Przejdź do sekcji głównej Przejdź do głównego menu Przejdź do stopki
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język
    • English
    • Język Polski
  • Menu
  • Strona domowa
  • Aktualny numer
  • Archiwum
  • O czasopiśmie
    • O czasopiśmie
    • Przesyłanie tekstów
    • Zespół redakcyjny
    • Lista recenzentów
    • Polityka prywatności
    • Kontakt
  • Zarejestruj
  • Zaloguj
  • Język:
  • English
  • Język Polski

Archaeologia Historica Polona

Archaeological settlement research for the late Middle Ages in Poland
  • Strona domowa
  • /
  • Archaeological settlement research for the late Middle Ages in Poland
  1. Strona domowa /
  2. Archiwum /
  3. Tom 28 (2020): Archaeologia Historica Polona /
  4. Artykuły

Archaeological settlement research for the late Middle Ages in Poland

Autor

  • Anna Marciniak-Kajzer Instytut Archeologii Uniwersytetu Łódzkiego https://orcid.org/0000-0003-1346-9652

DOI:

https://doi.org/10.12775/AHP.2020.003

Abstrakt

Archaeological settlement research in Poland has to date not been conducted on a large scale. The remains of medieval villages have usually been excavated when rescue works were required by construction projects – usually along the routes of planned highways. Traces of farming have been discovered only by chance, and research on the distribution of land uses has mainly been carried out by geographers. In a few cases, survey excavations of rural settlements have been carried out in the vicinity of defensive structures being investigated. In cities, even long-term studies have basically been limited to researching only the densely built-up zone, the market square, and defensive walls. Neither agricultural land owned by townsfolk nor the zones outside the city proper that they used economically have been examined. The surface research resulting from the campaign Archeologiczne Zdjęcie Polski – AZP (Polish Archaeological Record) is of little use for the late Middle Ages, firstly because artefacts from that period were not collected at the beginning of the research, and also because of a specific aspect of cultivation (fertilisation), which saw a considerable carrying of movable cultural artefacts out from built-up areas. These weaknesses resulted from various factors. First of all, there was a lack of interest in such research among not only historical preservation services but also archaeologists themselves. However, the main factor was the significant financial outlays that such research requires.

Currently, archaeology has many techniques at its disposal that allow large areas to be studied and that thus allow archaeological sites to be identified and preliminarily investigated. Aerial laser scanning and ground-based geophysical methods provide much valuable data and, above all, allow places requiring excavation to be accurately identified. Unfortunately, deeming such methods to sufficiently record sites can sometimes mean that they constitute the first and only archaeological survey of a site. Then there are problems of dating such sites and, of course, we do not acquire many of the movable cultural objects that research on medieval society demands.

Bibliografia

Andersen T. B., Jensen P. S., Skovsgaard C., V., 2014, The heavy plough and the agricultural revolution in Medieval Europe, [in:] European Historical Economics Society. Working Papers in Economic History, vol. 70, pp. 1– 67.

Andrzejewska A., 1996, Średniowieczny zespół osadniczy w Zgłowiączce na Kujawach, [in:] Budownictwo obronno-rezydencjonalne Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, part 5, ed. L. Kajzer, Włocławek.

Archeologia miast, 2016, Archeologia miast wielkopolskich, eds. H. Machajewski, J. Wrzesiński, Poznań.

Archeologia w badaniach, 1980, Archeologia w badaniach miejskich zespołów zabytkowych w Polsce. Materiały z sympozjum, Kraków 1979, Informator PKZ 1980, Warszawa.

Bagniewski Z., Kubów P., 1977, Średniowieczny młyn wodny z Ptakowic na Dolnym Śląsku, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 25(1), pp. 3–31.

Banaszek Ł., 2013, Badania teledetekcyjne wybranych grodzisk ziemi sławieńskiej, [in:] XVIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, ed. E. Fudzińska, Gdańsk, pp. 333–349.

Bartoszewicz A., 1997, Warta. Społeczeństwo miasta w II połowie XV i na początku XVI w., Warszawa.

Bender W., 1974, Młyn z początku XIII wieku na południowym Mazowszu, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 22(2), pp. 213–230.

Blusiewicz K., Nazaruk I., Starski M., 2013, Badania archeologiczne otoczenia miasta lokacyjnego w Pucku, [in:] XVII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 2: Od późnego średniowiecza do czasów nowożytnych, eds. H. Paner, M. Fudziński, Gdańsk, pp. 299–307.

Bogucka M., Samsonowicz H., 1986, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, Wrocław.

Brust M., 2019, Nieudane lokacje miejskie, miasta zanikłe oraz skasowane ośrodki miejskie w dorzeczu środkowej Warty i dolnej Wełny do początków XX wieku, Studia Lednickie, vol. 18, pp. 81–134.

Buśko C., 1991, Średniowieczne kamienie graniczne z okolicy Wlenia, woj. jeleniogórskie, Acta Universitatis Wratislaviensis. Studia Archeologiczne, vol. 20, pp. 97–123.

Centrum, 2013, Centrum włości szlacheckiej w Pomorzanach i Pomorzankach pod Kutnem od 1375 do 1810 roku, Autostrada A1, [in:] Archeologiczne zeszyty autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, issue 14, ed. T. Poklewski-Koziełł, Łódź.

Czaja R., 1992, Socjotopografia miasta Elbląga w średniowieczu, Toruń.

Daszkiewicz G., 2007, Wyniki archeologicznych badań ratowniczych na stanowisku Strzelno 8, powiat Zgorzelec, [in:] Archeologiczne zeszyty autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, issue 6: Badania na autostradzie A4, part 4, ed. B. Gediga,

Wrocław, pp. 261–296.

Długołęcki W., Kuczyński J., Długołęcka B., 2004, Młyny w Malborku i okolicy od XIII do XIX wieku, Malbork.

Dzwonowo, 2017, Dzwonowo. Średniowieczne zaginione miasto, vol. 1: Środowisko naturalne, zarys dziejów, badania nieinwazyjne, eds. M. Krzepkowski, M. Moeglich, P. Wroniecki, Wągrowiec.

Florek M., 2018, Problem wydzielania i ewidencji stanowisk archeologicznych na terenie miast, Kurier Konserwatorski, vol. 15, pp. 59–68.

Fokt K., 2012, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejskie na Dolnym Śląsku w świetle badań archeologicznych, Kraków.

Fokt K., Legut-Pintal M., 2014, Wzgórza Strzelińskie (zanikła średniowieczna wieś), Silesia Antiqua, vol. 49, pp. 221–224.

Fokt K., Legut-Pintal M., 2016, Zanikłe wsie Wzgórz Strzelińskich: stan i perspektywy badań, [in:] Wieś zaginiona. Stan i perspektywy badań, eds. P. Nocuń, A. Przybyła-Dumin, K. Fokt, Chorzów, pp. 113–145.

Ginter A., Marciniak-Kajzer A., 2017, Wpływ wyników badań termoluminescencyjnych na datowanie najwcześniejszych faz zamku w Siewierzu, [in:] Początki murowanych zamków w Polsce do połowy XIV w., eds. A. Bocheńska, P. Mrozowski, Warszawa, pp. 214–223.

Głąb Z., 2017, Socjotopografia Lutomierska (XIII–XVIII w.), Łódź.

Goliński M., 1997, Socjotopografia poźnośredniowiecznego Wrocławia (przestrzeń – podatnicy – rzemiosło), Wrocław.

Goliński M., 2000, Wokół socjotopografii późnośredniowiecznej Świdnicy, part 1, Wrocław.

Goliński M., 2003, Wokół socjotopografii późnośredniowiecznej Świdnicy, part 2, Wrocław.

Jamka R., Leńczyk G., Dobrowolski K., Badania wykopaliskowe w Piekarach w powiecie krakowskim, Prace Prehistoryczne, no. 2, Kraków.

Jankuhn H., 1977, Wstęp do archeologii osadnictwa, Poznań.

Jankuhn H., 1983, Wstęp do archeologii osadnictwa, wyd. 2, Poznań.

Jaskanis D., 1998, Ewidencja archeologicznych dóbr kultury, [in:] Ewidencja, eksploracja i dokumentacja w praktyce konserwatorstwa archeologicznego, Zeszyty Generalnego Konserwatora Zabytków, Archeologia, 1, Warszawa, pp. 15–45.

Kajzer L., 1980, Studia nad świeckim budownictwem obronnym województwa łęczyckiego w XIII–XVII wieku, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 1, Łodź.

Kajzer L., 1993, Wstęp do archeologii historycznej w Polsce, Łódź.

Kajzer L., 1994, Średniowieczna i nowożytna Kościelna Wieś w świetle archeologicznych badań terenowych, [in:] Budownictwo obronno-rezydencjonalne Kujaw i ziemi dobrzyńskiej, part 3: Kościelna Wieś na Kujawach. Studium osadnicze, ed. L. Kajzer, Łódź, pp. 107–158.

Kajzer L., Zamki i społeczeństwo, Łódź 1996.

Kaniecki A., Brychcy D., 2010, Średniowieczne młyny wodne i ich wpływ na przemiany stosunków wodnych na przykładzie zlewni Obry Skwierzyńskiej, Badania Fizjograficzne, Series A, Geografia Fizyczna, vol. 61, pp. 145–156.

Kiersnowski R., 1960, Znaki graniczne w Polsce średniowiecznej, Archeologia Polski, vol. 5, pp. 257–289.

Koter M., 2015, Geografia historyczna i polityczna w badaniach Marka Kotera: wybór prac. Łódź.

Koter M., Kulesza M., 2008, Zastosowanie metod conzenowskiech w polskich badaniach morfologii miast, Łódź.

Kowalczyk E., 1992, „Nazwy obronne” Słup, Samborza i Zawada a zagadnienie obrony stałej ziem polskich w średniowieczu, Warszawa.

Krzepkowski M., Moeglich M., 2014, Zapomniane miasto, wieś i dwór w Zwanowo. Przyczynek do badań nad późnośredniowiecznym i nowożytnym zespołem osadniczym w Niedźwiedzinach (przysiółek Dzwonowo), pow. wągrowiecki, woj. wielkopolskie, Slavia Antiqua, vol. 55, pp. 211–236.

Krzyszowski A., 2005, Wyniki dwóch sezonów badań wykopaliskowych w Sługocinku (stan. 1 i 13), w pow. konińskim, Fontes Archaeologici Posnanienses, vol. 41, pp. 191–200.

Krzyszowski A., 2011, Wyniki badań wykopaliskowych na wielokulturowym stanowisku nr 6 w Suchym Lesie, woj. wielkopolskie, Fontes Archaeologici Posnanienses, vol. 47, pp. 179–203.

Kurier, 2018, Kurier Konserwatorski, no. 15, Warszawa.

Kurnatowski S., 1965, Najważniejsze założenia porównawczych badań osadniczych, Sprawozdania Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, no. 1(73), pp. 67–69.

Kurnatowski S., 1973, Zakres przestrzenny archeologicznych badań terenowych a przydatność ich dla analizy osadniczej, Biuletyn Informacyjny PKZ, no. 25, pp. 9–42.

Kurnatowski S., 1977, Początki i rozwój badań osadniczych w naukach geograficznych i historyczno-społecznych, Przegląd Archeologiczny, vol. 25, pp. 135–177.

Kurnatowski S., 1978, Funkcje analizy osadniczej w procesach badawczych nauk geograficznych i historyczno-społecznych ze szczególnym uwzględnieniem archeologii i prahistorii, Przegląd Archeologiczny, vol. 26, pp. 147–187.

Labuda G., 1953, Uwagi o przedmiocie i metodzie geografii historycznej, Przegląd Geograficzny, vol. 25, pp. 5–56.

Leńczyk G., 1933, Tymczasowe sprawozdanie z badań terenowych na grodzisku w Piekarach pod Krakowem, Sprawozdania z czynności i posiedzeń Polskiej Akademii Umiejętności, vol. 37, pp. 23–24.

Lotnicze skanowanie laserowe, 2018, Lotnicze skanowanie laserowe jako narzędzie archeologii, ed. M. Gojda, Z. Kobyliński, Archaeologica hereditas 11, Warszawa.

Łowmiański H., 1967, Początki Polski, vol. 3, Warszawa.

Mamzer H., 2015, Profesor Stanisław Kurnatowski (1929–2015). Interdyscyplinarny wymiar archeologii, Slavia Antiqua, vol. 56, pp. 9–27.

Marciniak-Kajzer A., 2016, Późnośredniowieczne wsie w świetle badań archeologicznych, Zeszyty Wiejskie, issue 22, pp. 791–800.

Marciniak-Kajzer A., 2018a, Czy rzeczywiście najstarsze – weryfikacyjne badania grodzisk stożkowatych, Acta Universitatis Lodziensis. Folia Archaeologica, vol. 33, p. 93–111.

Marciniak-Kajzer, A., 2018b, Gródki stożkowate czy zamki typu motte, Archaeologia Historica Polona, vol. 26, pp. 59–70.

Mikulski K., 1999, Przestrzeń i społeczeństwo Torunia od końca XIV do początku XVIII wieku, Toruń.

Młynarska-Kaletynowa M., 1980, Rozwój sieci miejskiej na Śląsku na przełomie XII/XIII i w XIII w., Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, 28(3), pp. 349–361.

Młynarska-Kaletynowa M., 1995, Stan badań nad miastem średniowiecznym na Śląsku, [in:] Kultura średniowiecznego Śląska i Czech. Miasto, ed. K. Wachowski, Wrocław, pp. 9–17.

Młynarska-Kaletynowa M., 2011, W sprawie śląskiej toponomastyki. Przyczynek do dyskusji, [in:] Radices Silesiae – Silesiacae radices. Śląsk: kraj, ludzie, memoria a kształtowanie się społecznych więzi i tożsamości (do końca XVIII w.), vol. eds. S. Rosik, T. Wünsch, Wrocław, pp. 97–101.

Nowaczyk K., Nowaczyk L., 2007, Osada z okresu wczesnego średniowiecza na stanowisku Wikowice 8, gm. Żórawina, woj. dolnośląskie, [in:] Archeologiczne zeszyty autostradowe Instytutu Archeologii i Etnologii PAN, vol. 5: Badania na autostradzie A4, part 3, ed. B. Gediga, Wrocław, pp. 335–385.

Pawlak E., Pawlak P., 2005, Ratownicze badania w Dopiewie, pow. poznański (stan. 28) w 2002 roku, Fontes Archaeologici Posnanienses, vol. 41, pp. 253–273.

Poklewski-Koziełł T., 2011, Uwagi o programie badań archeologicznych nad średniowieczną wsią w Polsce, Acta Archaeologia Lodziensia, vol. 57, pp. 13–21.

Poliński D., 2003, Późnośredniowieczne osadnictwo wiejski w ziemi chełmińskiej, Toruń.

Ratzel F., 1921, Antropogeographie, vol. 1–2, Stuttgart (1st edition of 1882 non vidimus).

Sikora J., Kittel P., 2017, Problem nieco zapomniany? Zaplecza rezydencji rycerskich typu motte, [in:] Gemma Gemmarum. Studia dedykowane Profesor Hannie Kóčce-Krenz, ed. A. Różański, Poznań, pp. 561–590.

Słownik, 2014, Słownik wsi śląskich w średniowieczu, vol. 1: Pow. lubiński, ed. D. Nowakowski, Wrocław.

Sokołowska D., n.d., Dokument lokacyjny Żmigrodu w 750-rocznicę lokacji miasta na prawie magdeburskim (1253–2003), (access: 01.09.2020).

Solecki R., 2018, Wykorzystanie lotniczego skanowania laserowego (ALS) w prospekcji dawnych pól uprawnych na przykładzie reliktów z Miłomłyna w powiecie ostródzkim, [in:] Archaeologica Hereditas 11: Lotnicze skanowanie laserowe jako narzędzie archeologii, eds. M. Gojda, Z. Kobyliński, Warszawa, pp. 289–302.

Sowina U., 1991, Sieradz. Układ przestrzenny i społeczeństwo miasta w XV–XVI w., Warszawa–Sieradz.

Stan badań, 2009, Stan badań archeologicznych miast w Polsce, eds. H. Paner, M. Fudziński, Z. Borcowski, Gdańsk.

Starski M., 2015, Stan badań archeologicznych nad małymi miastami Pomorza Gdańskiego w późnym średniowieczu, Archaeologia Historica Polona, vol. 23, pp. 181–213.

Sułowska M., 1987, Piotrawin nad Wisłą. Średniowieczny mikroregion osadniczy, Warszawa.

Tabaczyński S., 1987, Archeologia średniowieczna, Wrocław.

Tyszkiewicz J., 1981, Człowiek w środowisku geograficznym Polski średniowiecznej, Warszawa.

Vidal de la Blache P., 1948, Principes de geographie humaine, Paris (1st edition of 1922).

Wiesiołowski J., 1982, Socjotopografia poźnośredniowiecznego Poznania, Warszawa–Poznań.

Żurek D., 2015, Przestrzeń i społeczeństwo Chrzanowa średniowiecznego i nowożytnego, Kraków.

Archaeologia Historica Polona

Pobrania

  • pdf (English)

Opublikowane

2021-12-21

Jak cytować

1.
MARCINIAK-KAJZER, Anna. Archaeological settlement research for the late Middle Ages in Poland. Archaeologia Historica Polona [online]. 21 grudzień 2021, T. 28, s. 61–75. [udostępniono 8.2.2023]. DOI 10.12775/AHP.2020.003.
  • PN-ISO 690 (Polski)
  • ACM
  • ACS
  • APA
  • ABNT
  • Chicago
  • Harvard
  • IEEE
  • MLA
  • Turabian
  • Vancouver
Pobierz cytowania
  • Endnote/Zotero/Mendeley (RIS)
  • BibTeX

Numer

Tom 28 (2020): Archaeologia Historica Polona

Dział

Artykuły

Licencja

Prawa autorskie (c) 2021 Anna Marciniak-Kajzer

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Statystyki

Liczba wyświetleń i pobrań: 273
Liczba cytowań: 0

Wyszukiwanie

Wyszukiwanie

Przeglądaj

  • Indeks autorów
  • Lista archiwalnych numerów

Użytkownik

Użytkownik

Aktualny numer

  • Logo Atom
  • Logo RSS2
  • Logo RSS1

Informacje

  • dla czytelników
  • dla autorów
  • dla bibliotekarzy

Newsletter

Newsletter
Wypisz się

Język / Language

  • English
  • Język Polski
W górę

Akademicka Platforma Czasopism

Najlepsze czasopisma naukowe i akademickie w jednym miejscu

apcz.umk.pl

Partnerzy platformy czasopism

  • Akademia Ignatianum w Krakowie
  • Akademickie Towarzystwo Andragogiczne
  • Fundacja Copernicus na rzecz Rozwoju Badań Naukowych
  • Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
  • Instytut Kultur Śródziemnomorskich i Orientalnych PAN
  • Karmelitański Instytut Duchowości w Krakowie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych w Krośnie
  • Państwowa Akademia Nauk Stosowanych we Włocławku
  • Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa im. Stanisława Pigonia w Krośnie
  • Polskie Towarzystwo Ekonomiczne
  • Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
  • Towarzystwo Miłośników Torunia
  • Towarzystwo Naukowe w Toruniu
  • Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
  • Uniwersytet Mikołaja Kopernika
  • Uniwersytet w Białymstoku
  • Uniwersytet Warszawski
  • Wojewódzka Biblioteka Publiczna - Książnica Kopernikańska
  • Wyższe Seminarium Duchowne w Pelplinie / Wydawnictwo Diecezjalne „Bernardinum" w Pelplinie

© 2021- Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Deklaracja dostępności Sklep wydawnictwa