.

Eysymontt R., 2016, Małe miasta prywatne na Dolnym Śląsku – układy przestrzenne, Roczniki dziejów społecznych i gospodarczych, vol. 77, pp. 245–269.

Fumado Ortega I., 2013, Oppidum. Reflexiones acerca de los usos antiguos y modernos de un término urbano, SPAL. Revista de Prehistoria y Arqueologia de la Universidad de Sevilla, 22, pp. 173–184.

Fügedi E., 1972, Die Ausbreitung der städtischen Lebensform – Ungarns oppida im 14. Jahrhundert, [in:] Stadt und Stadtherr im 14. Jahrhundert: Entwicklungen und Funktionen, ed. W. Rausch, Linz, pp. 165–192.

Gawlas S., 2011, The location breakthrough in the history of towns of Central Europe, http://www.history.pth.net.pl/article,3 [access date: 7.11.2020].

Gawlas S., 2015, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji miejskich na ziemiach polskich w 1. połowie XIII wieku, Archaeologia Historica Polona, vol. 23, pp. 7–57.

Goliński M., 2016, Miasta prywatne na Śląsku – zarys problemu, Roczniki dziejów społecznych i gospodarczych, vol. 77, pp. 47–71.

Hist., 1979, Concordance de l’ Historia Francorum de Grégoire de Tours, ed. D. St-Michel, Montréal.

Januszowski J., Firlej M., 1600, Statuta, prawa y constitucie koronne łacinskie y polskie, z statutow Łaskiego y Herborta y z constituciy koronnych zebrane, [in:] Przywileie koronne ktoremi się potwierdzáją Práwá wszystkié pospolite y ossobne, Kraków.

Jean-Yves G., Pierre M., 2004, Isidore de Séville – Étymologies. Livre 15 – Les constructions et les terres, Besançon.

Jurek T., 2004, Język średniowiecznych dokumentów śląskich, Kwartalnik Historyczny, no. 4, pp. 29–45.

Karpinski H., 1766, Lexykon geograficzny, dla gruntownego poięcia gazet i historyi z różnych autorów zebrany, przetłumaczony i napisany przez X. Hilaryona Karpińskiego, Z. S. Bazylego w prowincyi litewskiey kapłana i teologa, Wilno.

Kas., 2017, Kasjodor Senator, Variae. Księga I, [in:] Synody i kolekcje praw, vol. 11, eds. M. Ożóg, H. Pietras SJ, Kraków, https://wydawnictwowam.pl/sites/default/files/69398_skrot.pdf [access date: 7.11.2020].

KDS, 1959, Kodeks Dyplomatyczny Śląska, vol. 2, eds. K. Maleczyński, A. Skowrońska, Wrocław.

Knipschildt P., 1687, Tractatus de iuribus et privilegiis civitatum imperialium, Kolonia.

Koller F., 1988, Die Anfänge der Salzburger Städte. Civitas und verwandte Begriffe in den Salzburger Quellen, [in:] Mitt(h)eilungen der Gesellschaft für Salzburger Landeskunde – 128, Salzburg, pp. 5–32.

Kos., 1783, Cosmae Ecclesiae Pragensis Decani Chronicon Bohemorum, https://www.digitale-sammlungen.de/en/view/bsb11250073?page=,1 [access date: 7.11.2020].

Kotula T., 1973, Z badań nad ustrojem municypalnym epoki późnego Cesarstwa: afrykańskie municypia i kolonie, Przegląd Historyczny, vol. 64/3, pp. 445–468.

Köbler G., 1973, Civitas und vicus, burg, stat, dorf und wik, [in:] Vor- und Frühformen der europäischen Stadt im Mittelalter, vol. 1, ed. H. Jankuhn, Göttingen, pp. 61–76.

Liv., Livius T., Ab urbe condita libri, http://www.thelatinlibrary.com [access date: 7.11.2020].

Lošek F., 2006, Notitia Arnonis und Breves Notitiae, [in:] Quellen zur Salzburger Frühgeschichte, ed. H. Wolfram, Wien–München, pp. 9–178.

LUB, 1881, Lehns- und Besitzurkunden Schlesiens und seiner einzelnen Fürstenthümer in Mittelalter, vol. 1–2, eds. C. Grünhagen, H. Markgraf, Leipzig.

Miodunka P., 2017, Demograficzny i gospodarczy potencjał małych miast południowej Polski od końca XVI do początku XIX wieku, Roczniki Dziejów Społecznych i Gospodarczych, vol. 78, pp. 131–161.

Monok I., 2013, Towns and book culture in Hungary at the end of the fifteenth century and during the sixteenth century, [w:] Print culture and peripheries in early modern Europe, ed. B. R. Costas, Llibrary of the Written World, vol. 24, Leiden, pp. 171–200.

Opll F., 2004, Das Werden der mittelalterlichen Stadt, [w:] Höhepunkte des Mittelalters, ed. G. Scheibelreiter, Darmstadt, pp. 123–140.

Orzechowski K., 1985, „Terra” w dokumentach śląskich do końca XIV wieku, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, 2, pp. 225–251.

Pauk R., Wółkiewicz E., 2012, Struktury administracyjne Śląska jako czynnik spójności prawno‑ustrojowej (XII–XV w.), Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, 67 (4), pp. 53–77.

Plaut., 1578, M. Accius Plautus ex fide, atque auctoritate complurium librorum manuscriptorum opera Dionys. Lambini Monstroliensis emendatus; ab eodemque commentariis explicatus, Coloniae.

Plin., Plinius Secundus G., Naturalis Historia, http://www.thelatinlibrary.com [access date: 7.11.2020].

Poliński D., 2018, Gród czy zamek? Desygnaty terminów oraz konsekwencje ich stosowania w archeologii historycznej i ochronie zabytków, Archaeologia Historica Polona, vol. 26, pp. 41–58.

Sammlung, 1817, Sammlung von Nachrichten über die Königliche freie Bergstadt Reichenstein in topographischer, bergbaulicher, historischer und statistischer Beziehung: Mit Rissen und Kupfern, ed. K. B. Heintze, Wrocław.

Samsonowicz H., 1990, Struktura majątkowa mieszkańców Przemyśla w drugiej połowie XV, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, Historia, vol. 45, pp. 265–275.

Schlesinger W., 1963, Stadt und Burg im Licht der Wortgeschichte, Studium generale, vol. 16, pp. 433–444.

Sikorski R., 2013, Sprawozdanie z konferencji „Civitas jako klucz do kategoryzowania zjawisk społecznych, politycznych i gospodarczych w Europie Środkowej. Między kulturową interpretacją »obcych« a kształtowaniem cywilizacyjnych podstaw własnego świata w kręgu kultury europejskiej (VI–XII wiek)”, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, 6 (1), pp. 189–193.

Sokołowski D., 2018, Miasta zdegradowane w województwie lubuskim, Rocznik Lubuski, vol. 44, pp. 257–275.

Die Stadt, 1976, Die Stadt des Mittelalters, vol. 1, ed. C. Haase, Darmstadt.

SUB, 1963, Schlesisches Urkundenbuch, vol. 1, ed. H. Appelt, Wien–Köln–Graz.

SUB, 1977, Schlesisches Urkundenbuch, vol. 2, ed. W. Irgang, Wien–Köln–Graz.

SUB, 1984, Schlesisches Urkundenbuch, vol. 3, eds. W. Irgang, Köln–Wien.

SUB, 1988, Schlesisches Urkundenbuch, vol. 4, ed. W. Irgang, Köln–Wien.

SUB, 1993, Schlesisches Urkundenbuch, vol. 5, ed. W. Irgang, Köln–Weimar–Wien.

SUB, 1998, Schlesisches Urkundenbuch, vol. 6, ed. W. Irgang, Köln–Weimar–Wien.

Szabolcs G. L., 2014, Civitas vagy oppidum? Szempontok 15. századi mezővárosaink jogi terminológiájának vizsgálatához, [in:] Arcana tabularii. Tanulmányok Solymosi László tiszteletére I. kötet, eds. A. Bárány, G. Dreska, K. Szovák, Budapest–Debrecen, pp. 391–403.

Szady B., 2008, Mapa unickiej diecezji chełmskiej z 1782 roku jako przykład kartografii wyznaniowej, [in:] Z dziejów kartografii, vol. 14: Dawna mapa źródłem wiedzy o świecie, Warszawa, pp. 297–317.

Topolski J., 1994, Polska w czasach nowożytnych. Od środkowoeuropejskiej potęgi do utraty niepodległości (1501–1795), Poznań.

UFO, 1883, Urkundensammlung zur Geschichte des Fürstenthums Oels bis zum Aussterben der Piastischen Herzogslinie, ed. W. Haeusler, Wrocław.

USL, 1866, Urkunden-Buch der Stadt Liegnitz und ihres Weichbildes bis zum Jahre 1455, ed. F. W. Schirrmacher, Legnica.

Wasilewski T., 1981, Poland’s administrative structure in early Piast times. Castra ruled by comites as centres of provinces and territorial administration, Acta Poloniae Historica, vol. 44, pp. 5–31.

Winckler K., 2012, Die Alpen im Frühmittelalter. Die Geschichte eines Raumes in den Jahren 500 bis 800, Wien–Köln–Weimar.

Wojciechowski Z., 1932, Ustrój polityczny Śląska do końca XIV w., Kraków.

Wolfram H., 1995, Salzburg, Bayern, Österreich. Die Conversio Bagoariorum et Carantanorum und die Quellen ihrer Zeit (Mitteilungen des Instituts für Österreichische Geschichtsforschung Ergänzungsband 31), Wien.

Archaeologia Historica Polona

Pobrania

  • pdf (English)

Opublikowane

2022-06-01

Jak cytować

1.
KOSIERADZKA, Angelika & LUDWIG, Bogna. Oppidum. The meaning of the term and the role of the urban centre in the structure of the settlement network of Silesia. Archaeologia Historica Polona [online]. 1 czerwiec 2022, T. 29, s. 9–26. [udostępniono 21.3.2023]. DOI 10.12775/AHP.2021.002.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 29 (2021): Archaeologia Historica Polona

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2022 Angelika Kosieradzka, Bogna Ludwig

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 63
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Zapisz się Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski

Tagi

Szukaj przy pomocy tagu:

oppidum, civitas, terminology of Silesian documents, urban network, Silesia, chartered towns, settlement structure
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa