The Defensive enclousure of the small castle in Witków, Silesia
DOI:
https://doi.org/10.12775/AHP.2021.005Słowa kluczowe
architecture, castle, defensive enclosure, Silesia, gate, gatehouse, Middle AgesAbstrakt
Tematem artykułu jest przedstawienie przekształceń architektonicznych obwodu obronnego zameczku rycerskiego w Witkowie. Założenie witkowskie należy do najlepiej zachowanych przykładów średniowiecznych siedzib rycerskich na Śląsku. Niestety w dotychczasowej literaturze szerszego omówienia doczekała się jedynie wieża z gotyckimi polichromiami figuralnymi. Bazując na wzmiankach źródłowych, opisów pochodzących z nowożytnych urbarzy oraz wyników badań architektonicznych i archeologicznych, autorzy omawiają powstanie a także przekształcenia murowanego obwodu obronnego. Realizację średniowiecznego założenia obejmującego kurtynę, wraz budynkiem przybramnym oraz bramą osadzają w początkach XV wieku. Renesansową przebudowę obejmująca wprowadzenie regularnie rozmieszczonych czterech bastei wiążą z przejęciem zameczku przez Fabiana von Schonäich i pracami potwierdzonymi datą 1557 na jednym z obramień okiennych. Kolejną znacząca akcję budowlaną osadzają w II połowie XVII wieku, przeprowadzoną zapewne w związku z pogarszającym się stanem zabudowy założenia.
Bibliografia
Beneš J., Kubů F., Török J., 1995, Soubor militarií z počátku třicetileté války z Volarských šancí, Archeologické rozhledy, vol. 47, pp. 461–480.
Chorowska M., 2003, Rezydencje średniowieczne na Śląsku. Zamki, pałace, wieże mieszkalne, Wrocław.
Dąbrowski E., 1979, Witków, gm. Szprotawa, woj. zielonogórskie, stan. 6, Informator Archeologiczny. Badania rok 1978, pp. 263–265.
Dziedzic P., 2007, Nowe odkrycia późnośredniowiecznych figurek ceramicznych z Sulechowa i Witkowa woj. lubuskie, Archeologia Środkowego Nadodrza, vol. 5, pp. 329–340.
Egan G., 2004, Buckles, hasps and strap hooks, [in:] The medieval horse and its equipment c. 1150–c. 1450, ed. J. Clark, London, pp. 55–61.
Gruszka B., Michalak A., 2007, Podstawy datowania pobocznicy wędzidła z Sulechowa, Acta Militaria Mediaevalia, vol. 3, pp. 191–200.
Gumiński S., Olszewski A., 1963, Gotycka wieża mieszkalna w Witkowie i jej renesansowa dekoracja, Biuletyn Historii Sztuki, vol. 25/4, pp. 312–315.
Kajzer L., Kołodziejski S., Salm J., 2001, Leksykon zamków w Polsce, Warszawa.
Kałagate S., 1994, Ceramika z wieży rycerskiej w Witkowie, gm. Szprotawa, woj. zielonogórskie, stan. 6, [in:] Garncarstwo i kaflarstwo na ziemiach polskich od późnego średniowiecza do czasów współczesnych, eds. A. Gruszczyńska, A. Targońska, Rzeszów, pp. 161–184.
Kałagate S., Michalak A., 2021, Miraż luksusu? Ceramika grupy Falkego z pogranicza Śląska, Wielkopolski, Brandenburgii i Łużyc, Archeologia Historica, vol. 46/2, pp. 577–609.
Kowalski S., 2010, Witków, [in:] S. Kowalski, Zabytki architektury województwa lubuskiego, Zielona Góra, pp. 404–405.
Legendziewicz A., 2017, Zamek rycerski w Witkowie (pow. Żagań). Wyniki badań architektonicznych wieży i budynku bramnego, typescript in the archive of Provincial Conservator of Monuments in Zielona Góra, Wrocław.
Legendziewicz A., 2019a, Zamek rycerski w Witkowie (pow. Żagań). Wyniki badań architektonicznych obwodu obronnego, typescript in the archive of Provincial Conservator of Monuments in Zielona Góra, Wrocław.
Legendziewicz A., 2019b, The gate tower at the Górny Castle in Opole, Wiadomości Konserwatorskie. Journal of Heritage Conservation, vol. 60, pp. 26–39.
Lewczuk J., 2018, Raport z badań archeologicznych związanych z realizacją inwestycji polegającej na odsłonięciu i częściowym odtworzeniu zniszczonej korony murów obwodowych założenia obronnego w Witkowie, dz. nr ewid. 555/3 ob 0018, gm. Szprotawa, pow. żagański, typescript in the archive Provincial Conservator of Monuments in Zielona Góra, Zielona Góra.
Lewczuk J., Paszkiewicz B., 1998, Witków, gm. Szprotawa, pow. żagański, jednostronny fenig miseczkowaty z XVI/XVII w., Wiadomości Numizmatyczne, vol. 42/3–4, pp. 218–219.
Makowiecki D., 1998, Ekspertyza archeozoologiczna przedmiotów z Grodziszcza i Witkowa, Studia Zachodnie, vol. 3, pp. 12–13.
Malinowski T., 1998, Archeomuzykologiczne notatki ze środkowego Nadodrza, Studia Zachodnie, vol. 3, pp. 5–12.
Marek L., Michalak A., 2008, Głowica kordu z wieży rycerskiej w Witkowie, [in:] Ad Oderam fluvium. Księga dedykowana pamięci Edwarda Dąbrowskiego, ed. B. Gruszka, Zielona Góra, pp. 467–485.
Michalak A., 2007, „A grodzianie wyszli naprzeciw z dobytymi mieczami”. Dalsze uwagi o występowaniu mieczy na środkowym Nadodrzu, Archeologia Środkowego Nadodrza, vol. 5, pp. 215–240.
Michalak A., 2010, Wieża rycerska rodziny von Warnsdorf w Witkowie, Z otchłani wieków, vol. 65/1–4, pp. 167–173.
Michalak A., 2019a, Arma Confinii. Przemiany późnośredniowiecznej broni na rubieżach Śląska, Wielkopolski, Brandenburgii i Łużyc, Zielona Góra.
Michalak A., 2019b, Sprawozdanie z prac archeologicznych związanych z pracami ziemnymi na terenie założenia obronnego w Witkowie (Witków stan. 6), gm. Szprotawa, typescript in the archive of Provincial Conservator of Monuments in Zielona Góra, Zielona Góra.
Michalak A., 2021, Sprawozdanie z badań wieży bramnej zamku w Witkowie w 2020 roku, typescript in the archive of Provincial Conservator of Monuments in Zielona Góra, Świdnica.
Nowakowski D., 2008, Siedziby książęce i rycerskie księstwa głogowskiego w średniowieczu, Wrocław.
Nowakowski D., 2017, Śląskie obiekty typu motte. Studium archeologiczno-historyczne, Wrocław.
Radacki Z., 1961, Wieża mieszkalna w Witkowie, pow. Szprotawa, woj. zielonogórskie, typescript in the archive of Provincial Conservator of Monuments in Zielona Góra, Szczecin.
Romanowicz P., 2011, Naczynia kamionkowe z Siegburga i Waldenburga w późnośredniowiecznym Stargardzie, Stargardia, vol. 6, pp. 111–123.
Sachs R., 1983a, Badania archeologiczno-architektoniczne Wieży Rycerskiej w Witkowie oraz badania sondażowe w Kijach, typescript in the archive of The Middle Oder Archaeological Museum in Zielona Góra [Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze], Wrocław.
Sachs R., 1983b, Witków, gm. Szprotawa, woj. zielonogórskie, stanowisko 6, Informator Archeologiczny. Badania rok 1982, pp. 288–289.
Sachs R., 1984, Witków, woj. zielonogórskie, stanowisko 6, Informator Archeologiczny. Badania rok 1983, pp. 221–222.
Sachs R., 1987, Badania wieży rycerskiej w Witkowie, typescript in the archive of The Middle Oder Archaeological Museum in Zielona Góra [Muzeum Archeologiczne Środkowego Nadodrza w Zielonej Górze], Wrocław.
Steller G., 1941, Die Wittgendorfer Wasserburg und ihre Bessitzer, Sprottauer Tageblatt, vol. 22, appendix, pp. 1–5.
Stendel, 1936, Rittersitze hinter Basteien und Burggräben. Die Burg Wittgendorf, Nordschlesische Tageszeitung [12.09.1936].
Szczurek T., 1985, Monety odkryte podczas badań wykopaliskowych na terenie stanicy rycerskiej w Witkowie, woj. zielonogórskie, Wiadomości Numizmatyczne, vol. 29/3–4, pp. 202–212.
Pobrania
Opublikowane
Jak cytować
Numer
Dział
Licencja
Prawa autorskie (c) 2022 Arkadiusz Michalak, Andrzej Legendziewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Statystyki
Liczba wyświetleń i pobrań: 53
Liczba cytowań: 0
